جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از جمله مباحث مهم دین­شناختی، مسئله منشأ دین و راز پایایی و مانایی آن است. ریچارد داوکینز زیست­شناس فرگشتی معاصر دین را محصول جانبی تصادفی در فرایند تکامل زیستی به شمار ­آورده است. در این نگاه دین در پرتو انحراف و کج‌روی از چیزهای دیگری پدید آمده که آنها بر خلاف دین، به خودی خود ارزش بقا دارند. او کوشیده است آنچه را که دین می­تواند برون‌داد جانبی آنها تلقی شود، برشمارد و تبیینی از پیوند دین با آنها ارائه کند. مقاله پیش رو بر آن است با مراجعه به آثار داوکینز، تقریر و تبیین او در این زمینه را بررسی کرده، در بوته سنجش گذارد. حاصل مطلب این است که تبیین‏های وی افزون بر برخی اشکالات عام و فراگیر، هر یک به اشکالات خاصی نیز مبتلا بوده و از تبیین دین و ارائه تصویری علمی و اعتمادپذیر از منشأ آن ناتوان است.

شبهۀ خدا به‌مثابۀ پندار که اخیراً توسط ریچارد داوکینز، زیست­شناس و رفتارشناس انگلیسی مطرح گردیده از شبهات بسیار مهم در عصر جدید است. بر پایۀ این شبهه اگرچه نمی­توان مشکل نامحتملی حیات را با سر انگشتان تصادف حل کرد، اما معنای این امر غلطیدن به دامن نظریۀ طراح هوشمند (که مورد حمایت الهی‌دانان است) نیست؛ زیرا برای تصادف، جایگزین مناسب­تری وجود دارد و آن چیزی جز نظریۀ انتخاب طبیعی نیست. در این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی سامان یافته است، کوشیده‌ایم ابتدا شبهۀ داوکینز و مبانی آن را به‌‌گونۀ منصفانه و با تکیه بر آثار خود او تبیین کنیم و سپس به نقد آن با تکیه بر آراء و اندیشۀ الهی‌دانان و فیلسوفان مسلمان بپردازیم. از منظر اندیشمندان مسلمان نه تنها مبانی دیدگاه داوکینز از استحکام لازم برخوردار نیست، بلکه هم­چنین برخی از مقدمات مورد استفاده در استدلال او نیز کارایی لازم را ندارد.

ترجمه ماشینی : مسائل بحث برانگیزتر از رابطه ایمان با قدرت یا این که دین در مقایسه با سیاست غیرمنطقی است و به طور خاص مستعد خشونت است، وجود دارد. ادعای اول با یورگن هابرماس و دومی با ریچارد داوکینز مرتبط است. در این کتاب، دیوید مارتین، علیه هابرماس، استدلال می‌کند که دین و سیاست از یک مبنای اسطوره‌ای مشترک برخوردارند و مغایرت عقلانیت سیاست با غیرعقلانی بودن دین گمراه‌کننده است. برخلاف ریچارد داوکینز (و به طور کلی ملحدان جدید)، مارتین استدلال می‌کند که رویکرد اتخاذ شده به طرز وقیحانه‌ای غیرعلمی است و تمایل به خشونت یکی از ویژگی‌های مشترک دین، ملی‌گرایی و ایدئولوژی سیاسی است که به طور یکسان ریشه در خواست‌های قدرت و همبستگی اجتماعی دارد. این کتاب با توجه به تغییر بوم شناسی ایمان و قدرت در مرکز و پیرامون در بناها، مکان ها و فضاها به پایان می رسد.

