جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مفهوم «آخرالزمان» و ظهور موعود، از مهم‌ترین مباحثی است که در ادیان بزرگ دنیا، به معنای آخرین دوران حیات بشر و قبل از برپایی قیامت به‌کارمی‌رود. در فرهنگ اسلامی، آخرالزمان، دوران ظهور مهدی موعود (ع) و تغییرات بنیادین آفرینش را شامل می‌شود و دین زرتشت به چهار دوره‌ی سه هزار ساله تقسیم می‌شود که در هزاره‌ی آخر دوره‌ی چهارم، فرشگرد (نوسازی) صورت می‌گیرد. در این میان در آیین زرتشت و دین اسلام، نجات‌بخشی مهمترین مقوله‌ای است که در پایان زمان صورت می‌گیرد. در هر دو دین مورد بررسی، نشانه‌های ظهورمنجی، شامل تغییر در نظام طبیعت، انحرافات اخلاقی در زمینه‌های فردی و اجتماعی، فساد اقتصادی و سیاسی و از همه مهمتر بدعت در دین، می‌باشد. با ظهور منجی تغییرات اساسی در کل نظام آفرینش صورت گرفته، همه‌ی آشفتگی‌ها از میان رفته، جهان سامان می‌یابد و جامعه‌ی آرمانی ایجاد می‌گردد. شباهت‌های اعتقاد به منجی‌گرایی در دو دین توحیدی اسلام و زرتشت به حدی است که کمتر اختلافی می‌توان در آن یافت. پژوهش حاضر، در صدد است به صورتی علمی و روشمند مفهوم آخرالزمان و نجات بخشی را در متون مقدس آیین زرتشت و دین اسلام به طور مفصل، مورد بحث و بررسی قرار داده و وجوه تشابه و موارد اختلاف آنان را بیان نموده و به یک نتیجه گیری معقول و منطقی دست یازد.

از روزگاران کهن، مسئله ظهور مصلح ، در آخرالزمان اصلی اساسی بوده است و پیشینیان بشر، پیوسته آن را به یادها می آورده اند. اصولاً، فتوریسم یعنی اعتقاد به دوره آخرالزمان، و انتظار ظهور منجی ، عقیده ای است که در کیش های آسمانی یهودیت، زردشتی، مسیحیت و سه مذهب عمده آن: (کاتولیک، پروتستان و ارتدکس)؛ مدعیان نبوت عموماً، و دین مقدس اسلام خصوصاً، به مثابه یک اصل مسلم قبول شده است.مطالبی که در این رساله در یک مقدمه و شش فصل گرد آمده، بطور کلی برداشتی است از موضوع «منجی» و ویژگی های او در دین مبین اسلام و مسیحیت و نشان دادن همسانی ها و ناهمسانی های این اعتقاد در دین های یاد شده.در فصل اول به کلیات مسئله پرداخته شده است که شامل اهداف تحقیق و تعریف واژگان می باشد.در فصل دوم بنا بر ضرو.....

