جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فاقد چکیده

فاقد چکیده

در پژوهش های پیشینِ تاریخ قرآن، محققان همواره بر لزوم بررسی شواهد مادی به عنوان یکی از مهم ترین منابع تاکید کرده اند. اما به دلیل کمبود این اسناد، پراکندگی شواهد موجود و عدم امکان تاریخ گذاری؛ تاثیر این منبع در مباحث تاریخ قرآن بسیار کمرنگ بوده است. در دهه های اخیر با ایجاد تحولاتی در زمینه کمیت و کیفیت این داده ها، بسیاری از این آثار توسط باستان شناسان، کتیبه شناسان، کهن خط شناسان، پاپیروس شناسان و نسخه شناسان معرفی، دسته بندی و تفسیر شده اند. در این رساله به منظور بررسی ارتباط این اسناد با گزارش ها و آراء اسلامی، برخی از انواع مهمترین شواهد مادیِ کتابت شده در مناطق اسلامی، مربوط به بازه پیش از اسلام تا اوایل ظهور اسلام، به عنوان شواهد غیر مستقیم و همچنین مخطوطات قرآنیِ نسبت داده شده به قرن اول هجری و پراکنده در سراسر دنیا، به عنوان شواهد مستقیم نگارش قرآن کریم، معرفی و دسته بندی شده¬اند. سپس در موضوعات مختلفِ زیر مجموعه کتابت و نگارش، مقایسه ای بین گزارش ها و آراء موجود از یک طرف و تحلیل های ارائه شده توسط متخصصان علوم وابسته به بقایای مادی در طرف مقابل، انجام شده است. نتایج این مقایسه نشان می دهد که بررسی این شواهد، باعث تکمیل اطلاعات و اصلاح دیدگاه ها در موضوعات مختلف وابسته به کتابت های اولیه در دوران اسلامی است. از جمله خط نبطی در برابر خط سریانی و یا خطوط جنوبی به عنوان منشاء خط عربی شمالی معرفی می شود. همچنین دیدگاه شکل گرفته در زمینه انواع خطوط اولیه عربی، با معرفی خط حجازی به عنوان کهن ترین خط و اولین خط وارد شده به مصاحف در مقابل خط کوفی اصلاح می شود. از سوی دیگر روند تطور تدریجی این خط، معرفی ویژگی های نگارشی و رسم الخطی آن و نحوه انتقال تدریجی آن به حجاز با استفاده از اسناد مادی به خوبی اثبات می شوند. همچنین بررسی مواد کشف شده، تقویت کننده گزارش ها و آرائی است که بر در دسترس بودن ملزومات کتابت مانند ابزار و سواد مناسب در شبه جزیره دلالت دارد. در جمع و نگارش قرآن، این شواهد با رفع تناقض از اخبار موجود، تایید کننده رای جمع زود هنگام قرآن کریم، مشخص بودن مرز کلیه سوره ها و آیات موجود در آن و رد تغییرات در زمان امویان است. همچنین در بین این اسناد نمونه هایی از شواهد عینی برای مصاحف صحابه نیز دیده می شود. علاوه بر این در موضوعاتی مانند ویژگی های فیزیکی مصاحف، رسم الخط، علائم نگارشی، جداگر های متن، بستر نگارش و صفحه آرایی، علاوه بر رفع تناقض از گزارش ها، گاه فرضیات شکل گرفته بر اساس آن را تفسیر و یا تکمیل کرده و یا به صورت کامل مردود می کند. به عنوان نمونه، مشابهتِ کتابت قرآن با سایر نگارش ها در دوران باستان متاخر به اثبات رسیده و استفاده مسلمانان از خط و رسم الخط روزمره، به خوبی به اثبات می رسد. همچنین ورود زود هنگام جداگرهای متن و علائم نگارشی اعجام بر خلاف برخی گزارش ها و آراء به خوبی اثبات می شود. علاوه براین در نظر گرفته شدن بسمله به عنوان آیه از دیدگاه غالب کاتبان کاملا مشهود است. در نهایت نشان داده می شود که چگونه استفاده از این اسناد مادی به عنوان منبعی جدید، باعث بازسازی شناخت ما از تاریخ قرآن می شود و جمع و نگارش و تثبیت متن زودهنگام قرآن را به اثبات می رساند. همچنین بررسی های اولیه در این پژوهش، لزوم بازنگری در برخی از آراء فعلی را با مدد گرفتن از این اسناد عینی به اثبات می رساند.

