آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

مقاله پيش رو با هدف تبيين جايگاه امامت شيعي در پيدايش و ماندگاري جهان ـ که يکي از موضوعات مهم جهان‌شناسي عرفاني است ـ از چشم‌انداز احاديث و عرفان اسلامي نگارش يافته است. از نگاه جهان‌شناسي عرفاني، وجود انسان کامل و وليّ، در اين جهان ضروري است. عارفان شيعه، با تکيه بر دعاها و احاديث وارده، ائمه اطهار(ع) را صاحب ولايت و مصداق انسان کامل مي‌دانند و افزون بر اينکه به امر الهي، در پيدايش ساير مخلوقات نقش داشته‌اند، بلکه ماندگاري جهان نيز به خاطر وجود آنان است و از همين‌رو، زمين هرگز نمي‌تواند از وجود يکي از آنان تهي باشد. البته همه اينها به خواست و اراده الهي است. تحليل اين جنبه از جايگاه امامت شيعي در جهان‌شناسي عرفاني و بيان تفاوت ديدگاه عارفان شيعه با عارفان اهل‌سنت در اين زمينه، از جمله دستاوردهاي اين پژوهش است.

«عرفان» عبارت است از علم به حضرت حق سبحان از حیث اسماء و صفات و مظاهرش و علم به احوال مبدأ و معاد و به حقایق عالم و چگونگی بازگشت آن حقایق به حقیقت واحدی که همان ذات احدی حق تعالی است. «شریعت» در لغت، جای به آب درآمدن و در اصطلاح مجموعه آداب، اعتقادات و اعمالی را می‌گویند که پیروان هر دینی از آن پیروی می‌کنند. هدف عارف، عمل کردن به قوانین و احکام شریعت و طریقت و رسیدن به حقیقت و توحید می‌باشد. البته شریعت دارای ظاهر و باطنی است و سالک به تدریج به میزان معرفتش به آنها راه می‌یابد. این تحقیق در پی بررسی رابطه بین عرفان و شریعت از نظر عرفای مسلمان از ابتدا تا پایان قرن هفتم هجری قمری است و به چگونگی رابطه‌ی شریعت با طریقت و حقیقت و همچنین به بررسی اینکه آیا طی کردن منازل سلوک بدون شریعت امکان‌پذیر است یا نه، می‌پردازد.بررسی رابطه عرفان و شریعت به روش کتابخانه‌ای و از نوع توصیفی - تحلیلی، بیانگر این است که اکثر عرفای مسلمان، به پیروی از کتاب، سنت و سیره حضرت محمد (ص) و اهل بیت و صحابه معتقد بودند و همواره سعی داشتند، چه در حیطه‌ی عملی و چه در حیطه‌ی نظری، بر طبق احکام و قوانین الهی عمل کنند. و از آن دفاع نمایند؛ البته در این بین فرقه‌هایی مانند ملامتیّه، حلولیّه، اتحادیّه ...به وجود آمدند، که ظاهراً بر خلاف شرع عمل می‌کردند که عرفا به نقد آنها پرداختند.

چکیدهمسیحیت یکی از ادیان توحیدی است که از زمان آغاز تعامل خود با فلسفه یونانی تحولات بسیاری در این فلسفهایجاد نموده است. وحی مسیحی منشأ تحول و ابداع در بسیاری از مفاهیم و اصول فلسفی در نزد فلاسفه بوده است .رساله حاضر نیز که در چهار فصل تنظیم شده است ، قصد دارد به بررسی بازتاب این تعالیم دراندیش?فیلسوف تومیستی معاصر، اتین ژیلسون بپردازد. مادر نگارش این پایان نامهابتدا یازده مورد از تعالیم را که در دین مسیحیتنقش محوری و زیر بنایی دارند، انتخابو با تکیه بر کتاب مقدس و اعتقادنامه ها و کتب مرجع کلامی مسیحیتشرح اجمالی از آنها ارائه نموده ایم. در گام بعدی به معرفی ژیلسون ، موضع فلسفی و حوزه های کاری او پرداخته ایم. در این قسمت به آراء اصلی ژیلسون از جمله اثبات وجود فلسفه مسیحی و تجلی حقیقی آن در فلسفه توماس آکویناساشاره شده است . درفصلسوم به موازات عناوینفصل دوم،به تشریحاندیشه های فلسفی و کلامی ژیلسونپرداختیم و در انتها و در فصل چهارم با بررسی بازتاب این تعالیم در اندیشه فلسفی در می یافتیم که ژیلسون در اندیشه فلسفی خود کاملاً از تعالیم مسیحی تأثیر پذیرفته است. ژیلسونبه عنوان یک مومن کاتولیک ، ساحت امور ایمانی رامحترم و محفوظ شمرده و آنها جوهره مسیحیت می داند که مسیحیتبدون آنها هویت مستقل خود را ازدست خواهد داد. ژیلسون در فلسفه پردازی خود ودر حوزهامور عقلانی نیز همواره به کتاب مقدس و کتب مرجع کلام مسیحیت نظر دارد .کلمات کلیدی: تعالیم مسیحی ، فلسفه قرون وسطی، اتین ژیلسون، دین و فلسفه ، مسیحیت و فلسفه ، تأثیر دین بر فلسفه

