آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

نوشته حاضر دارای پنج بخش است. در بخش اول به تعریف نظریه و اهمیت آن در علم و فلسفه علم اشاره می شود. بخش دوم، پس از ذکر چند مثال از نظریه ها و قوانین علمی به تفاوت های آنها اشاره می کند.در بخش سوم به رویکرد تجربه گرایان منطقی نسبت به نظریه های علمی که رویکرد سنتی خوانده می شوند، می پردازد. بر اساس این رویکرد نظریه های علمی هویت های زبانی اند، که مورد بررسی قرار می گیرند. بخش چهارم به بحث واقع گرایی و ابزارگرایی در دیدگاه سنتی پرداخته و در بخش آخر، برخی از نقدهایی که به دیدگاه سنتی وارد شده، بیان می شود.

مقاله حاضر هفت بخش دارد. در بخش اول، مقدمه ای در مورد رویکرد معناشناختی ارایه می شود. بخش دوم به تفاوت های رویکردهای سنتی و معناشناختی اشاره می کند. در رویکرد معناشناختی، مدل ها نقشی اساسی دارند. جوهر اصلی این دیدگاه این است که نظریه ها چیزی بیشتر از مجموعه ای از مدل ها نیستند و بنا بر این، شاخصه نظریه ها و فهم اینکه آنها چگونه جهان را بازنمایی می کنند، در صورتی که چنین کنند، به مفهوم مدل وابسته است. در بخش سوم، به نقش مدل ها در این رویکرد اشاره شده و در بخش چهارم، به معرفی دو شاخه معروف تر رویکرد معناشناختی یعنی ساختارگرایی و حالت - فضا پرداخته می شود. بخش پنجم به این موضوع می پردازد که بر خلاف تصور رایج در مورد غیر واقع گرایانه بودن دیدگاه معنایی می توان همانند فیلسوفانی نظیر ساپی و گی یر تعبیری واقع گرایانه از این رویکرد داشت. بخش ششم به نقدهایی که به رویکرد معناشناختی وارد آمده، و بخش آخر به برخی رویکردهای جایگزین اشاره می کنند.

هدف این مقاله مروری بر آراء جان دیوییدرباره نسبت بین علم و هنر، دانشمند و هنرمند و مخاطب اثر هنری و مخاطب اثر علمی در کتاب هنر به‌مثابه تجربه است. جان دیویی در قسمت‌های مختلف این کتاب، که مهم‌ترین اثر او درباره زیبایی‌شناسی است، به طور پراکنده به شباهت‌ها و تفاوت‌های موجود بین علم و هنر می‌پردازد اما در این تحقیق سعی شده است که دیدگاه دیویی به‌صورت منسجم ارائه شود. در نگاه دیویی، دانشمند و هنرمند هر دو با محیط پیرامون خود در حال تعامل هستند و برای برآوردن نیازهای خود در حال کنشگری بوده و خالق محصول علمی و محصول هنری هستند. بررسی آراءِ دیویی در این زمینه می­تواند باعث بدست­آمدن بصیرت­هایی برای حل مسائل امروزی در فلسفه علم شود. رویکرد تکاملی دیویی به فلسفه به منزله‌ی عنصری وحدت‌بخش در همه آثار او، تأکید او بر معرفت به چگونگی و نشان دادن اهمیت آن در کنار معرفت‌های گزاره‌ای از جمله این موارد است.

زیبایی‌شناسی تکاملی در زمرۀ رویکردهای طبیعت‌گرایانه به زیبایی‌شناسی است که در آن عموماً تمایزی میان زیبایی طبیعی و زیبایی هنری قائل می‌شوند. از مباحث مطرح در زیبایی‌شناسی تکاملی، بررسی زیبایی‌شناسی چهره‌نگاره‌ها (نقاشی، عکاسی) است. در این پژوهش، زیبایی‌شناسی چهره‌نگاره‌ها (پرتره‌ها) با زیبایی‌شناسی چهرۀ طبیعی انسان‌ها مقایسه می‌‌شود و پژوهش حاضر در صدد خواهد بود تا جوانب اشتراک و افتراق معیارهای زیبایی‌شناختی در این دو حیطه را روشن کند. پژوهش گراهام و همکارانش دربارۀ زیبایی‌شناسی چهره‌نگاره‌های 1100 اثرِ نقاشی برتر جهانِ هنر نشان می‌دهد معیار‌های زیبایی چهره‌نگاره‌ها قدری با معیارهای زیبایی چهره‌های طبیعی مغایرت دارند. ابتدا از میان معیارهای زیبایی در چهره‌های طبیعی، میانگین‌بودن به‌اختصار مرور می‌شود. سپس با استناد به مقالۀ گراهام و همکارانش، وجوه انحراف از زیبایی طبیعی در چهره‌نگاره‌های نقاشی معرفی و بررسی می‌شوند. آنچه نویسندگان مقالۀ مذکور به آن اشاره نمی‌کنند، علل این انحراف است. درانتها، با توسل به داده‌های علوم شناختی و تکاملی، تبیینی برای این انحراف عرضه خواهد شد.

