جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫مسأله اساسى در اين مجموعه نوشتار اين است: كه آيا از قرآن وسنت وسيره مى‏توان طرحى براى نظام اجتماعى - سياسى اسلام استنباط كرد يا خير؟ در صورت مثبت بودن جواب عنوان اين نظام اجتماعى - سياسى چيست وماهيت وشكل آن كدام است؟ راه حل: در اين نوشتار بطور اجمال از منظر آيات قرآن واحاديث بيان شده است كه عنوان نظام اجتماعى »امت« وعنوان نظام سياسى »امامت« است، وبا توجه به تعريف ويژه اين دو نظام، هر دو توأم با هم ولازم وملزوم هم هستند. به بيان ديگر اگر پذيرفته شود كه اسلام دينى است اجتماعى (ونه فردى) وپيامبر (ص) جامعه را دگرگون كرد ونظام اجتماعى جديد (امت) را جايگزين نظام قبيله‏اى وقومى وطايفه‏اى وساير نظامهاى اجتماعى نمود بايد پذيرفت كه اين نظام اجتماعى توأم با يك نظام سياسى مناسب ومتناسب با آن است، كه به نحوى كه تفكيك بين اين دو منجز به فساد - اضمحلال »امت« مى‏گردد واين پديده به خطر مى‏افتد. بنابراين نظام امامت را مى‏توان بعنوان نظام سياسى از ديدگاه وزاويه معناشناسى ومباحث اجتماعى (به غير از زاويه كلامى - تاريخى) به خوبى تعريف واثبات كرد، چرا كه لازمه اين نظام اجتماعى جديد (امت) نظام سياسى خاص خود (امامت) مى‏باشد كما اينكه هر نظام سياسى متناسب با نظام اجتماعى برخاسته از نوع خود است؛ لذا بطور طبيعى ومنطقى با تغيير نظام اجتماعى نظام سياسى تغيير مى‏كند همانگونه كه قرآن از مسير تغيير نظام اجتماعى به تغيير نظامهاى سياسى طاغوت رهنمون مى‏شود »إنّ اللَّه لا يغيّر ما بقومٍ حتى يغيروا ما بأنفسهم« (11 رعد).

‫«التفسيرالبياني» بنت الشاطي تفسيري بياني است که همان تفسير ادبي محسوب مي شود، با اين تفاوت که بنت الشاطي خواسته است تفاوت و تمايز روش خود را با اين نامگذاري نسبت به تفاسير ادبي گذشته نشان دهد و با توجه دقيق در به دست آوردن معاني تک تک واژگان آيات و در نظر گرفتن جايگاه آنها در سياق، روشي نو در تفسير ارائه دهد. مؤلف در اين تفسير روشهاي منظمي را مبناي کار خود قرار داده که آنها را از استادش امين خولي گرفته، از جمله: ضرورت تفسير قرآن به صورت موضوعي البته به سبک خاص خود با استقصاي همه ي آيات مربوطه؛ بهره گيري از روايات سبب نزول بدون محدود کردن دلالت آيه و با هدف شناخت فضاي نزول آيات؛ تبيين دلالت الفاظ قرآن در محدوده ي فهم مردمان عصر نزول؛ محوريت سياق در فهم نصوص قرآن و معيار قرار دادن متن قرآن در مباحث نحوي، اعرابي و بلاغي. به باور پژوهشگران وي در اين مسير، خود را تا حد زيادي موفق نشان داده است؛ هرچند گاه با از دست دادن اين نظم، از روش خود تخطي نموده و در به کارگيري روش يا نتايجي که به دست داده، دقت لازم را ننموده است؛ اما خطاهاي او در تفسيرش در مقايسه با دستاوردها و روش نويي که در تفسير آيات شريفه، پيش روي ما نهاده بسيار ناچيز است؛ استفاده از روش ايشان جداي از کاستي هاي آن در تفسير قرآن مي تواند نتايج نويي را در، برداشتِ آيات قرآني به دست دهد. واژگان کليدي: تفسيربياني، تفسيرادبي، بنت الشاطي، امين خولي