پژوهش حاضر با هدف تحلیل مباحث کلامی در آراء عرفانی شیخ علاءالدوله سمنانی انجام گرفته است. شیخ رکن‌الدّین ابوالمکارم احمد بن محمّد بن احمد بن محمّد بیابانکی ملقّب به علاء الدوله سمنانی از بزرگان مشایخ صوفیه و از شاعران و نویسندگان نیمه دوم قرن هفتم و نیمه اول قرن هشتم هجری است. استفاده از مقدمات فلسفی و کلامی برای بیان مقاصد عرفانی امری است که در عرفان نظری شایع و لازم است؛ شیخ نیز از مباحث کلامی برای مقاصد عرفانی بهره برده است. که این مسأله بحث مذهب وی و ارتباط او با پیروان سایر فرق و مذاهب اسلامی را مطرح نموده است. گروهی وی را اشعری مسلک و گروهی شیعه بودن وی را غیر قابل انکار می‌دانند. روش تحقیق از نوع توصیفی تحلیلی (تحلیل محتوا) و ابزارهای پژوهش، کتب، مقاله و سایر منابع چاپی و نرم‌افزارهای تحقیقاتی بوده است. نتایج به دست آمده از آثار شیخ سمنانی، نشان می‌دهد نظرها و دیدگاه‌های شیخ سمنانی در بسیاری از موضوعات کلامی مطابق با اشاعره و در بعضی از موضوعات دیگر به سوی سایر فرقه‌های کلامی گرایش دارد. نکته قابل توجه در آثار شیخ این است که وی کتاب کلامی صرف ندارد و از علم کلام برای تبیین مبانی عرفانی و استحکام عقاید خود بهره برده است. یکی از شاخصه‌های بارز شیخ سمنانی، تسلط کامل او به فرق کلامی و ادیان رایج در دوره زندگانی خود و همچنین تسلّط کامل وی به عرفان و تصوف است.

و.عافف عد از طی مراحل فیا ضو س » احوال « س » مقاماا « ، یکی از حث ای ا ا ی رف در س لوممجا ده رف طی م در ا ، رف ر م در ه یک مننل می ف د.منازل اید مرحله ه مرحله زیر نظر فا نمایطریقو س پدر مرشد طی گررر تا ه مقصد نهایی س کمال مطلوب ر د.عرفا معتقدند ؛ الکان رف طی م در ،ر مننلی فا که پشووو وور ندافند ، حالتی ه آنها ر ووو می ر د س کمالی رای آنها حایوول می شووور کهمو بتی از عالم غدب ا و.

از دیرباز بخش زیادی از تلاش های فکری اندیشمندان را تحقیقو تفحّص در مقولهارزش هابهخود معطوف داشته است.در حقیقت،ارزش ها سازمان دهندهاصلی اعمالورفتارهایافراد به شما می روند. در میان مباحث ارزشی، بحث سعادت از جایگاه ویژه ای برخوردار است، به نحوی که مطلوب و غایت نهایی تمام افعال اخلاقی سعادت دانسته شده است. دراین پژوهش، سعادت از نظر ملاصدرا ، فیلسوف برجسته قرن دهم و یازدهم هجری و ملا مهدی نراقی عالم اخلاق قرن دوازدهم و اوایل قرن سیزدهم هجری به صورت تطبیقی بررسی شده است.سعادت حقیقی از نظر ملاصدرا در گرو رسیدن به مرتبه عقل بالمستفاد است و راه رسیدن به این هدف، افزون بر تطهیر نفس، کسب معارف عقلی و تأمل در صورت‌های عقلانی است.انسان با زدودن موانعو کسبمعرفت عقلانیوفلسفیکمال می‌یابد و به قرب الهی میرسد.از نظر ملامهدی نراقی، سعادت درگرو توجه دقیق و عمیق به فضایل و رذایل اخلاقی نهفته است.وی معتقد است انسان، میتواند با معرفت به خود و با شناخت طرق ،شرایط، مراتب و موانع سعادت ، به خیر و کمال حقیقی که فطرت پاک او خواهان آن است، دست یابد.این پایان نامه به روش تحلیل محتوایی به بررسی تطبیقی دیدگاههای این دو متفکر شیعه پرداخته و موارد اشتراک و اختلاف نظر آنان درباره سعادت و شقاوت را بیان کرده است.کلید واژه ها: سعادت،شقاوت ،کمال،لذّت،فضایل ورذایل،ملاصدرا،ملا مهدی نراقی