پیشرفت­های ­علمی از طرفی چالش­های ­جدید و انتقادهای ­فراوانی به برهان­نظم وارد کرده­ است و از سوی دیگر به نقطه­ عطفی در ارائه خوانش­های­ جدید و تقریرهای­ نوین برهان­نظم تبدیل شده ­است. ریچارد داوکینز به این جزم رسید که یافته­ های­ علمی همواره راه را برای تبیین طبیعت­ گرایانه ­نظم گشوده است. از آن سو آنتونی­ فلو نیز به این باور رسید که پیشرفت­های­ جدید علمی موجب تقویت نتیجه برهان ­نظم شده­ است. نوشتار حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر اصل«طرحمندی­ طبیعت» استدلال فلو و داوکینز را با رویکرد کلامی مورد ارزیابی قرار داده­ است. مسأله اصلی پژوهش این است که بهترین تبیین، برای نظم ­وارگی هستی، «فرگشت» و «انتخاب­ طبیعی» است یا «طراح هوشمند»؟. نتیجه پژوهش حاکی از آن است که تبیینِ منشاءِ­ نظم بر مدار فرگشت با چالش­ های علمی و الهیاتی فراوانی روبروست و استدلالِ تجمیعی فلو به یک استنتاج مبتنی بر احتمالات منجر خواهد شد به نحوی که عُقلایی و قابل اعتنا است، اگرچه یک برهان عقلی و قیاسی نیست. و نیز این پژوهش نشان­ می­دهد می­توان بدون­استفاده از اصول و مفاهیم ­غامضِ ­فلسفی، از علوم تجربی، رهیافتی به الهیات داشت.

ترجمه ماشینی: این کتاب با موفقیت اهمیت کار توماس رید را به کسانی که با سنت فلسفی غرب، یا به قول رید دوست دارد، راه ایده ها آشنا هستند، نشان می دهد. به ویژه، تبیین استدلال‌های رید علیه تزهای فلسفی تجربه‌گرایان بریتانیایی (لاک، هیوم و برکلی) به‌خوبی انجام شده است و در آشکار کردن مفروضات دیدگاه‌های آنها مفید است. به خصوص بخش‌های ادراک غیرمستقیم در مقابل مستقیم و فصل «راه رید با شکاک» را ببینید. تنها هشداری که در رابطه با این کتاب می‌دهم این است که بخش دکترین عقل سلیم ممکن است برای کسانی که پیشینه کمی در فلسفه لودویگ ویتگنشتاین، به‌ویژه «درباره یقین» او دارند، دشوار باشد، زیرا ولترستورف دکترین رید را از طریق توضیح می‌دهد. ویتگنشتاین با این حال، او کار نسبتاً خوبی در توضیح هر دو انجام می دهد، به طوری که این ویژگی نباید مانعی برای خوانندگان به اندازه کافی صبور باشد.

مسئله آزادی همواره در طول تاریخ موردتوجه بوده و با نگاه به تاریخ فلسفه درمی‌یابیم نظریه آزاد بودن انسان همیشه مورد بحث‌وبررسی قرار گرفته است. آزادی همواره به‌عنوان یک نیاز اساسی و شاخص در زندگی فردی و اجتماعی، مطرح بوده است. دولت‌ها، زمانی از اعتبار کافی برخوردار خواهند بود که رابطه‌شان با آزادی را مطابق قوانین و شرایط حفظ کنند. اما به‌رغم کارآمدی مفهوم آزادی در حکومت‌ها و جوامع، میزان و نوع بهره‌مندی از آزادی، همواره منشأ اختلاف بین اندیشمندان و فلاسفه بوده است. این امر، ناشی از نوع رویکرد و ادراک فلاسفه از هستی و انسان است. در این بین شهید مطهری و یاسپرس از متألهین و اندیشمندانی هستند که نظرات ارزشمندی در این زمینه دارند؛ بنابراین هدف این پژوهش آن است که ضمن بیان مفهوم آزادی، جایگاه آن در اندیشه مطهری و یاسپرس مورد بررسی قرار گیرد. یافته‌های این پژوهش عبارت از اینکه: شهید مطهری و یاسپرس آزادی را یک امر مهم و اساسی در زندگی انسان‌ها می‌دانند، ضمن اینکه از نظر ایشان آزادی­ای دارای ارزش است که در ارتباط با خدا باشد. از نظر آن‌ها آزادی وجه ممیز انسان از سایر اشیا و حیوانات است. شهید مطهری آزادی را وسیله‌ای برای طریقت می‌داند، اما یاسپرس تا آخر به آزادی وفادار می‌ماند و بر آن تأکید می‌کند. این پژوهش، توصیفی تحلیلی است که به روش کتابخانه‌ای انجام شده است.