«امید»، از مسائل مهم و اساسی در عرصه فرد و اجتماع است و برای بسیاری از مسائل اجتماعی نقشی محوری دارد؛ و محرک ذاتی و اصلی زندگی و عامل پویایی روان انسان است. بدیهی است، موضوع امید در ادیان، مخصوصا ادیان ابراهیمی که داعیه اصلاح فرد و اجتماع را دارند، به نحو ویژه ای مطرح گردد، این امید در ادیان ابراهیمی در سه مقوله اصلی: امید به آینده، امید به آخرالزمان، و امید به آمدن منجی، قابل دسته بندی است. به عبارت دیگر، آموزه های دینی مرتبط با موضوع امید در ادیان ابراهیمی در جهت ایجاد امید در این سه محور می باشد:1. امید به آینده: این آموزه ها در صدد ایجاد روحیه امید به آینده و عدم یاس از وضعیت موجود است.2. امید به آخرالزمان: این دوره میعادگاه امید بشر و از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در بخش اول آن، تاریکی و خطر و آسیب و در بخش دوم، سراسر نور و زیبایی و عدالت است.3. امید به آمدن منجی: این امید، بر آمدن فردی الاهی از نسل پاکان منطبق و متصور می گردد و نسبت به دو امید قبل از جایگاه ویژه ای برخوردار است؛ چون از طرفی مکمل مقوله امید است و از طرفی مهم ترین مصداق برای امید به آینده و آخرالزمان می باشد. امید به منجی است که پویایی و نشاط و معنابخشی در جامعه ایجاد می شود و پناهگاهی معنوی برای مردم و زمینه ساز رشد و تعالی بشر و محرکی برای نبرد با ظلم و ستم و انقلاب می گردد و تسکین دهنده ای قوی برای مصائب و مشکلات می باشد و طبعا از عوامل مهم انسجام اجتماعی به شمار می رود.بدیهی است هر کدام از ادیان که تصور واضح تری نسبت به امید و منجی ارائه کند، در رسیدن به کارکردهای فردی و اجتماعی موعود باوری، توفیق بیش تری (هم از لحاظ کمی و هم از لحاظ کیفی) می یابد. در این بین، مذهب شیعه، نسبت به مقوله امید نگرشی خاص و ویژه ارائه می کند که از همه ادیان و مذاهب متمایز است. این امید به آینده و آخرالزمان و منجی، در نگرش شیعی، در بسیاری از مسائل فردی و اجتماعی نقش محوری و کلیدی به خود گرفته است.

این مقاله با روشی توصیفی ـ تحلیلی می کوشد مبانی نظری و ابعاد آموزه مهدویت را از نظرگاه اندیشه نبوی (ص) شناسایی کند. بررسی انگاره های نبوی در تبیین آموزه مهدویت، آغاز گاهی است که نویسنده برای ارائه تصویری روشن از بحث بر می گزیند. در این جهت به تبیین و تفسیر اندیشه مهدویت در چارچوب نظام امامت و ولایت، تبیین این اندیشه در قالب ستیزش تاریخی جبهه حق و باطل و تبیین و تفسیر اندیشه مهدویت در قالب سامانه اجتماعی امام و امت اشاره می شود.در ادامه نیز به شاخصه ها و ویژگی های آموزه مهدویت از دیدگاه اندیشه نبوی (ص) اشاره می شود. جهان شمولی اندیشه مهدویت؛ عدالت، مهم ترین رکن اندیشه مهدویت؛ تعین و تشخص منجی و حتمی بودن تحقق حکومت مهدوی؛ از جمله یافته های نگارنده در این زمینه است.در پایان نیز «محاسبه مبتنی بر تکلیف محوری»؛ «رویکرد فرصت محور در تبیین اندیشه مهدویت»؛ «تاکید بر نقاط مهم و راهبردی در تبیین آموزه مهدویت» و «نمادپردازی در تبیین امامت و مهدویت»، از جمله مهم ترین ویژگی های بیان و بلاغ اندیشه مهدویت در سیره نبوی معرفی می شوند.به هر رو، مطلوب این جستار، آن است که معلوم سازد جوهر اصلی آموزه مهدویت از نظرگاه اندیشه نبوی چیست. ثمره این بررسی، در وهله نخست آشکار کردن میزان اصالت این اندیشه در اسلام و در مرحله بعدی، می تواند به تعیین مبنایی برای بررسی هر چه بهتر این اندیشه در اسلام بینجامد.

اندیشه ورزان در راستای زمینه سازی برای ظهور منجی عالم بشریت، وظایف معتقدان به آن حضرت را به دو دسته تقسیم می کنند. دسته ای از وظایف، متوجه دولت ها و حکومت ها، و دسته ای دیگر مربوط به ملت ها و جوامع است. در این مقاله که به بحث درباره وظیفه افراد جامعه در قبال حضرت مهدی اختصاص دارد، ضمن طرح نظریه ای با عنوان «نظریه تغییر»، از ظهور منجی به عنوان مهم ترین و اساسی ترین تغییر و تحول در جهان یاد شده است. سپس بیان می شود که تحقق تغییر در امت ها به دست خداوند خواهد بود، اما لوازم و مقدمات آن به دست بشر و تحت اختیار اوست. آن گاه اثبات می کند لوازم و مقدماتی که در اختیار بشر بوده و زمینه ساز تحقق تغییر ـ که همان ظهور منجی است ـ عبارت است از «ایمان یا اعتقاد به مهدی» و دیگری، «عمل و رفتار مطابق و سازگار با این اعتقاد». هم چنین اصلاح رفتار شخصی و پیروی از اصول ارزش های اخلاقی و عدالت محوری در رفتار را به عنوان نخستین اقدام عملی و رفتار زمینه ساز فرد در راستای تحقق تغییر و ظهور منجی آخرالزمان معرفی می کند.

