جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده مقاله حاضر به بررسی مسؤولیت پذیری و وظیفه شناسی، از دیدگاه قرآن و روایات اهل بیت(علیهم السلام) می پردازد. در این باره، با بررسی رابطه مسؤولیت پذیری و وظیفه شناسی، ریشه مسؤولیت پذیری انسان را در امانت الهی یافتیم که جز انسان موجود دیگری نتوانست آن را قبول کند. اما انسان درصورتی می تواند مسؤولیت پذیر باشد که با دو اصل تقوا و ایمان، زمینه های آن را فراهم کند و از راهکارهای تفکر و تفقه و بصیرت بهره برد. البته، مسؤولیت پذیری انسان صرفاً در زمینه تقوا امکان پذیر است. اگر انسان از تقوای فطری خود، به خوبی بهره ببرد می تواند به تقوای دینی نائل شود؛ در این صورت، زمینه انجام وظایف به خوبی برای او فراهم می شود. ایمان نیز نیرویی در انسان پدید می آورد که در هنگام انجام وظایف سستی به خرج ندهد. از منظر قرآن کریم و روایات، انسان پنج وظیفه اصلی یعنی ایمان، انفاق، اقامه نماز، وفای به عهد و صبر بر عهده دارد. هر یک از این وظایف اصلی، کلیدی برای انجام دسته ای از وظایف فرعی است که انسان در زندگی بر عهده دارد. واژه های کلیدی وظیفه شناسی، مسؤولیت پذیری، امانت، تفکر، تفقه، بصیرت، تقوا، ایمان

این رساله درباره دیدگاهها و تأویلات فلسفی فیلسوف مسلمان قرن ششم ه- شیخ شهاب الدین سهرودی درباره برخی آیات قرآن کریم است. مجموعه مصنفات خود شیخ - و تالیفات امام محمد غزالی و منابعی که در زمینه تفسیر فلسفی از آیات قرآن بوده است جمع آوری، مطالعه و فیش برداری شده است. رساله دارای چهار فصل می باشد در فصل اول مخاطبان با زندگی نامه شیخ شهاب، آثار تالیفات و حکمتی که ایشان بنا نمودند آشنا می شود. فصل دوم درباره معانی تفسیر و تاویل- دیدگاههای دیدگاه های مختلفی که در این زمینه ها وجود دارد. مطرح شده و با بیان رابطه میان آن دو به طبقات تاویلات باطنی اشاره شده است. در فصل سوم با دسته بندی مطالب بر هر یک عنوانی انتخاب شده و مجموعه آیاتی که شیخ به تاویل فلسفی آنها پرداخته بیان شده است. در فصل چهارم جمع بندی از مطالب فصول پیشین و پیشنهاداتی از طرف پژوهش گر، جهت احیای فهم آیات قرآنی ارائه شده است همچنین این فصل حاوی فهرست آیات بکار برده شده می باشد. نتیجه اینکه قرآن کریم در رشد و بسط تفکرات فلسفی و عرفانی تاثیر گذاشته است. حکیمان و شیخ اشراق صاحب ابتکارات و نوآوری هائی در تفسیر علمی - عرفانی و فلسفی آیات قرآن کریم هستند.

هدف پژوهش ارائه نمودن مبنایی صحیح در باب زبان قرآن و فهم آن و رفع برخی شبهات و معضلات موردی است.روش پژوهش: توصیفی، تحلیلی است.نتایج نشان می دهد زبان قرآن، زبان عرف عقلاء با کارکردهای متفاوت به روشهای بیانی عقل و دل، تمثیل و فطری است:زبان قرآن روشمند، قابل کشف و معنادار است.

شناخت و آشنائی بر نحوه تطور علم تفسیر و بررسی چگونگی تفسیر قران به قران در المیزان. روش نمونه گیری : از نوع تفسیری به روش کتابخانه ای تدوین شده است. روش پژوهش : ابتدا اصطلاحات مختلف علوم و تفسیر را بیان و به بررسی چگونگی تفسیر قران به قران در المیزان پرداخته و نمونه هایی از آن را آوردم بعد به بررسی چگونگی صبغه های گوناگون، برخی از علوم تفسیری، اصول تفسیر قران به قرآن در تفسیر المیزان و ساختارمحتوایی آن تفسیر شریف پرداختیم. ابزار اندازه گیری : در این تحقیق کتابهای قران کریم و تفسیر رجال و کتابهای مرجع ابزار تحقیق بودند. طرح پژوهش بر مبنای اطلاعات و جمع آوری مکتوبات از طریق منابع تفسیر با تجزیه و تحلیل مطالب صورت گرفته است. نتیجه کلی آشنایی با کلیات و تفسیر و تاویل و بررسی چگونگی تفسیر قران به قران در المیزان صبغه های گوناگون، علوم تفسیری اصول ویزه تفسیر قران به قران در المیزان، ساختار محتوایی و منابع مختلف المیزان مورد توجه قرار می گیرد.

