آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

سوال اصلی اکثر اذهان خداپرست در تمامی ادیان، میزان به‌کارگیری خرد و عقل بشری در هنگام مواجهه با ایمانی است که خداوند در انسان‌ها به ودیعه نهاده است. پاسخ به این پرسش مکاتب فکری و عقیدتی بسیار و هم‌چنین چالش‌های فراوانی را در انسان‌ها شکل داده است. دین اسلام و مکتب شیعه با یادآوری و سفارش‌های فراوان به تفکر و تدبر در آیات و نشانه‌های الهی چه در آیات قرآن کریم و چه درر وایات، جایگاه خود را در این نزاع به خوبی مشخص کرده است و عقل‌گرایی مورد نظر خود را به نحو اعتدال تعریف کرده است به نحوی که از هرگونه افراط و تفریط دوری گزیند. این رساله در صدد است با تدبر دقیق در روایات معصومین مندرج در باب عقل و جهل کتاب شریف اصول کافی به عنوان مهمترین منبع روایی شیعی و بررسی مؤلفه های عقل گرایی؛ نحوه اعتدالی عقل‌گرایی مورد نظر خود را اثبات نموده و با بررسی روایات مربوط به ایمان و تعریف دقیق‌تری که از عقل و ایمان به دست دهد به این تقابل صورت دیگری داده و نشان دهد که برای شیعه در آغاز نیز تقابلی مطرح نبوده که به دنبال رفع آن باشد.به‌عنوان نتیجه این رساله اثبات می‌کند که با تعریف دقیق می‌توان با مکاتب بسیاری که بر اثر افراط و تفریط در به‌کارگیری عقل به وجود آمده اند برخورد کرده و اصل وجود این مکاتب را زیر سوال برد.

در این پژوهش با روش توصیفی -تحلیلی به آن بخش از هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی افلاطون پرداخته می‌شود که مرتبط با نظریه سیاسی وی می‌باشد و در نظریه سیاسی او تأثیرگذار است. اهمیت عقلانیت در منظومه معرفتی افلاطون، خود به خاطر این است که حقایق، یعنی مثل و ایده‌ها راتنها از طریق عقل می‌توان استنباط کرد.و لذا، همان گونه که مثل و ایده‌ها، در قلب نظریه هستی‌شناسی و نیز کانون اصلی فلسفه افلاطون جای دارند، بر همان سیاق‌، معرفت عقلی در کانون منظومه معرفتی جای می‌گیرد که به سیاست افلاطون وجهه‌ای کاملا ایده محور و عقل محور می‌بخشد بدینسان در شهر و اجتماع، باید کسی را حاکم قرار داد که او نیز قدرت درک حقایق مطلق یعنی مثل را داشته باشد.عقل می‌تواند به تحقق اعتدال در نفس انسانی کمک کند و در مدینه فاضله این فیلسوف پادشاه است که می‌تواند مصلحت و عدالت را شناخته و آن را در جامعه محقق سازد.از نظر افلاطون، تنها فیلسوفان هستند که بر اساس معرفت به حقیقت‌، می‌توانند، نقش وحدت بخش و هماهنگ کننده را در مدینه فاضله به عهده داشته و همین‌طور گسترش دهنده فضیلت، یعنی آگاهی به حقایق (مثل)‌، در میان شهروندان جامعه و زمینه سازی برای رسیدن به خیر اعلی، یعنی مثال خیر و نیکی برای همه شهروندان در جامعه را فراهم سازند.

دربارة اهداف قیام امام حسین، نظرات گوناگونی مانند امر به معروف و نهی از منکر، احقاق حق و ابطال باطل، برپایی عدالت، احیای سنت و اماته بدعت، تشکیل حکومت و شهادت اظهار شده است در این میان، دو دیدگاه شهادت سیاسی، اجتماعی و تشکیل حکومت از دیدگاه‌های دیگر مشهورتر است، تا بدانجا که به مثابة دو گفتمان رایج در بیان اهداف قیام امام حسین7 شناخته شده‌اند. در این نوشتار، این دو گفتمان با روش تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته و با درنظر داشت پیامدهای کلامی آن‌ها، این نتیجه به دست آمده است که هیچ یک از این دو، هدف قیام امام حسین7 نمی‌باشند، بلکه تشکیل حکومت و شهادت، راهبردهای امام حسین7 برای نیل به هدف کلی انجام وظیفه امامت و هدایت جامعه بود، که این هدفِ کلی، بستر تحقق تمام اهداف جزئی دیگر بوده است.

