آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

هدف: هدف این مقاله، تدوین راهکارهای تحول علوم انسانی از طریق مطالعۀ هدفمند روی مضامین اصلی انسان‌شناسی قرآنی بود. روش: این تحقیق از نوع کیفی است و به روش تحلیل محتوای مضمونی و همچنین تحلیل عقلانی و استنتاجی انجام شده است. یافته‌ها: در پاسخ به پرسش تحقیق؛ یعنی ویژگی‌ها و مضامین اصلی انسان در قرآن، یافته‌هایی شامل طبع دوگانه، میل به بی‌نهایت، هویت فازی، کل منسجم، شرف ذاتی، سرشت جهت‌دار، لوح مکتوب، رسالت آفرینشی، کنش ممتاز، خرد قدسی، ارادۀ نافذ، آزادی معنوی و نیاز به راهنما به دست آمد و مبتنی بر آن، دلالتهای فلسفی برآمده از آن یافته‌ها، استنتاج شد. نتیجه‌گیری: در تحول علوم انسانی، استناد و تکیه به انسان‌شناسی قرآنی و استفاده از تجارب مفید جهانی، ضروری است. با الهام از آموزه‌های قرآنی می‌توان به ویژگی‌ها و ابعاد خاص و منحصر به فردی نایل شد که جز در آموزه‌های وحیانی یافت نمی‌شود. بر این اساس، دلالتهایی برای کاربست تحول قابل ارائه است که شامل دلالتهای فلسفی و مطالعاتی است.

موضوع زن و خصوصاً زن از دیدگاه قرآن ، همواره مورد نظر اندیشمندان بوده است و از جنبه های بسیاری به آن پرداخته شده است. مطالعه و دقت در نگاه قرآن به زن از بعد انسانی، این حقیقت را آشکار می سازد که زن، در این بعد هیچ تفاویت با مرد ندارد، زیرا که خداوند انسان را آفرید و بنابر قانون زوجیت او را به دو صنف زن و مرد تقسیم کرد. بنابراین از جهت خلقت، هیچ یک بر دیگری برتری ندارد. قرآن، زن را انسانی تکریم شده می داند با وجودی کامل و شایستگی بسیار. او انسانی است که خداوند ابزارهای هدایت را در اختیار او گذاشته تا به سوی سعادت وکمال ره بسپارد، او انسانی است مکلف که در همه موارد، مخاطب قرآن قرار می گیرد، او باید همه دستورات الهی را انجام دهد و از مناهی او دوری گزیند، و در برابر بهترین پاداش ها را می گیرد، او رسالتی عظیم در عرصه زندگی دنیا بر دوش دارد و از حقوقی انسانی برخوردار می باشد، او می تواند به مقامی دست یابد که خداوند او را به عنوان اسوه و نمونه برای افراد با ایمان معرفی کرده است، تا به او تأسی نمایند.

هدف این رساله عرضه ی فقرات و موضوعات زیارت جامعه کبیره بر آیات قرآن کریم است تا در پی آن، میزان هماهنگی زیارت با قرآن روشن گردد. مبانی و موضوعات قرآنی زیارت جامعه در دو بخش معادل های مشترک یا مشترکات و شواهد معنایی و لفظی قابل بررسی است. در بررسی مشترکات معنایی به ترتیب به موضوعات شفاعت، اطاعت وعصیان، علم، بازگشت خلق(معاد)، عصمت، رجعت و تفویض و تصرف در امور عالم پرداخته شده است. مشترکات لفظی نیز خود به دو شکل مشترکات لفظی همسان و مشترکات لفظی یکسان تقسیم گردیده است. مبانی قرآنی لفظی همسان نیز به ترتیب عبارتند از: سلام، شهادت، ارتباط، تعیین معیار حق، تمنا ودعا. از این میان، مبحث ارتباط، خود به ارتباط خدا با اهل بیت(ع) و به عکس و ارتباط مردم با اهل-بیت(ع) دسته بندی شده است.