ادعیه ی مأثور از معصومین بخشی از احادیث ایشان را تشکیل می دهد. علما و بزرگان سلف تحقیقات گران بهائی بر روی ادعیه انجام داده و میراث علمی ارزشمندی به یادگار گذاشته اند؛ زمینه ی عمده ی این گونه مطالعات بر اساس دقت های ادبی، شرح و توضیح واژه گان در عرصه های مختلف صورت گرفته و به شکل ترجمه ی تفسیری، شرح از لحاظ ادبی یا توضیح عبارات ارائه گردیده است. اما این تحقیقات از زاویای خاص، نظیر مسائل تربیتی، رفتارهای اجتماعی و اخلاقی... به موضوع پرداخته اند. لیکن ادعیه ی مأثور بنا به دلالتهای ضمنی و التزامی آشکار، همبستگی عمیقی با قرآن دارند. این ادعیه ی مأثور به عنوان بخشی از احادیث ائمه می توانند مفسر قرآن که به تمامی جوانب زندگی انسان پرداخته است قرار گیرد. به عبارت دیگر می توان در تفسیر بر خی از آیات قرآن از ادعیه ی مأثور کمک گرفت. بر این اساس در این پایان نامه طی سه فصل به بررسی نقش کتاب صحیفه سجادیه در تفسیر قرآن پرداخته شده است. در فصل اول به همبستگی و ارتباط تنگاتنگ لفظی و معنوی قرآن و صحیفه ی سجادیه پرداخته، فصل دوم به بررسی اقتباسهای قرآنی صحیفه سجادیه است و بیان می دارد که آن حضرت با اقتباس از آیات قرآن به شرح و تفسیرپاره ای ازآیات پرداخته است. در فصل سوم به بررسی آیاتی پرداخته که در صحیفه سجادیه پیرامون آن آیات، مطالبی به عنوان تفسیر بیان شده است.چینش مطالب این فصل بدین گونه است که ابتدا آیه ی مورد نظر ذکر شده سپس تفسیر مفسران پیرامون آن آیه بیان گردیده و پس از آن قسمتی از بیانات حضرت سید الساجدین که تفسیر آن آیه می باشد. در پایان، این نتایج به دست می آید که: - صحیفه سجادیه به عنوان مجموعه دعاهای امام سجاد، مفسر بخشهائی از قرآن است. - دیگر دعاهای ائمه ی معصومین نیز می توانند به عنوان مفسر قرآن قرار گیرند. - به نظر می رسد در تفسیر قرآن می توان و باید از ادعیه ی مأثور از ائمه استفاده شود.

هدف پژوهشگر بررسی و تحقیق پیرامون موضوع « بررسی مضامین قرآنی دعای ابوحمزه ثمالی و اثبات این فرضیه که کلام و گفتار معصومین علیه السلام همان بیان و تفسیر آیات قرآن مجید بوده است. روش پژوهش بر اساس مطالعات کتابخانه ای و فیش برداری از آن منابع و بهره برداری از لوح های فشرده ی احادیث معصومین علیه السلام و تفسیر آیات قرآنی. نتیجه کلی این فرضیه به ثبوت رسید که کلام ائمه اطهار همان تفسیر و تبیین آیات قرآنی می باشد.

حکمت یکی از واژه های مهم و اساسی در مجموعه کمالات انسانی و موضوعات قرآنی و بکار رفته در حیطه فلسفه اسلامی است. این واژه از طرف قرآن مورد تأکید و توجه قرار گرفته و «خیرکثیر» تلقی شده است. در چیستی حکمت و اینکه مدلول آن چیست حکما و فلاسفه و متکلمان و مفسران،تعاریف متعددی ابراز داشته اند که این تعاریف مختلف ناظر به موضوع و گاهی راجع به مسائل و در مواقعی درخصوص غایت حکمت می باشد. از پراکندگی و تکثر و تنوع تعاریف در این خصوص، بنظر می رسد. متعلقات ذهنی و مفاهیم درونی که مورد تعریف قرار گرفته، پراکنده بوده و بعبارتی دیگر، تعاریف پراکنده، ماخوذ از متعلقات ذهنی متفاوتی بوده است. دلیل این سخن آنست که هر فرد یا دسته ای، نه بر اساس آموزه های قرآنی و ریشه یابی لغوی حکمت، که بیشتر و پیشتر در راستای مشارب و مکتبهای فکری و عقیدتی و ارزشی خویش، حکمت را معنی و به تعریف آن پرداخته اند. آنچه از تبیین قران در این خصوص حاصل می شود آنست که این واژه، مصادیق متعدد و متنوعی دارد که بر معانی تشکیکی حکمت و مراتب و سطوح متعدد آن، اشاره دارد. لیکن بر اساس معارف قرانی و تحلیل ریشه ای واژه حکمت چنین برمی آید که این واژه در تمامی مراتب و معانی خود نمی تواند محروم از دو صفت«استحکام واستواری» و «منع و بازدارندگی بسوی اصلاح» باشد و فلسفه و علم و معرفت و هر چیز دیگر نیز، اگر خواستار اتصاف به حکمت باشد لزوماً نبایستی فاقد این دو وجه مشخصه باشند. در نگاه صدرالمتالهین، حکمت، همان نوری تلقی می شود که در تمامی ساحتهای وجودی انسان منبسط و در تمامی اعمال و افکار و اموراتش، منتشر و منشأ اثر می شود. در نگاه فخر نیز حکمت که به معنای «ردته» می باشد ضمن جلوگیری و منع از بدی، فعلیت تمامی کمالات تلقی می شود، زیرا تمامی کمالات در مجموعه کمالات علمی و کمالات عملی خلاصه می شود که هر دو اینها به حکمت عملی و نظری راجع است. از اینرو، تحقق حکمت، تحقق جمیع کمالات است. علامه طباطبایی نیز با برشمردن حکمت بعنوان ملکه ای درونی، که دارای استحکام و نفوذناپذیری و همراه با منع به طرف اصلاح است آنرا گونه ای از عصمت بر می شمارد که در مراتب والا و اشرف حکمت، نصیب فرد حکیم می شود. در مجموع می توان حکمت را به لحاظ موضوع، «روح حاکم بر قوانین و احکام مکتوب دینی» و به لحاظ مسائل ترکیبی از سه حوزه «تعقل و تأمل» و «وحی و دین» و «ریاضت و تقوی و کف نفس» و به لحاظ غایت «تشبه به پروردگار در سیاست و تدبیر و کمالات به قدر طاقت و توان بشری» تفسیر و تلقی نمود.