آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

با همه پیشرفت و ترقی جامعه بشری هنوز گمراهی ها و بی دینی ها دامن گیر بشریت است. بررسی چرایی و علل این امر از مهمترین مساله ها برای دینداران می باشد که در این پایان نامه به آن پرداخته شده است. این تحقیق به صورت کتابخانه ای انجام و شامل چهار فصل است. فصل اول در این فصل به این پرسشها به اختصار پاسخ داده شده است: دین چیست؟ دیندار کیست؟ فواید دینداری کدام است؟ علل نیاز فردی و اجتماعی به دین چیست؟ مؤلفه های اصلی دین کدامند؟ فصل دوم در این فصل عوامل جذب به دین مورد مداقه قرار گرفته و تحلیل شده است. مهمترین عوامل از دیدگاه قرآن، حدیث، و تا حدی روانشناسی بیان شده است. همچنین چگونگی پاسخگویی دین به نیازهای انسان از ابتدایی ترین آنها تا نیازهای متعالی به اختصار تبیین شده است. فصل سوم در این بحث پیرامون مسائلی پرداخته ایم که ممکن است مردم را از دین گریزان کند. انحراف متولیان دین، پیروی از گذشتگان، آزادی خواهی منفی، افراط در عمل به تعلیمات دینی، خانواده آلوده، آمیختگی دین با خرافات از مهمترین عوامل گریز از دین بشمار آمده است. فصل چهارم در این فصل راهکارهایی برای جذب به دین ارائه شده است. آسیب شناسی دینی و تبیین درست دین، پیراستگی دین از خرافات، پاسخ گویی به شبهات، تفکیک روحانیت واقعی از روحانی نماها، حرمت نهادن به مردم در حکومت دینی، توجه به خانواده و استفاده بهینه از رسانه ها از مهمترین این عوامل بشمار آمده اند.

نقش حدیث در زندگی مسلمانان واقعیتی انکارناپذیر است‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌؛ بدان جهت که مسلمانان برای رفع نیازهای خود و پاسخگویی به مسائل و امورشان، همواره به موازات قرآن، به حدیث مراجعه کرده‌اند. بر این اساس، مسأله‌ای که قابل طرح است حدود و گسترة حدیث در پاسخگویی به نیازها و برآورده کردن انتظارات بشری است که از آن، به «قلمروِ حدیث» تعبیر می‌شود‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌؛ از آن جهت که پذیرش هر قلمرو برای حدیث و به تبع آن، حجیت آن قلمرو در مراجعه به حدیث و بهره‌برداری از آن، تأثیرگذار خواهد بود. در این مقاله، سعی بر آن است که با رویکردی درون دینی، نخست، قلمرو حدیث به عنوان یک راهبرد اساسی در بهره‌گیری از آن، بررسی و تحلیل گردد و سپس به چند و چون حجّیت قلمرو حدیث پرداخته شود.

آموزه‌های آسمانی به سه بخش، تفکیک‌شدنی است: عقاید و اخلاق و فقه. بنابراین، آموزه‌های اخلاقی جزو مهم‌ترین معارف قرآنی به شمار می‌رود که دارای گسترهٔ بزرگی از فضایل و رذایل اخلاقی است. برای فهم مفاهیم اخلاقی، شناسایی اهمّ و مهم آن، تعیین رتبهٔ هر مفهوم که به‌وسیلهٔ آن بتوان گام‌های تربیتی درست برای تربیت نفوس افراد جامعه را برداشت، نیاز به شاخص‌هایی است که از راه‌های متعددی برای رسیدن به آن باید استفاده کرد؛ چراکه این مسئله در متون دینی به‌وضوح تبیین نشده است. جستار حاضر با رویکردی توصیفی‌تحلیلی طبق بررسی‌هایی که در زبان عرب به عمل آورده است، به شاخص‌های تکرار، حصر، تفصیل، تشبیه، مقایسهٔ عبارت‌ها و مضمون‌ها برای دسته‌بندی مفاهیم اخلاقی رسیده است و با مثال‌هایی از آیات قرآن، سعی در تبیین آن داشته است که بر اساس مثال‌های ذکرشده در این پژوهش، خصایل اخلاقیِ نصح و شکر، به‌ترتیب جزء بالاترین فضایل اخلاقی به شمار می‌روند. البته برای نتیجه‌گیری نهایی باید استقصای کاملی بر روی آیات اخلاقی صورت بگیرد که در پژوهشی مفصل در حال انجام است.

قرآن کریم که بخش مهمی از آیات آن بیان مفاهیم اخلاقی است سعی دارد با رهنمودهای اخلاقی جامعه‌ای به وجود آورد که دارای کمال مادی و معنوی باشد. ضرورت وجود جامعه اخلاقی امروز بیش از هر زمان دیگر احساس می‌شود که تحقق آن ممکن نیست مگر در سایه سار تربیت اخلاقی؛ که عوامل مختلف نظری و عملی در ایجاد آن نقش دارند؛ از جمله‌ عوامل نظری، طبقه بندی مفاهیم اخلاقی است تا به این ترتیب هم بتوان به شناسایی اهم و مهم در مفاهیم اخلاقی رسید و هم گام‌‌های تربیتی برای تربیت نفوس افراد جامعه به درستی مشخص شود، لذا نویسنده در جستار حاضر با هدف پژوهشیِ ذکر شده با روشی توصیفی-تحلیلی به طبقه بندی فضایل اخلاقی با محوریت روابط انسانی در آیات قرآن پرداخته است که در حدود 95 آیه را با محوریت پنج شاخصِ تکرار، حصر، تفضیل، تشبیه و بررسی عبارت‌ها و مضمون‌ها مورد کاوش قرار داده است که بر این اساس توانسته است دوازده صفت از شانزده صفت اخلاقی را به عنوان یافته‌های پژوهش در دو شاخه با نقطه اوج و تلاقی صفت اخلاقی «شکر» طبقه بندی کند.

