آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

چکیدهدر این پایان نامه به مقایسه ی دیدگاه علامه محمد حسین حسینی طهرانی و شیخ مجتبی قزوینی درباره ی معاد پرداخته ایم در فصل اول کلیات تحقیق آورده شده است که درباره ی زندگی نامه ی قزوینی وعلامه طهرانی،تعریف معاد،و معرفی مکتب تفکیک مطالبی را آورده ایم.در فصل دوم نظرات شیخ مجتبی قزوینی درباره ی معاد،برزخ،حقیقت نفس،شبهات وارد بر معاد جسمانی و پاسخهای وی به آنها را بیان کرده ایم.در فصل سوم نظرات علامه طهرانی درباره ی معاد،برزخ و نفس و شبهات وارد بر معاد جسمانی و پاسخهای علامه به آنها را آورده ایم.و در فصل چهارم به تطبیق و بررسی تفکرات علامه وشیخ مجتبی قزوینی پرداخته ایم در آخر هم ذکر منابع موجود است نتیجه ی حاصل از تحقیق این است که شیخ مجتبی قزوینی با نقد نظریه ی صدرا و اینکه حشر عنصری همین بدن دنیوی از ضروریات اسلام است معاد جسمانی عنصری را اثبات می کند وی جهت تبیین معاد جسمانی و روحانی پنج اصل مقدماتی ارائه می دهد که عبارتند از حدوث عالم،خلقت انسان و عوالم آن،خلقت حضرت آدم (ع)،ابطال تناسخ و امکان خراب عالم ودر مقابل او علامه طهرانی موافق با نظریه ی صدرا بوده و معاد مثالی را قبول می کند وی اگر چه به معاد قرآنی اذعان می کند اما آن را با معاد مثالی ملاصدرا منطبق می بیند.واژگان کلیدی:معاد،شیخ مجتبی قزوینی،علامه طهرانی،معاد جسمانی،معاد مثالی

ابن‌عربی به عنوان یکی از فیلسوفان برجسته در زمینه مسئلة امکان و ویژگی‌های معرفت حضوری واجب ‌تعالی مباحث و براهینی را مطرح نموده است. این مقاله بر آن است که با رویکردی تحلیلی به بررسی دیدگاه‌های ابن‌عربی در خصوص امکان و ویژگی‌های معرفت حضوری واجب ‌تعالی بپردازد. بررسی دیدگاه‌های ابن‌عربی در این خصوص بیانگر آن است که از دیدگاه ابن‌عربی علم حضوری از جمله احوال و معرفت راستین و یقینی است و طالب معرفت حق‌تعالی باید قدم در راه معرفت حضوری بگذارد. علم و معرفت حضوری ابن‌عربی بر مشاهدة باطنی متکی است لذا در دیدگاه ابن‌عربی علم و معرفت حصولی ناکافی و غیرحقیقی است.

بنابر دلایل نقلی، متقدمان اشعری معتقد بودند که خدا قابل رؤیت است و مؤمنان در آخرت می‌توانند خدا را با چشم سر ببینند، اما این نظر اشاعره در روند تاریخی با تغییراتی روبرو شد. فخررازی از جمله اندیشمندان اشعری است که نظریه او به جهت تطوّر شرایط روحی و تاریخی‌اش با اشاعره پیش از خود متفاوت است. او رؤیت خدا در آخرت را نوعی حس ششم یا کشف دانست و به‌این‌ترتیب دیدگاهی را پذیرفت که قرن‌ها قبل امامیه در پرتو تعالیم اهل‌بیت‌(علیهم‌السلام) به آن دست یافته بودند. علامه حلّی اولین متکلم شیعی است که طی مباحث تفصیلی در آثار مختلف خود نقد جدی به دیدگاه اشعریان وارد نمود. پژوهش حاضر درصدد بیان و مقایسه اندیشه این دو متکلم بزرگ شیعی و اشعری است که زوایای پنهان و مهمی را از ماهیت کلام شیعی و اشعری برای ما آشکار می‌سازد. نتیجه آنکه جایگاه حس ششم در دیدگاه اخیر فخررازی همسانی بسیار نزدیکی با مقوله رؤیت قلبی علامه حلّی دارد؛ چرا که هر دو بر‌پایه ادراکات غیرحسی بنا شده است.

