جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

خبرهای غیبی انبیاء از مفاهیم پر­کاربرد در قرآن کریم و عهد عتیق است. مصادیق این اخبارِ پوشیده، مشمول حوادث سه حوزه: ماقبل عصر نبی، عصر نبی و وقایع آینده می­شود و کارکردهای مهمی در دو سنّت دینی اسلام و یهودیت دارد. بررسی این کارکرد­ها در منابع قرآن و عهد عتیق نقطه هدف این مقاله است. محققان نتایج حاصل از مقایسه تطبیقی را به­صورت کارکردهای مشترک و اختصاصی در دو نوع هدایت­گرا و اغواگرا تنظیم و ارائه داده‌اند. أهم کارکردهای مشترک هدایت­گرا تحت عنوان‌های کارکرد­های فردی ـ اجتماعی، تبشیری ـ تنذیری، اثباتی ـ هدایتی، دنیوی ـ اخروی، تنظیم گردیده و کارکردهای اغواگرا که به‌طور عام با اهداف فریب‌دادن، سحر، کسب مال و قدرت است، گزارش شده است. نقش اخبار غیبی در حوزه حکومت و اعجاز، کارکرد اختصاصی اخبار غیبی محسوب شده است.

قرآن کریم در آیات متعددی حیات را به زمین اسناد داده است؛ مقاله حاضر درصدد تبیین معنای این اسناد است. از این رو در ابتدا نگرش مقبول پیرامون حیات به‌خصوص با توجه به بنیادهای آن در نگاه‌های فلاسفه را جستجو می‌کند و تبیین و مبانی حکمت متعالیه را مناسب‌ترین گزینه می‌بیند. در این میان نگرش علامه طباطبایی در المیزان را بهترین تعریف برای حیات می‌داند و به کمک آن به تفسیر حیات زمین می‌پردازد. برخی از مفسران اسناد حیات به زمین را مجازی دانسته‌اند، اما به‌نظر می‌رسد به‌واسطه آیه 5 حج و 39 فصلت بتوان معنای حیات مادی زمین را ارائه نمود. طبق این معنا، اهتزاز و ربوه پس از نزول باران بر زمین، فرآیند حیات زمین را تأمین می‌کنند. افزون بر این به کمک برخی روایات اهل‌بیت(ع) نیز می‌توان به‌معنای جدیدی از حیات معنوی و باطنی دست یافت که مصداق جدیدی برای مراتب حیات زمین تلقی خواهد شد.

حق تدین یکی از مباحث بنیادین در عصر حاضر به‌شمار می‌رود، این پژوهش در تلاش است تا بررسی نماید که اگر انسان در انتخاب دین مختار و آزاد است، احکامی مانند حکم ارتداد یا جهاد ابتدایی چگونه با این حق سازگاری دارد؟ تفسیر برخی آیات به‌ویژه آیه «لا إِکْراهَ فِی الدِّین‏ ...» رهنماگر آن است که از منظر قرآن کریم حق تدین از حقوق اساسی انسان به‌شمار می‌آید. مطالعه حاضر نشانگر آن است که خدای متعال پذیرش دین را اکراه ننموده و انسان را برای دینداری آزاد آفریده است و حکم ارتداد یا جهاد ابتدایی، هیچ تعارضی با آزادی عقیده و حق تدین ندارد اما در برخی موارد با درک نادرست از حقیقت حیات انسانی، دستیابی به حق تدین را با چالش جدی مواجه نموده است.

قرآن کریم در آیات مختلف از لزوم پرداخت زکات سخن گفته است. قرآن‌پژوهان، پیرامون فریضه زکات آثار زیادی را به نگارش درآورده‌اند و به جوانب مختلف آن توجه نموده‌اند اما تاکنون کوشش چندانی در جهت بررسی آیات زکات به‌صورت تنزیلی صورت نگرفته است، در حالی ‌که این آیات در یک بستر تاریخی نازل شده‌اند و تدبر در آن‌ها مطابق با ترتیب نزول و با توجه به حوادث و مخاطبان عصر نزول، می‌تواند افق‌های جدیدی را پیش‌روی مفسر بگشاید. در پژوهش حاضر تلاش شده است تا چینش آیات زکات طبق روایات معتبر ترتیب نزول مشخص گردد و با مقارنه‌ آن‌ها و بررسی فضای نزول، مسیر طی‌شده در جهت تشریع زکات کشف شود. با بررسی این آیات مشخص گردید که ابعاد گوناگون حکم زکات در قرآن به‌صورت برنامه‌ریزی‌شده و با توجه به شرایط نزول روشن شده است.