آراء متفاوتی درباره ی شأن هستی شناختی میم ها وجود دارد. دسته‌ای از پژوهشگران از جمله بلکمور (Blackmore) و دنت(Dennett) میم‌ها را موجوداتی در سطح فرهنگ درنظر می‌گیرند و دسته‌ی دیگر آن‌ها، از جمله لینچ (Lynch)و برادی (Brodie) میم ها را هستوندهایی ذهنی می‌دانند و برخی از جمله گترر (Gatherer) و بنزون (Benzon)وجودی فیزیکی برای آن ها قائل هستند. برخی از منتقدان از جمله بوید و ریچرسون (Boyd and Richerson)و طرفداران نظریه ی هم تکاملی ژن-فرهنگ وجود میم را انکار می‌کنند و به طور کل وجودی برای آن ها قائل نیستند. این مناقشه‌ها و اختلاف نظرها شرایط را برای ایجاد مسأله‌ای هستی‌شناسانه در نظریه میم‌ها رقم زده است. این مقاله تلاشی ست برای تحلیل اختلاف نظرها به کمک نظریه ی سه جهان پوپر. پس از معرفی اختلاف‌نظرها در هستی‌شناسی میم‌ها، و هم چنین اشاره‌ای مقدماتی به نظریه‌ی سه جهان پوپر، به نفع تکثرگرایی وجودی میم‌ها دلایلی عرضه می‌کنیم. تکثرگرایی میم‌ها به دو معنای متفاوت و قابل جمع در مقاله به کار رفته است. نخست آن که، برخی میم‌ها هم زمان در یک، دو یا هر سه جهان از جهان‌های سه‌گانه وجود دارند و بنابراین نباید همه‌ی میم‌ها را به لحاظ وجودشناسی یکسان درنظر گرفت. دوم آن که، ممکن است برخی از آن ها در یک زمان در دو یا سه جهان وجود داشته باشند و در زمانی دیگر تنها در یک جهان. نظریه ی هستی شناختی سه جهان پوپر (به ویژه جهان 3) به جهت ارتباط وثیقی که با معرفت‌شناسی تکاملی و نحوه‌ی ارتباط سه جهان پوپر در این نظریه دارد، می‌تواند ظرفیت مناسبی برای توضیح و تبیین وضعیت هستی شناسی میم‌ها ارائه دهد.

از زمان طرح توسط چارلز داروین، نظریۀ تکامل خوانش‌های متعددی به‌خود دیده ‌است. دیدگاه رایج در قرن بیستم مبتنی بر شانس‌ کور و انتخاب‌ طبیعی بود درحالی‌که در برخی دیدگاه‌های اخیر موجودات زنده را به‌عنوان ارگانیسم‌های فعال و هدایت‌گر در نظر می‌گیرند. در ‌این مقاله به تشریح دیدگاه پوپر در برجسته‌سازی کنشگری هر واحد زیستی، از باکتری تا موجود پیچیده‌ای چون انسان، پرداخته‌ایم و نشان می‌دهیم پوپر چه نقدی به دیدگاه‌های قدیم داشت و آینده‌نگرانه، با چه خوانشی از رویکردهای جدید سخن گفته ‌است. از نظر پوپر کنشگری فرایندی مداوم شامل طرح مسأله، یافتن راه‌حل‌های ابداعی برای مسأله پیش‌آمده و حذف برخی از آن‌ها است که منجر به پدید‌آمدن موقعیت‌های جدید خواهد شد و درنتیجۀ آن گونه‌زایی و تنوعِ زیستی به‌وجود خواهد ‌آمد. داروینیسمِ فعالِ پوپر در تقابل آشکار با آراء رایج زیست‌شناسان در انفعالِ موجودات نسبت به انتخاب طبیعی و در توافق با رویکردهای متاخرتر در زیست‌شناسی است. هرچند سابقۀ چنین نگاهی در آراء خود داروین در دو بحث انتخاب مصنوعی و انتخاب جنسی نیز قابل‌ ردیابی است اما پوپر آن‌را برجسته می‌سازد. در این مقاله تلاش می‌شود خوانشی عمیق‌تر از معرفت‌شناسی پوپر عرضه شود که هم‌نوا با نوع خوانش او از داروینیسم باشد.