فاقد چکیده

پژوهش حاضر با هدف شناخت مفهوم «جاودانگی» از دیدگاه قرآن و احادیث معصومان? و کارکردهای آن در زندگی بشر انجام گرفته است. به منظور جمع آوری اطلاعات این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی صورت پذیرفته، از منابع کتابخانه ای، مقالات، نشریات و نرم افزارهای فراگیر و مستند علمی بهره گیری شده است. در جهت شناخت معنا یا معانی جاودانگی، از نظرات پژوهندگان دانش واژه شناسی، فرآمده های قرآنی و روایی مرتبط با این مفهوم، بهره جویی شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد اگر جاودانگی به معنای بقاء باشد، منحصرا برای خداوند سبحان است و اگر به معنای خلود باشد، فضلی از جانب خداوند به انسان در جهان آخرت می باشد. در راستای بیان امکان جاودانگی و کیفیت آن، از براهین صاحب نظران دانش فلسفه در باب مفهوم جاودانگی، همچو برهان رحمت، حکمت، عدالت و فطرت و همچنین آیات قرآن کریم و احادیث معصومان (علیهم السلام) استفاده شده است. در بُعد کارکردهای اعتقاد به جاودانگی، نتایجی همچون دگرگونی بینشی و نگرشی انسان به دو نظام دنیا و آخرت، پذیرش مسئولیت اعمال، مدیریت لذت ها، آرامش داشتن و حسن عاقبت حاصل آمد.

شكلت قراءة النص القرآني محور الدراسات العربية المعاصرة، باعتباره العنصر الأساسي في تشكيل العقل العربي، وقد سعت تلك الدراسات إلى تأسيس نوع من القطيعة المعرفية والمنهجية مع الثرات التفسيري تحت دعوى التجديد والعقلنة، فاتخذت من العقل المرتكز الأساسي في تأسيس العملية التأويلية، وأخضعت النص القرآني لسلطة المنهجية العقلانية ناقلة إياه من مستوى التعالي والقدسية والمفارقة إلى مستوى الواقع ومؤثراته، واعتمدت في استراتيجياتها النقدية على مجموعة من الآليات والقواعد المنهجية التي أنتجتها الحداثة الغربية في عدد من الحقول المعرفية كالفلسفة واللسانيات والدراسات التاريخية والأنثروبولوجية ...وغيرها، وطبقتها بحمولتها المعرفية والايديولوجية على النص القرآني بنفس الطريقة التي طبقها الغرب على نصوصهم الدينية، دون الأخذ بعين الاعتبار الإختلافات الجوهرية بين كل من النص الديني الإسلامي والنص الديني الغربي، وكذا الخصوصية الثقافية والحضارية والتاريخية لكل من الفكر الإسلامي والفكر الغربي.

عندما نقرأ مختلف الآراء التي طرحها رواد الحداثة في الفكر العربي المعاصر، نجد أن القضية المركزية التي تدور حولها، هي إعادة قراءة التراث كشرط ومنطلق للحداثة المرجوة، ومحور هذه العملية هو قراءة النص القرآني كمحور للتراث ومصدر رئيسي له. فالنص القرآني اليوم أصبح محور اشتغال أبحاث الكثير من دعاة الحداثة العربية، كأركون والجابري وأبو زيد...وهو ما ترتب عنه ما عرف بالقراءات الحداثية للقرآن الكريم، فما طبيعة هذه الأخيرة وما مميزاتها وما مقوماتها؟ وما علاقتها بالحداثة؟ وما تداعياتها أوما الانتقادات الموجهة لها؟ وإلى أي مدى يمكن استثمارها في بلوغ الحداثة العربية المأمولة؟