اعتقاد به آخرالزمان جزء لاینفک آموزه های تمامی ادیان و حتی مکاتب دست ساز بشری است، به گونه ای که عدم پاسخ به پرسش آخرالزمان، ذهن ناآرام بشر را در وادی حیرت وانهاده و سکون و آرامش را که ثمره ایمان به ادیان و مکاتب است، حاصل نمی آورد. از این رو اعتقاد به این آموزه وجه مشترک تمامی ادیان و مکاتب است. بر این اساس مکتب صهیونیسم مسیحی نیز از این قاعده مستثنا نبوده و حتی در میان مکاتب موجود، بیش ترین نقش را به آخرالزمان داده، به گونه ای که تفسیر آموزه های دیگر این مکتب تنها در سایه نگاه به آخرالزمان میسر خواهد بود. این تحقیق ضمن معرفی اجمالی مکتب صهیونیسم مسیحی به دنبال تبیین نقش آخرالزمان در مکتب صهیونیسم مسیحی است.

آینده بشر و پایان تاریخ، ذهن بشر را به خود مشغول کرده است. این حادثه در چه زمانی و چگونه اتفاق خواهد افتاد و نقش انسان ها در آن حادثه جهانی چیست؟ گرایش به جبر و اختیار، دو گرایش مهم درباره نقش انسان ها در آن حادثه است. از بررسی آیات قرآن و روایات اسلامی و اندیشه کلامی شیعه برمی آید که انسان در رفتارش موجودی مختار و مسوول است. بنابراین، باید در برابر عمل کرد خود و حوادث جامعه، احساس مسوولیت کرد و پاسخ گو بود. هیچ تحولی در زندگی انسان و جامعه بشری بدون خواست و تلاش انسان به وقوع نخواهد پیوست. ظهور منجی نیز پدیده ای به شمار می رود که بناست در جامعه بشری اتفاق افتد و از این قاعده مستثنا نیست. تا جامعه جهانی برای آن تحول آماده نشود و انسان های فداکار مقدمات آن را ایجاد نکنند، آن تحول اتفاق نخواهد افتاد.

این نوشتار، «اعتقاد به منجی» را با بررسی سیر تحولی اسطوره کهن سیمرغ (منجی) در مشرق زمین (ایران) و پیوند آن را با اسطوره مدرن بشقاب پرنده (منجی) در مغرب زمین (ایالات متحده امریکا) به واسطه مفهوم ناخودآگاه جمعی یونگ و در قالب کهن الگوی رستگاری تبیین می کند.در بخش نخست، ابتدا به بررسی بحث ناخودآگاه جمعی، مفاهیم اسطوره، کهن الگو و غریزه از دیدگاه یونگ پرداخته و سپس در بخش دوم، به بررسی پیشینه اسطوره کهن سیمرغ و سیر تحولات آن در ایران می پردازیم و ارتباط آن را با ناخودآگاه جمعی بر مبنای روان شناسی تحلیلی یونگ بیان می داریم. سومین بخش این نوشتار درباره پرداخت به اسطوره مدرن بشقاب پرنده به واسطه دیدگاه یونگی و تبیین آن با مفهوم ناخودآگاه جمعی است و در پایان، نحوه پیوند اسطوره کهن سیمرغ و اسطوره مدرن بشقاب پرنده را با بیان برخی اشتراکات و تعریف ناخودآگاه جمعی یونگ برای نیل به رستگاری در قالب اعتقاد به منجی بیان خواهیم نمود.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.