پوشش بانوان از جمله مفاهیمی است که در قرآن کریم با واژگان متعددی مورد توجه قرار گرفته است. یکی از واژگان مربوط به پوشش، واژۀ «خمار» است که در آیه 31 سوره نور آمده است. فقها و مفسران در معنای این واژه اختلاف نظر دارند و این اختلاف معنایی باعث شده نظرات و احکام متفاوتی را در خصوص پوشش سر بانوان بیان کنند. در این میان مفهوم واژگان و اصطلاحات به کار رفته در متن روایات می‌تواند در درک این مسئله راهگشا باشد. در این مقاله تلاش می‌شود ابتدا با بهره‌گیری از دانش ریشه‎شناسی واژگان، ریشه و معنای این واژه در زبان‌های نیا واکاوی شود؛ سپس ضمن جستجو در منابع ادبیات دوره پیش از اسلام و نیز واکاوی این واژه در منابع لغویان تلاش بر تبین گستره معنایی این واژه در بستری تاریخی به‌عمل آمد. با جمع‌آوری و بررسی احادیث مروی از صحابه و تابعین، که این واژه در آن‌ها به کار رفته بود، تلاش شد این معنا به‌طور دقیق کاویده شود و کارکرد آن به دست آید. با ریشه‌شناسی واژه «خمار» متوجه شدیم این واژه ریشه در زبان آفروآسیایی دارد، و با پژوهش در ادبیات جاهلیّت و آرای لغت‌شناسان عربی این مفهوم در سیر تاریخی خود از معنای کلی پوشش، بدون توجه به جنسیتی خاص، تا معنای پوشش سر بانوان در فرهنگ اسلامی دلالت دارد. بررسی اقوال صحابه و تابعین نیز بر مفهوم پوشش سر بانوان تأکید دارد.

برای مشاهده فیلم سخنرانی به آدرس داده شده در آپارات مراجعه کنید.

کتاب‏ های حدیثی از دوره تدوین‏ های رسمی که در دسترس است، از تبویب برخوردار بوده اند. این مقاله در صدد است با نگاهی تحلیلی و بیرونی به این تبویب‏ ها، نخست تعریف و گونه‏ شناسی نسبت بدان‏ ها انجام دهد و سپس عوامل مؤثر بر تبویب را که عمدتاً به ویژگی‏های فردی مؤلف و زمانه او بر می‏گردد، با ذکر نمونه و شواهد نشان دهد. نیاوردن حدیث در باب مربوطه، نداشتن توجه لازم به احادیث معارض و مخالف، آوردن احادیث با مضمون عام در ذیل عنوان خاص بخشی از آسیب ‏های تبویب‏ های موجود است که برای مصونیت از آسیب‏ ها راه‏کارهایی مانند مواجهۀ آگاهانه با تبویب‏ های بازسازی مصادر اولیه و نمایه ‏های موضوعی پیشنهاد شده است.

از دیرباز تفاسیر متعددی بر قرآن کریم نوشته شده که مورد تقسیم‌بندی‌های مختلف روشی قرار گرفته است. مواجهه با تعدد و اختلاف نظرهای موجود، ذهن مخاطب را به چرایی این تعدد نسبت به متن واحد سوق می‌دهد. مسأله اصلی، آن است که با وجود پذیرش علایق و تخصص متفاوت مفسرین که منجر به تفاوت تفسیری آنان می‌شود، این دامنه از اختلاف نظر و قسیم و مقسم‌های متعدد روشی، چگونه قابل تحلیل است؟ این مقاله با مقایسه میان دو سوره قدر و کوثر در تعداد قابل توجهی از کتب تفسیری که بر اساس روش‌های تفسیری؛ اثری، عقلی، عرفانی و علمی نگاشته شده‌اند به بررسی این مسأله پرداخته است. نتیجه این بررسی حاکی از آن است که حداکثر حدود بیست درصد اختلاف در تفسیر این آیات قابل ملاحظه است که با لحاظ نمودن اختلافات قابل جمع، از میزان آن کاسته خواهد شد. ضمن آنکه مسائل تفسیری نیز در این آیات، لزوماً با استفاده از روش تفسیری مفسر، حل و فصل نشده‌اند. روش این مقاله کیفی و تکنیکِ تحلیل اسنادی آن بر اساس داده‌های کمّی بوده و از مباحث انتزاعی پرهیز شده است.

محمد الطالبی از جمله متفکرانی است که به نقد رویکردهای سنتی از دین پرداخته است. او بر مبنای فقه مقاصدی به دین می‌اندیشد. معتقد است که می‌باید غایت و مقصد شارع را در احکام دینی در نظر داشت و بر اساس آن به استنباط احکام پرداخت. وی معتقد است که اگر به صِرف ظواهر آیات قرآن توجه کنیم، سبب ساز خشونتهایی خواهد شد که با زمانه امروز هیچ قرابتی ندارد. وی سلفیان را مورد نقدهای تندی قرار داده است. حکومت عربستان سعودی را به واسطه اجرای برخی احکام سنتی به چالش می‌کشد. وی حتی در هنگام بهار عربی از این ابراز خرسندی کرده بود که امید است احکام سنتی و رویکرد سلفی به دین از میان رخت بربندد و جای خود را به برداشتهای جدید از دین بدهد. وی علت عمده عدم پیشرفت در جهان اسلام را نیز در همین رویکردهای سنتی می‌داند.