دراین پژوهش تلاش شده است تادید گاه دوفیلسوف بزرگ اسلام ابن سینا به عنوان فیلسوفی مشایی وشهرزوری فیلسوفی اشراقی درباره ی اثبات وجود خداوند تبیین گردد . درفصل اول این پایان نامه خلاصه ای از روشهای مورد استفاده ایندو فیلسوف وپیشینه انجام تحقیق اثبات وجود خداوندآورده شده است ودر فصل دومدلایل وبرهانهای اثبات وجود خدا از دید گاه ابن سینا مورد بررسی قرار گرفته است .ابن سینا ازروش های مختلفی برای اثبات وجود خداوند استفاده نموده است که عبارتنداز برهان مشهور امکان ووجوب ، برهان صدیقین ، برهان حرکت ، قوه وفعل ، تطبیق وعلت فاعلی . برهان امکان ووجوب اومبتنی برتحلیل امکان ذاتی ماهیات است که سه فرض واجب ، ممتنع وممکن در آن قابل تصور است . برهان دیگر وی برهان وجود است که در آن مقسم ، موجود است ، یعنی دراین عالم موجود هست؛اگر موجود مصداقی واجب دارد مطلوب ما ثابت است واگر مصداقش همگی ممکن هستند برای به وجود نیامدن تسلسل پس باید واجب الوجودی باشد واین همان برهان صدیقین است . وی برهان حرکت خودرا براساس برهان حرکت ارسطویی بیان کرده ومدعی است هرحرکتی نیازمند به محرک است وعلت حرکت باید غیر ازمتحرک باشد پس محرک بایدغیر متحرک باشد ودر برهان علیت فاعلی واجب تعالی راغایت همه ی اشیاء دانسته وذات حق را هم علت غایی وهم علت فاعلی همه چیز دانسته ؛ زیرا هرچیزی از اوبه وجود آمده و به وجود آمدن هرچیزی از هر مبدئی به او برمی گردد وازاو به وجود آمده است . درفصل سوم نیز برهانهای شهرزوری مورد بررسی قرار می گیرند که عبارتند ازقاعده امکان اشرف ، برهان صدیقین ( نورالانوار ، نورحقیقی وتام ) ، برهان واجب الوجود بالذات وبطلان دور وتسلسل ، ویژگی های اجسام ، برهان حرکت ونفس .که باتوجه به ذائقه ی اشراقی بودن شهرزوری ویمعتقداست که اثبات ذات خداوند از طریق شهود قابل اثبات است ولی باتوجه به برهان های ارائه شده ازسوی اومشخص می گرددکه شخصاً مخالفتی بابراهین مشایی برای اثبات وجودخدا نداشته است و در فصل سوم وچهارم به موارد اشتراک واختلاف این دو فیلسوف ونتیجه مطالب اشاره شده است که موارد اشتراک آنها بیشتر از موارد اختلاف آنهاست که به مهم ترین این موارد اشاره می شود :1-تفاوت در روش که ابن سینا روشی استدلالیوبرهانی واز نوع علم حصولی دارد وشهرزوری روشی شهودی . 2- اختلاف مبنایی در وجود که ابن سینا وجود موضوع اصلی فلسفه اوست ولی شهرزوری هستی را موضوع فلسفه اولی نمی داند که دلایل آن در پایان نامه آمده است . 3- ابن سینا بر اساس امکان و وجوب وشهرزوری بر اساس اصل شدت وضعف یا نقص وامکان ونورالانوار به اثبات وجود خداوند می پردازد . 4-در ارائه برهان صدیقین باهم تفاوت دارند البته راه شهرزوری مستقیم تر ومحکم ترنسبت به ابن سینا است .و اما موارد اشتراک این دو فیلسوف بیشتر از کتابالشجره الالهیه شهرزوری بدست می آید . وی برهان حدوث نفس ،جسم تقسیم پذیر رادر این کتاب خود قبول دارد ولی درشرح حکمه الاشراق قبول ندارد .شهرزوری در واقعوامدار برهانهای ابن سینا است در صورتی که اورا از کسوت شارح شیخ اشراق بیرون بدانیم .