داوکینز، زیست­ شناس معاصر و متخصص رفتارشناسی حیوانات، ضمن ایمان به نظریه فرگشتی داروین، طی چند دهه کوشیده است تا قرائتی الحادی و طبیعت‌گرایانه از آن ارائه کرده و بی­خدایی را بر تکامل­باوری استوار گرداند. مهم‌ترین تکیه‌گاه وی در این بحث، اصل انتخاب طبیعی است که آن را رازگشای چیستان هستی، هماوردناپذیر، نابینا و عاری از هر گونه جهت‌مندی، به­نحو انباشتی، آمیخته با قدری شانس و نامبتنی بر هوش و آگاهی می­داند. مقاله پیش‌رو بر آن است تا دیدگاه و دلایل او در این زمینه را بررسی کرده و به سنجش بگذارد. ماحصل این تحقیق، ظهور خطاهای متعدد داوکینز در اصل دعاوی، استدلال بر آنها و نیز در نتیایج حاصله و در نهایت ناکامی وی در تحمیل متافیزیک طبیعت‌گرایانه خود بر نظریه فرگشتی و تبیین علمی الحاد است. افزون بر آن، روشن خواهد شد که برخلاف پندار داوکینز، نه‌تنها نظریه تکامل با نگره توحیدی هم‌ساز است، بلکه تقدیر حکیمانه الهی بهترین تبیین و زیرساخت اعتبار معرفتی آن است.

ترجمه ماشینی : پایان نامه مربوط به فلسفه زبان توماس رید است. در سه فصل اول، فلسفه زبان او را در رابطه با روان‌شناسی رشد او مورد بحث قرار می‌دهم. به طور خاص، من پاسخ او به دو سؤال را مورد بحث قرار می دهم: (1) توانایی درک نشانه های زبانی مصنوعی چه چیزی را ممکن می کند؟ و (ii) چه چیزی توانایی درک نشانه های زبانی مصنوعی را ممکن می کند؟ تمرکز روی ادعای رید است که توانایی ذهن برای درک نشانه های زبانی مصنوعی این امکان را برای آن فراهم می کند که تعدادی از توانایی های ذهنی متمایز را به دست آورد، مانند تصور کلیات، قضاوت و استدلال. من استدلال می‌کنم که این ادعا او را متعهد به این ادعا می‌کند که زبان مصنوعی این امکان را برای ذهن فراهم می‌کند که آزادی اخلاقی را به دست آورد. همچنین تمرکز بر این ادعای رید است که می‌گوید انسان‌ها می‌توانند ابتدا نشانه‌های زبانی مصنوعی را اختراع کنند، و متعاقباً، به کودکان نشانه‌های زبانی مصنوعی را آموزش دهند، تنها در صورتی که توانایی ذاتی داشته باشند که با تمرین آن بتوانند زبان‌شناسی طبیعی را درک کنند. نشانه هایی که عملیات اجتماعی ذهن را بیان می کنند. من این ادعا را توضیح می‌دهم، استدلال‌های رید برای آن را بازسازی می‌کنم، و استدلال می‌کنم که شرح نشانه‌های زبانی مصنوعی که توسط استدلال‌های مذکور پیش‌فرض شده‌اند، در ابتدا با ادعای او که زبان مصنوعی آزادی اخلاقی را ممکن می‌سازد، ناسازگار است. در فصل چهارم، گزارش‌های رید از ادراک، حافظه و تخیل را مورد بحث قرار می‌دهم. من استدلال می‌کنم که او معتقد است که ما قبل از یادگیری زبان مصنوعی درک، به خاطر می‌آوریم و تصور می‌کنیم، و در نتیجه، متعهد به این دیدگاه است که چنین اعمالی اساساً شامل اعمال توانایی‌هایی نیستند که زبان مصنوعی ممکن می‌سازد. من استدلال می کنم که از این نتیجه می شود که مفسران رید به طور کامل گزارش های او را از محتوای مفهومی در ادراک، حافظه و تخیل درک نکرده اند. فرآیندهایی که از طریق آنها اعمال مذکور شامل محتوای مفهومی متمایز می شود. و تمایز بین ادراکات اکتسابی و قضاوت های معمولی.