آثار و ادعیه وارد شده از اهل بیت، دارای معارفی والا است که شرح و بررسی آنها از زوایای مختلفی امکانپذیر می باشد و از آنجا که مهمترین بخش زندگی امام سجاد (ع) را بُعد عبادی و عرفانی او تشکیل می دهد، پرداختن به آن، از این نظر، اهمیّت دارد. در این تحقیق، سعی شده است زندگی و آثار امام سجاد(ع)، از این منظر و براساس مباحث علم مصطلح عرفان (نظری و عملی) بررسی و نظر امام (ع)دربار? این موارد بیان شود؛ به عبارتی،هدف از این تحقیق،ارائه نمونه‌هایی ازآموزه‌های عرفانی است که امام سجاد(ع)، در قرن اول هجری قمری،درقالب دعا و زیارت به آن پرداخته است و در قرون بعدی توسط عرفا –از جمله ابونصر سرّاج طوسی، عارف قرن چهارم هجری قمری– به صورت علم مصطلح، تحت عنوان احوال و مقامات و منازل عرفانی و همچنین تحت عنوان عرفان نظری و عملی مطرح شده اند.

در مسیر سلوک عرفانی ضرورت دارد که سالک از خود خالی و فانی شود، از جهت اینکه تمام حرکات و تلاش های عارفان برای رها شدن از خویش است؛ لذا برخی از امور، از جمله ریاضت بر ایشان فرض راه است این عمل به گونه های متفاوت در طی قرون مختلف انجام گرفته است و به سالکان طریق به فراخور حال و استعدادشان تعلیمات متفاوتی توسط آشنایان طریق و پیران راه ارائه شده است. این اعمال که به نحوی با ریاضت‌های جسمانی صورت می‌گرفت، با هدف تعدیل نفس اماره که جز خواهش ها و تمنیّات نابجا چیزی را طلب نمی‌کند، انجاممی‌شد که از سرکشی خود بکاهد و در حد کمال به تسلیم سالک در‌آید. بدین خاطر،ریاضت جزو اصول اساسی و بنیادین طریقت شمرده می‌شود و از لحاظ تاریخی، به لحاظ کمیت و کیفیت، تطوراتی داشته است. هدف از پژوهش حاضر، تطور مفهوم ریاضت در طی شش قرن اولیه هجری قمری است. سوالات پژوهش عبارتند از: در این محدوده تاریخی حد و حدود ریاضت، نحوه انجام ریاضت، جایگاه و نقش ریاضت، غرض و هدف از ریاضت چه بوده است؟ نتایج بدست آمده: ریاضت در طی شش قرن اول هجری تطوراتی داشته است. روش پژوهش حاظر به شیوه تحلیلی-تاریخی بوده که سیر تاریخی مفهوم زهد و ریاضت و تغییر و تحوالات ایجاد شده در آن مورد بررسی قرار می گیرد.

پژوهش حاضر، با هدف بررسی سرّ در عرفان اسلامی تدوین شده است. هدف سالک در سلوک، وصال به حق و شناخت به حقایق و پدیده‌هایی است که عقل بشر از فهم آن عاجز بوده و تنها به مدد ریاضت و خلوت‌گزینی است که به این مهم دست می‌یابد. عارف بالله، در سلوک خود به اسراری آگاه می‌شود که اغیار را بدان راه نیست. «سرّ»، ودیعه‌ای است نهاده در دل، که باید از نااهلان و نامحرمان نهان داشته شود. این واژه، در متون عرفانی تعابیر گوناگونی یافته است؛ در جایی به معنای درجه‌ای از مقامات عرفانی، در جای دیگر به معنای سرّقدر است و در جای دیگر، به عنوان راز، باطن و امر پوشیده دانسته شده است

عرفان، به عنوان راهی که از کشف و شهود به شناخت حق می‌رسد، در همه ادیان، پیروان، رهروان و موافقان خاص خود و نیز مخالفانی داشته است. در میان مسلمانان نیز این مکتب پیروان و موافقانی داشته است. هرچه از زمان طرح مباحث عرفانی در قرون اولیه دورتر می‌شویم، عارفان به ضرورت وضع اصطلاحاتی خاص، که مانع خلط مقصود ایشان با واژگان عرفی مردم و نیز اصطلاحات متکلمان و فلاسفه گردد، اقدام نمودند و به تدریج در عرفان عملی و نظری، اصطلاحاتی پدید آمد و سپس رساله‌هایی در این باب نگاشته شد. عرفای مسلمان در آثار و سخنان خود، ریشه آموزه‌های خود را در تعالیم اسلامی دانسته و برای اثبات سخن خود از آیات و روایات، شواهدی را بیان می‌نمودند. هدف از انجام این پژوهش، بررسی این ادعای عرفا بود که آیا عناصر عرفانی، ریشه در متن مقدس قرآن دارد یا خیر؟ و نتیجه این تحقیق آن شد که بخش وسیعی از قرآن را حکایات و قصص قرآنی تشکیل می-دهند که برخی از آنها، حکایت‌های عرفانی است؛ از این رو بعضی از عارفان مسلمان به تفسیر و تأویل این حکایت‌ها پرداخته و در آن از عناصر عرفانی برای توضیح منظور خویش، که عمدتاً جنبه تأویلی دارد، بهره جسته‌اند.