چکیده مسئله خلقت و آفرینش و چگونگی صدور کثیر از واحد، مساله ای دیرین در فلسفه و تفکرات فلسفی است. اینکه چگونه خداوند واحد بسیط منشاء خلقت عالم طبیعت و مادی و مرکب شده است، همیشه ذهن فلاسفه را به خود مشغول داشته است. این پرسش موجب طرح موضوع عوالم مختلف و واسطه های خلقت در میان آنها شده است و هر کدام تلاش کرده با اتکا به قواعد فلسفی معین و بر اساس واسطه هایی خاص به تبیین دیدگاه خود بپردازد.ابن سینا در مساله صدور کثرت از وحدت ذات حق را عقل می داند و چون وی از ذات حق به عقل تعبیر می نماید. خلقت را نیز با فرایند تعقل (‌علم به ذات خود و اشیاء)‌تبیین می نماید.و ایشان در تبیین مساله صدور کثرت از وحدت تنها به عقول طولیه و منحصرا ده عقل معتقد می باشد. و نیز ایشان مدیر و مدبر عالم کون و فساد را عقل فعال می داندابن سینا در مسئله صدور کثرت از وحدت به سه اصل توجه خاص داشته است. اول قاعده الواحد و معتقد است که از واحد من جمیع جهات تنها یک شی صادر می شود. ولذا صدور کثرات بخصوص عالم ماده را بدون واسطه به خدا نسبت نمی دهد. دوم تمایز میان واجب و ممکن تا آشکار شود که چگونه از واجب تنها یک شی صادر می شود ولی از ممکن می تواند بیش از یکی هم صادر گردد. و ایشان این تمایز را ملاک ماهوی می داند. و سومین اصل، بحث خلقت و صدور است یعنی اینکه چه فرآیندی را خلقت نام نهاده اند از نظر ابن سینا مفهوم صدور و آفرینش عبارتست از ابداع و افاضه چیزی بدون واسطه ماده و زمان که همان خلقت لا من شی می باشد.ابن سینا جهات موجود در عقول را جهات اعتباری می داند و بوسیله ی این جهات صدور کثرت از وحدت را تبیین می نماید. ایشان صدور افلاک را به عقول طولیه نسبت می دهد و معتقد است از هر عقلی، یک فلک و یک نفس فلکی صادر می شود و نیز ابن سینا معتقد است که از عقل فعال با استمداد از اجرام فلکی صورت نوعیه صورت جسمیه و ماده اولی افاضه می گردد..

چکیده:هدف بررسی بحث قیاس از نظر ابن سینا است و با ذکر تاریخچه منطق و به تبع آن قیاس سعی در نشان دادن اهمیت تاریخی بحث و توجیه جایگاه رفیع آن در میان اهل منطق دارد.قیاس را نوعی از حجت غیرمباشر معرفی می کند که یقین آور است و در میان سایر استدلال ها از قدرت استدلالای بالایی برخوردار است.ابن سینا قیاس را در دو بخش عمده مورد مطالعه قرار داده است که عبارتند از منطق شرطیات و منطق موجهات که در هر یک از این رشته ها ابتکارهایی ارائه نموده اند که موجب رشد سیر قیاس و تاثیر آن در پیرایش فکر انسان از خطاها و مغالطات شد.از طرفی ارزش قیاس با توجه به ایراداتی که از جانب موافقین و مخالفین بر قیاس وارده شده بارز شده است.

مراحل گردآوری و جمع‌بندی این پایان‌نامه به شیوه کتابخانه‌ای بوده و سعی بر آن شده است تفسیر شخصیت حضرت امیرمومنان(ع) از زبان همسر بزرگوارشان حضرت صدیقه طاهره(س) صورت گیرد.کسی که هر صبح و شام، گام‌به‌گام با علی هم قدم، هم نفس و هم نوا بوده است. هرچند دوران زندگی مشترکشان، نه سال بیشتر نبوده و کلمات بر جای مانده از حضرت زهرا(س) در این خصوص بسیار اندک می‌باشد، اما آنقدر این سخنان پرمحتوا و عمیق است که هر کدام می‌تواند موضوع یک رساله باشد، ولی آنچه در این تحقیق مورد نظر بوده است جمع‌آوری و تفکیک تمام احادیث به‌جای مانده از حضرت زهرا(س) در این خصوص می‌باشد. ابتدا مقام ولایی، عرفانی و تربیتی حضرت امیرمومنان از زبان حضرت زهرا بررسی شده و در فصل بعد ابعاد شخصیت سیاسی و اجتماعی ایشان مورد بحث قرار گرفته است. در پایان نتیجه‌گیری از کل مباحث و پیشنهادی نیز برای دانشجویان مشتاقی که علاقه‌مند در خصوص روایات حضرت زهرا(س) تحقیق کنند ارائه گردید.کلید واژه: حضرت، زهرا، امیرمومنان، علی، ولایت، سیاسی، ولایی، تربیت.