هدف اصلی این رساله نقد و بررسی آراء مفسران درباره ملائکه است تا در پرتو آن بتوان به نظریه ای جامع و صحیح درباره این موجودات دست یافت؛ چرا که به علت وجود تضاد و نقص در آراء موجود دستیابی به چنین نظریه ای غیرممکن است. برای وصول به این هدف ابتدا موضوعات مورد اختلاف استقصاء شده سپس از میان موضوعات موجود با توجه به هدف از نزول قرآن و نیز زمان بندی اجرای طرح مهم ترین موضوعات مفید، تحت عناوین کلی « چگونگی ارتباط ملائکه با مُلک و ملکوت »، « اختیار »، « عصمت » و « رابطه ملائکه و انسان از جهت تفضیل و برتری » انتخاب شده و مورد بررسی قرار گرفته اند. شیوه مبنا در بررسی هر یک از این موضوعات ابتدا تبیین نظریات نادرست و ناقص بوده و در مرحله بعد بر اساس نظریه صحیح آراء مذکور مورد تحلیل و ارزیابی واقع شده اند. طبق نتیجه نهایی حاصل از بررسی های صورت گرفته، ملائکه مخلوقاتی از عالم مُلک و غیرمادی بوده و در نتیجه نیازهای مادی از جمله خوردن و آشامیدن و خوابیدن برای آنها معنا ندارد؛ البته بر آنها نیز همچون دیگر موجودات عالم مُلک نوعی از زمان حکمفرماست. آنها رسولان الهی و کارگزاران اجرایی امر خداوند در عالم هستند و متناسب با نوع رسالت و در نتیجه میزان مراتب قرب دارای دو یا چند بال می باشند که بالها به مساله صعود و نزول آن ها هنگام اجرای رسالتشان اشاره دارد. ملائکه دارای مقام عصمت بوده، همواره امر خداوند را اجرا می کنند؛ در قول و فعل بر او پیشی نمی گیرند و استکبار نمی ورزند و به حکم اینکه تنها عقل بر وجودشان حکمفرماست عاشقان خداوند بوده، همواره چشم به سوی او دارند. البته با توجه به مختار بودن ملائکه و نسبی بودن مقام عصمت، در عالم عشق نیز امتحانها، خطاها، توبه ها و پاداش و جزاهایی برای آنها وجود دارد؛ زیرا ملائکه هر لحظه تحت تربیت خداوند بینهایت قرار دارند. ملائکه با این ویژگیها و با همه عظمت و پاکیشان، محبان و خادمان برترین خلق، یعنی انبیاء، متقین و اهل بیت (ع) بوده و از آنجایی که هر یک از اهل بیت (ع) خلیفه مطلق خداوند در عالم می باشند ملائکه در اجرای وظایفشان در عالم، تحت امر ایشان عمل می کنند؛ آنها تابع و مطیع اهل بیت (ع) بوده، هدایت و حساب و کتابشان در دست ایشان و بازگشتشان به سوی ایشان است. همچنین در راستای شناخت دقیقتر این موجودات باید گفت ملائکه متفاوت با روح و جبرئیل می باشند

ظاهرنگری از جمله صفاتی است که کمتر درباره آن صحبت شده است. اما از آنجایی که این صفت در عرصه های گوناگون زندگی انسان موجب بروز مشکلات عمده ای می گردد، پرداختن به آن ضرورت می یابد. با بررسی قرآن مجید روشن می شود که خداوند در این زمینه سکوت نکرده و دیدگاه ویژه ای نسبت به ظاهرنگری دارد. از آیات قرآن می توان دو نوع ظاهرنگری ممدوح و مذموم را استنباط نمود. در این پایان نامه سعی شده است که بعد از ارائه تعریفی دقیق و جامع از این صفت، به بررسی تفصیلی مدح و ذم آن از دیدگاه الهی و همچنین انواع و مصادیق آن و در نهایت پیامد، ریشه یابی و درمان نوع مذموم آن پرداخته شود.

یکی از موضوعات مهم و اساسی در مبانی تفسیر، نحوه‌ی چیدمان و سازماندهی است. طبقه‌بندی جامع و ایده‌آل مبانی تفسیر بر اساس معارف الهی و معارف بشری صورت می‌پذیرد که به طور خلاصه عبارتند از: 1-مبنای نقل: و 2- مبنای عقل. مبنای نقل شامل قرآن و سنت و مبنای عقل شامل گرایش استدلالی، ذوقی، علمی-تجربی و تاریخی-اجتماعی است. اصولی- فقهی، کلامی و فلسفی زیر مجموعه گرایش استدلالی و عرفانی و ادبی زیر مجموعه گرایش ذوقی به حساب می‌آیند. این پژوهش با روش تحلیلی-انتقادی به ارزیابی دیدگاههای ذهبی، رومی، عمید زنجانی و بابایی روی آورده است. عمکلرد صاحبنظران فوق نشان می‌دهد که طبقه ‌بندی‌های ارائه شده با لغزش‌های و ناکارآمدی‌هایی همراه است. ضعف‌های آنان مربوط به کاستی در تعداد مبانی تفسیر، بی‌توجهی به چینش صحیح، تداخل موضوعات گوناگون، خلط حوزه معنایی مباحث تفسیرشناسی، استفاده از شعبه های فرعی در جایگاه اصلی، تداخل انواع مبانی تفسیر، وجود ساختار مطلوب، بکارگیری استفاده انحصاری، عدم تمایز میان انواع مبانی تفسیر و انواع تفسیر و اراده کلی از عنوان جزئی و اراده جزئی از عنوان کلی است.