التحقيق في نفى التحريف عن القرآن الشريف، نوشته سيد على حسينى ميلانى، كتابى است كه به نقد و بررسى شبهه تحريف قرآن كريم در منابع روايى و علمى اهل سنت و شيعه پرداخته و تحريف ناپذيرى قرآن را براساس آيات قرآنى و روايات وارده از معصومين عليهم‌السلام اثبات مى‌كند. كتاب؛ مشتمل بر مقدمه‌اى از مؤلف و دو باب كه هر يك دربر گيرندۀ فصولى چند است، مى‌باشد: الباب الاول: «الشيعة و التحريف» كه فصول ذيل را دربر مى‌گيرد: الفصل الاول: كلمات اعلام الشيعة في نفى التحريف. الفصل الثاني: ادلة الشيعة على نفى التحريف. الفصل الثالث: احاديث التحريف في كتب الشيعة. الفصل الرابع: شبهات حول القرآن على ضوء أخبار الشيعة الامامية. الفصل الخامس: الرواة لأحاديث التحريف من الشيعة. الباب الثاني: «اهل السنة و التحريف» مشتمل بر فصل‌هاى زير مى‌باشد: الفصل الاول: احاديث التحريف في كتب اهل السنة. الفصل الثاني: الرواة لاحاديث التحريف من السنة. الفصل الثالث: الاقوال و الآراء في اهل السنة. الفصل الرابع: نقد و تمحيص. الفصل الخامس: مشهوران لا أصل لهما. اين فصل دو عنوان: الكلام حول الصحيحين و الكلام حول الصحابة را دربر مى‌گيرد. ايقاظ، خاتمة الباب الثاني، خاتمة الكتاب، فهرست مصادر كتاب و فهرست موضوعات ديگر اجزاء ساختار كتاب را شكل مى‌دهند. در بخش اول اين كتاب ابتدا گفتار بزرگان شيعه؛ همچون ابن بابويه قمى، شيخ مفيد، شيخ طوسى، شيخ طبرسى، ابن طاووس، علامه حلّى، شيخ بهايى و... را در نفى تحريف يادآورى شده و سپس ادلۀ شيعه دربارۀ عدم وقوع تحريف در قرآن كريم را كه عبارتند از: آياتى از قرآن كريم، احاديث وارده از معصومين عليهم‌السلام، گفتۀ عمر «حسبنا كتاب اللّه»، اجماع، تواتر قرآن، اعجاز قرآن و غيره، يادآور مى‌شود. در فصلى ديگر از كتاب احاديث دال بر وقوع تحريف كه در كتب شيعى فراهم آمده است، مورد نقد قرار مى‌گيرد. در ادامه به نقد و پاسخ‌دهى شبهاتى كه در پرتو برخى احاديث شيعى در مورد تحريف قرآن ايراد شده، پرداخته مى‌شود. سپس راويان احاديث تحريف در منابع شيعى معرفى و جايگاه ايشان از نظر علم رجال و حديث مورد ارزيابى قرار مى‌گيرد. در بخش دوم كتاب، به بررسى ديدگاه اهل سنت در مورد شبهه تحريف پرداخته شده و احاديث تحريف در منابع سنى و راويان اين احاديث مورد نقد و ارزيابى قرار گرفته است. همچنين شبهاتى كه از طريق اين‌گونه احاديث ايراد شده، مطرح و بدان‌ها پاسخ داده شده است. سپس به بيان نظرات و ديدگاه‌هاى اهل سنت در مورد موضوع تحريف و احاديث وارد شده، در اين باب پرداخته شده است. نويسنده فصلى ديگر از كتاب را به نقد و بررسى روايات وارده دربارۀ وقوع خطا در قرآن، احاديث وارده در باب جمع و تدوين قرآن و احاديث نقصان قرآن اختصاص داده است. در آخرين فصل از كتاب هم به نقد و بررسى صحيح بخارى و صحيح مسلم كه از مهم‌ترين منابع روايى اهل سنت‌اند، پرداخته شده است. در اين فصل ديدگاه عالمان سنى دربارۀ دو شخصيت بخارى و مسلم و نيز صحيح مسلم و صحيح بخارى بيان شده و در نهايت دربارۀ عدالت و دانش صحابه مطالبى مطرح شده است.