تکفیر مسلمانان، مخالف صریح آیات قرآن کریم، سیره پیامبرأکرم(ص)، صحابه و نظریات علمای اسلام است و هیچ مدرک عقلی و شرعی ندارد. نخستین و کمترین درجه مسلمانی، با گفتن شهادتین اثبات می­شود. قرآن، به این افراد امان داده و به‌عنوان مسلمان از تکفیر آنان نهی فرموده است، همچنین از تلاش‌هایی که به نام جهاد در راه خدا و دعوت کافران به اسلام صورت می­گیرد، از نیت‌های ناسالم مانند غنیمت‌خواهی و کسب متاع ناپایدار دنیوی منع نموده است و انسان‌ها را به ارزش‌های پایدار دعوت می­نماید. پشت صحنه بسیاری از تکفیرها، عوارض نفسانی و شیطانی و دنیاطلبی است. قرآن مجید گرایش به دنیا را عامل اصلی تکفیر مسلمانان می‌داند، اگرچه وعده پوشالی به بهشت و حورالعین، تحریف آیات قرآنی و برداشت نادرست از آنها، نیز می­تواند از دیگر عوامل آن باشد و کارکردهای مکملی داشته باشد که دشمنان اسلام را برای فروپاشی آیین رحمانی خاتم، نیرومند ساخته است.

عفو، به معنای گذشت از اشتباه خاطی و چشم پوشی از گرفتن انتقام باوجود داشتن قدرت آن و غفران به معنی پوشاندن گناه و خطا به‌کار رفته است. در بسیاری از ادیان توحیدی بر بخشش تأکید فراوانى شده؛ اسلام و مسیحیت نیز در متون مقدس به این بحث توجه ویژه ای داشته اند. در این پژوهش با روش اسنادی و مطالعه کتابخانهای به توصیف، تحلیل و تطبیق روش، معانی و مصادیق عفو و غفران در دو کتاب مقدس و زمینه‎های اشتراک و افتراق این موضوع پرداخته شده است. حاصل آنکه مراتب عفو و غفران در قرآن کریم به صورت امر و توصیه خطاب به پیامبر (ص) و مسلمانان بوده و در اناجیل به صورت توصیه تنها خطاب به مردم می باشد که در هر یک از دو کتاب شامل گروهی با شرایط متفاوت خواهد شد. در عین حال، دو کتاب مقدس، از روشهای مشابه و متفاوتی برای دعوت مردم به عفو بهره گرفته‌اند.

يکي از صفات ارزشمند و کليدي که در زندگي فردي و اجتماعي انسان نقش مهمي دارد، عفو و گذشت است. واژه عفو، به معناي گذشت از اشتباه خاطي و چشم پوشي از گرفتن انتقام با وجود داشتن قدرت آن مي باشد. در بسياري از متون دينى بر صلح، دوستى و بخشش تاكيد فراوانى شده و بسياري از اديان، به ويژه اديان توحيدي، زمينه هدايت را براي بشر فراهم آورده اند. در اين ميان اسلام و مسيحيت از اديانى هستند كه به اين بحث در قرآن کريم و کتاب مقدس توجه ويژه اي داشته اند. اين پژوهش به روش کتابخانه اي و در چهار بخش اصلي شامل: 1- مفهوم شناسي واژه عفو؛ 2- عفو و گذشت در قرآن کريم؛ 3- عفو و گذشت در کتاب مقدس مسيحيان؛ 4- محدوده عفو و گذشت در قرآن کريم و کتاب مقدس مسيحيان، تنظيم و مورد بررسي قرارگرفته است. با مطالعه نوشتار حاضر درمي يابيم از منظر قرآن کريم در اسلام، در روابط اجتماعي هميشه عواطف انساني بر عقل مقدم است و عقل انساني تنها زماني به کار مي آيد که شخص فاقد عواطف قوي انساني بوده، منش اخلاقي در وي تقويت نشده و فضيلت هاي اخلاقي در جانش نفوذ نکرده باشد، اما از نظر کتاب مقدس مسيحيان، در مسیحیت عفو و بخشش به دلیل محبت آن­هاست و محبت برترین فضیلت در مسیحیت محسوب می‌شود.

مقاله حاضر به معناشناسی واژگانی تقوا و برخی مشتقات آن با استفاده از نظریه شبکه شعاعی اختصاص دارد. این نظریه که یکی از نظریات مهم در معناشناسی شناختی است، از نتایج مبحث مقوله بندی محسوب می گردد. با استفاده از نتایج این نظریه می توان به یکی از ابزارهای مؤثر معناشناسی شناختی برای تحلیل واژگانی معنا، تحلیل چند معنایی و توسیع معنایی در سیاق های مختلف دست یافت. طبق این نظریه، هر واژه دارای یک حالت مرکزی یا پیش نمونه ای است؛ اما واژه می تواند در سیاق های مختلف تو سعه معنایی پیدا کند که این توسعه معنایی در یک شبکه معنایی صورت می گیرد. از آنجا که واژه تقوا با ورود در فرهنگ دینی و قرآنی دچار تغییر و توسیع معنایی گردیده است، کاربرد این نظریه برای آن می تواند تغییرات معنایی آن را در قرآن تحلیل کرده، با نظر به معنای دقیق تری از واژه به مفهوم سازی دقیق آیات مرتبط با آن دست یابد.