چکیده مکر فعلی است که از خدا، انسان و شیطان سر می زند که با توجّه به هدف آن ها، آن گاه که خدا مکر زند ممدوح است و آن گاه که شیطان مکر زند مذموم؛ و انسان آن گاه که صبغه ی الهی دارد مانند معصوم، مکرش با مکر خدا هم پوشانی دارد و یکی است و آن گاه که چنین نباشد، مکرش مذموم است. مصادیق مکر خدا، بیانگر این مطلب است که مکر حضرت حقّ را ویژگی هایی است که گرچه با مکر انسان و شیطان هم نام می باشد، اما هرگز همسان نیست. مکر انسان نیز دارای ویژگی ها و پی آمدهایی است که با مطالعه ی دقیق مصادیق آن، برای چگونگی مواجهه با آن راه کارهایی به دست می آید. همچنین مکر شیطان که هدفی جز گمراهی انسان ندارد شاخصه هایی دارد؛ برای مصون ماندن از چنین مکری، هشدارهایی در بستر دین داده شده است که به کاربردن آن ها ایمنی انسان از مکر وی را تضمین می نماید. کلید واژه ها: مکر، خدا، انسان، شیطان، مکر الهی، مکر بشری.

آیات ششم تا هشتم سوره ضحی در مقام بیان مواهب خاص خداوند بر پیامبر خاتم (ص)، تعدد فهم تفسیرنگاران را به دنبال داشته است. این تنوع و اختلاف برخاسته از واژگان کاربسته، ساختار جملات و البته چندمعنایی آیات سه­گانه است. چندمعنایی در آیات، انعکاس قدرت و حکمت خداوند در گزینش واژگان و چینش ساختارهایی است که سبب می­شود یک واحد زبانی در یک بار استعمال و در یک متن مشخص از معانی متعدد برخوردار گردد و بتوان همه آن معانی را به عنوان مراد پروردگار پذیرفت. نوشتار حاضر با هدف بررسی تفسیری آیات ششم تا هشتم سوره ضحی در گام اول به تبیین نظرگاه مفسران می­پردازد و سپس می­کوشد با تحلیل واژگان کاربسته و ساختار جملات و بررسی روایات تفسیری، مناسبت و موافقت این ­دو را در چندمعنایی آیات به اثبات رساند. نتایج این پژوهش که با روش توصیفی تحلیلی انجام شده است نشان می­دهد که روایات تفسیری در وفاق با مفردات و ساخت آیات مورد بحث، مؤید امکان خوانش­های مختلف و فهم معانی متعدد از آنها است.

پروژه حاضر با فرض وجود پیوند و انسجام بین آیات قرآن، به بررسی ارتباط آیات هر یک از سوره‌های فرقان، شعرا و نمل پرداخته است تا عملاَ کیفیت ارتباط آیات در یکایک این سوره‌ها را نشان دهد. در این راستا از رهگذر استخراج موضوعات آیات و سازماندهی آن‌ها در سوره فرقان، نه خط ارتباطی خداوند، مخالفان حق، اهل حق، رسالت، معاد، آیات الهی، ملائکه، تاریخ و درس عبرت، قوانین تکوینی، در سوره شعرا نه خط ارتباطی خداوند، مخالفان حق، اهل حق، رسالت، قیامت، آیات الهی، تاریخ و درس عبرت، قوانین و سنن الهی، شیوه‌های تربیتی و در سوره نمل ده خط ارتباطی خداوند، مخالفان حق، مومنان، رسالت، آخرت، آیات الهی، تاریخ و درس عبرت، حقایق و سنن، علم و شکرگزاری شناسایی شد. شایان ذکر است تبیین ارتباط آیات هریک از سوره‌های فرقان، شعرا و نمل زیر مجموعه طرحی بزرگتر می‌باشد که ناظر به کلیه سوره‌های قرآن است و هم اکنون در دست اجرا می‌باشد.