«تدوین القرآن» تالیف علی کورانی، با اشاره به ادعای واهی دشمنان نسبت به مسلمانان بویژه شیعیان در اعتقاد به تحریف قرآن، سعی در پاسخ به این ادعا دارد. هدف اصلی این کتاب پرداختن به میزان صحت و سقم ادعای دوم یعنی اعتقاد شیعیان به تحریف قرآن است بدین جهت پس از بررسی اصل اتهام و پاسخ آن به مساله مهم سنت از دیدگاه خلفا و موضع‌گیری‌های سران این فرقه مسلمان در مورد احادیث پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم پرداخته است. در بخش سوم، تحریف قرآن از دیدگاه روایات اهل سنت، تدوین قرآن و مساله یهودیت و رابطه مسلمانان صدر اسلام مطرح و در خاتمه گوشه‌هایی از سخنان پیشوایان امامیه درباره قرآن مرور می شود. مولف پس از اشاره به اشکال گوناگون ادعای دشمنان مبنی بر تحریف قرآن، اساس اشکالات را پنج محور می‌داند: ۱. ادعای نقص قرآن ۲. ادعای افزوده شدن به قرآن ۳. ادعای تعدد متن اصلی قرآن و اینکه قرآن از طرف خداوند به یک وجه نازل نشده است ۴. ادعای نزول معنای قرآن یعنی آنچه نازل شده معنایی است که می‌توانیم برای آن الفاظ مختلفی قرار دهیم ۵. بعضی اساسا این مطلب را که آنچه نزد ما موجود است همان قرآن نازل شده از طرف خداوند است را انکار نموده‌اند. وی به نوعی دیگر از تحریف به نام «تحریف معنوی یا تاویلی» اشاره می کند. پس از آن به طرح مسائل اصل کتاب میپردازند که ریشه این نسبت ناروا به شیعیان را که از سوی عده‌ای از وهابی مسلکان وارد شده، حضور تفکر والای امامت در جامعه اسلامی که تهدیدی برای منافع دشمنانست دانسته و بعد از ارائه عقاید یکی از نویسندگان وهابی به نام « احسان ظهیر » می نویسد: بعضی از روایات شیعه تحریف و از طرفی علمای شیعه در مورد اصالت قرآن ادله زیادی دارند. شیخ صدوق، مفید، سید مرتضی، شیخ طوسی، طبری و صدها تن از بزرگان شیعه، همگی قائل به اعجاز و عدم تحریف قرآن هستند. مولف در جواب مستشکل که می گوید: «شیعه به دروغ مدعی عدم تحریف شده و در حقیقت تقیه می‌کند» می فرماید: تقیه روش عقلی، شرعی و مستند به قرآن بوده که شیعه هرگاه در اقلیت قرار می‌گرفتند با آن روش خود را از خطرات حفظ می نمودند و اگر کسی به دیده انصاف در روایات شیعه و سنی بنگرد، درمی یابد که اعتقاد شیعیان به حفظ قرآن از تحریف، بسیار قویتر از اهل سنت بوده و مطالبی در روایات اهل سنت هست که بهت آور و غیر قابل توجیه است. در ادامه به اعتقاد شیعه در امانت گران سنگ بودن قرآن و سنت رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در بین مردم اشاره و با بررسی تاریخ اسلام، آغاز انحراف را عمل کردن برخلاف سنت با طرح شعار «حسبنا کتاب الله»، تثبیت موقعیت دیگران که توانستند جو عمومی را به نفع خود تغییر دهند میداند و پس از بیان اقدامات بعدی اینها در کنار گذاشتن قرآن تدوین شده علی علیه‌السّلام، وادار کردن علی و فاطمه علیهما السلام به تسلیم در برابر حکومت و سایر خیانتها، این وقایع را مضمون پیشگویی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم میداند که فرمودند: «نبینیم کسی بر تخت تکیه بزند و امر و نهی مرا بشنود و بگوید آن را در کتاب خدا پیدا نکردیم». ایشان پس از مردود دانستن علت ممانعت خلیفه اول و دوم از جمع آوری احادیث پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم، احادیثی در جواز کتابت و نقل حدیث آورده و معتقدند انگیزه واقعی اینها جلوگیری از احیای نقش اهل بیت و افشاگری های سوابق کفار و منافقان بوده است. نگارنده معتقد است اگر کسی بخواهد در مورد معتقدان به تحریف کتاب الهی بررسی کند ابتدا باید به خود اهل سنت مراجعه کند بدین جهت روایاتی از خلیفه دوم نقل کرده که مبین عقاید او در تحریف قرآن است، اهل سنت معتقدند که خلفای سه گانه قرآن را در یک مجموعه مدون کرده‌اند. وی پس از بررسی جایگاه یهودیان در میان اعراب و ارتباط خلیفه دوم با یهودیان و علاقه او به شنیدن اخبار آنان، روحیات او را به گواهی تاریخ متاثر از یهودیان می داند. کعب الاخبار، بزرگ یهودیان یمن جایگاه خاصی نزد وی داشته است.