مسئله رؤیت الهی یکی از پرچالش‌ترین مباحث کلامی در تاریخ ادیان به‎ویژه اسلام بوده است. متکلمان شیعه تحت تأثیر روایات اهل بیت ‰ و بر خلاف برخی متکلمان اهل سنت، رؤیت خدا با چشم سر را قاطعانه رد نموده و آیات مربوطه قرآن را با بیان‏های عقلی و عرفانی تفسیر نمودند. در این مقاله دیدگاه دو حکیم صدرائی که چهار قرن با یکدیگر فاصله زمانی دارند، مقایسه و تحلیل شده است؛ یکی فیض کاشانی شاگرد مستقیم و داماد ملاصدرا و دیگری آیت‌الله حسن‏زاده آملی. جنبه نوآورانه در مقاله آن است که اثبات شده است علی رغم فاصله زمانی هیچ تفاوت مبنایی در دیدگاه دو فیلسوف وجود ندارد. فیض کاشانی با تکیه بر سیر آفاقی، حقیقت رؤیت و شهود را تفسیر نموده و آیت‌الله حسن‎زاده با تکیه بر سیر انفسی این موضوع را شرح نموده؛ ولی باطن کلام هر دو یکی است. با توجه به تعالی فلسفی در شارحان ملاصدرا می‌توان دیدگاه آیت‌الله حسن‎زاده را تکمیل‌شده دیدگاه فیض کاشانی دانست.

وجود شرور در عالم خلقت، معمايی است كه آغاز طرح آن به نخـستين روزهـای حيـات انـسان در كره خاكی زمين بازمی گردد؛ بنابراين در تمام اديان و مكتب هـای فلـسفی بـه طر يقـی مطـرح شـده است وهر يك براساس جهان بينی خاص خود در صدد پاسخ برآمده اند. حكيمان الاهی نيز از يونان گرفته تا اسلام، هريك با نگاهی خاص و از زاويه ای جديد، اين موضـوع را مـورد تحليـل و تـدقيق قرار داده اند. نكته مهم دراين بحث، بالندگی آن پس از ورود به عالم اسلام است. حكيمان مـسلمان به ويژه ابن سينا، سهروردی و ميرداماد سهم عظيمی دراين پويش فلسفی داشته اند. در نوشتار حاضر با ذكر عبارت های هر يك از حكيمان، ابتكارهای حكيمان الاهی در پاسخ به اين شبهه و برای دريافت حقيقت هستی ترسيم می شود. از ابتكارهای ابن سينا در تحليل عقلانی خير و شر گرفته تا بيان قاعده تضاد در حكمت الاهی و بيان فلسفه خلقت عالم ناسـوت بـه وسـيله شيخ اشراق و تحليلهـای دقيـق ميردامـاد در چگـونگی دخـول شـرور در عـالم قـضای الاهـی از فرازهای مهم بحث در مقاله حاضراست.

اندیشه خدا و چگونگی رابطه او با عالم خلقت همیشه یکی از مسائل مطرح در نظام‎های فکری جهان بوده است. رابطه از نوع صانع و مصنوع، محرک و متحرک، حلول و اتحاد، فیضان و صدور و رابط و مستقل از جمله دیدگاه‎ های مطرح در این خصوص می‎باشد. علامه طباطبایی به عنوان یک حکیم نوصدرایی ضمن نقد نظر ملاصدرا مبنی بر «لمی»بودن برهان صدیقین اثبات می ‎کند که این برهان «انی» و نسبت به سایر براهین «اشبه به لمی» است. ایشان با تقریری جدید از این برهان آن را صرفاً یک تنبیه و نه برهان می‏داند. علامه طباطبایی همین دیدگاه را در مباحث توحیدی خود در المیزان نیز دنبال می‎کند. تفسیر جدیدی از واژه حق در آیات قرآن را می‎توان یکی از نوآوری‎های تفسیری علامه طباطبایی دانست. ایشان در توضیح این آیات، وجود فقری ملاصدرا را مطرح نموده، معتقدند تنها خداوند «حق مطلق» بوده و ما سوی الله ظهورات حق و به بیان قرآنی آیات الهی هستند و آیه از خود چیزی ندارد جز ارائه ذی الایه و سایه ‎هایی هستند که خورشید حق را ارائه می‎دهند و بدون لحاظ حق هیچ و پوچ‎اند. از این منظر خداوند از حیث معرفتی تصوراً و تصدیقاً «ابده بدیهیات» بوده، سایر پدیده‎ ها ذیل بداهت حق شناخته می‏شوند.