تأویل پذیربودن یانبودن متون مقدس و کتب آسمانی از جمله مسائل مطرح میان اندیشمندان مسلمان وغیرمسلمان بوده است.به گونه ای که در دستگاه سنتی تفسیرکتاب مقدس،از تعابیری چون «بطن»،«معنای ناپیدا»،«معنای آشکار»،و«عالمانبهتاویل» در مبحث تاویل استفاده شده است.ودر این باب اینکهچهکسانیصلاحیتتاویلمتشابهات رادارند؟ازجمله مسائل موردمناقشه بین پژوهشگران،بوده است . وجودچنین تعارضی مارابرآن داشت که پژوهشی انجام داده ونظرات فخررازی وملاصدراراموردمقایسه قراردهیم.برخی ازاندیشمندان تاویل متشابهات راصرفا"مخصوص خداونددانسته اند.وبرخی دیگرآنرامنحصربرای خداوندنمی دانند .ملاصدرا ((تاویل))راازمحدودبودن به حوزه زبان بیرون آورده ومعتقداست که هرپدیده ای تاویل وتفسیری دارد .نظرملاصدرادرباب آیات متشابه براصول ومبانی عقلانی-شهودی ابتناء داردوازسنخ ((وجودشناختی))است. ملاصدرامیان فهم آیات متشابه وفهم جهان هستی هماهنگی خاصی راقائل بوده ومصداق کامل راسخان درعلم راعلاوه برمعصومین،عالمان غیرمعصوم نیزمی دانددرمقابل فخررازی معتقداست تنهاخدای متعال به تاویل متشابهات آگاه است.ازدیدگاه ایشان عدم علم به تاویل متشبهات به معنای انکاروجودخداوندنیست بلکه آنهابانگ برمی آورندکه "آمنابه کل من عندربنا" یعنی ماعلاوه برآیات محکم،به آیات متشابه هم ایمان داریماگرچه علم به آیات متشابه نداشته باشیم.

چکیده رساله/پایان نامه : موضوع اصلی این پایان نامه که اینجانب در صدد توضیح و تبیین آن هستم؛ دین و گزاره های دینی از منظر ویتگنشتاین متاخر است.لذا از ابتدا تمام تلاش و اهتمام خود را بر آن گذاشتم تا تمامی مبانی و پیش فرض های فلسفی ویتگنشتاین متقدم و متاخر در باب گزاره های دینی را به طور کامل توضیح دهم، که عبارتند از:معنا و نظریه تصویری، بامعنایی و بی معنایی گزاره ها، معنا به عنوان کاربرد، نحوه های حیات، باورر بنیادین و گرامر...و در ادامه به بیان تاثیر این مبانی بر رابطه میان عقل و دین پرداختم و بیان کردم که، از نظر ویتگنشتاین متاخر، ایمان یک نوع شناسایی علمی نیست، بلکه حرکت با شور و شوق اراده است به طرف سعادت ابدی. وی ایمان دینی را مانند بازی مستقلی میداند که، از اثبات عقلانی بی نیاز است. ایمان، مقوله ای است که با وضوح عقلانی و اثبات منطقی سرسازش ندارد.و در ادامه به بیان این امر پرداختم که آموزه های دینی ویتگنشتاین در حوزه ی واقع گرایی دینی قرار دارد یا ناواقع گرایی؛ که بیان کرده ام ویتگنشتاین یک نوع ناواقع گرای معتدل است بر خلاف کی یرکگورد که، ناواقع گرای افراطی است؛ زیرا او همچون ناواقع گرایان افراطی نیست که، فقط زبان را خالق هر چیزی بداند، بلکه از سخنان وی چنین بر می آید که او«عمل» را خالق نهایی هرچیزی می داند.و در آخر،ارتباط اندیشه های دینی وی با پلورالیسم دینی را بیان کردم؛ اینکه از سخنان و آموزه های دینی وی چنین بر می آید که او به نوعی پلورالیسم قائل بوده است، چرا که از نظر وی، هر گروهی با هر فرهنگی، بازی زبانی دینی خاص خود را دارند و هیچکدام از عقاید این گروه ها را خارج از آن گروه، نمی توان به قضاوت نشست.

موضوع کارکرد «عقل و دین در زندگی بشر و نسبت میان آن دو» از بحث‌های ضروری جامعه بشری است.‌ آنچه در این رساله به بررسی آن پرداخته می‌شود کارکرد عقل و دین در زندگی بشر و نسبت میان آن دو از دیدگاه ملاصدراست تا بدین ترتیب مشخص گردد که علاوه بر عقل، دین و آموزه‌های وحیانی نیز در عرصه‌های مختلف زندگی انسان اعم از دنیوی و اخروی تأثیرگذار است. در این راستا با استناد به آثار ملاصدرا و سپس تحلیل عقلی به تبیین و بررسی موضوع پرداختیم. با توجه به تصریحاتی که از عبارات ملاصدرا در باب هماهنگی عقل و دین موجود است و با توجه به روش فلسفی وی که سعی در تلفیق سه منبع معرفتی در فهم حقایق دارد، باید اذعان کرد که رابطه عقل و دین از نظر وی یک رابطه تعاملی و از نوع مکملیّت است.

نگاه وجودی ملاصدرا به بحث مزاج، تئوری خاص وی در مسئله حدوث جسمانی نفس، نگرش ویژه او در رابطه نفس و بدن و همچنین مقوله طلایی حکمت متعالیه که حرکت جوهری می­باشد، همگی در کنار یکدیگر، اضلاع و ابعاد هندسه­ای منظم را تبیین و تنقیح می­نمایند که به راوی حکمت عملی، اجازه گام برداشتن در عرصه اخلاق را آ­ن­هم در صحنه جسم و جسمانیت می­دهد تا بتواند حکم به حضور گزاره­های اخلاقی را در نحوه تغذیه، تنمیه، تولید مثل و تفکر انسان، صادر کند. لذا نگارنده در این نوشتار، کوشیده است که نظریه­ای را در خصوص ترابط مزاج و اخلاق، ترسیم و تصویر نماید که مطابق با فحوای آن، اگر هویّت ابتدایی انسان در قالب نطفه و مزاج جسمانی با اعتدال و در شرایط مطلوب و معتدل، منعقد گردد، آنگاه است که اثرات، نتایج و لوازم آن را به وضوح و عیان در حالات روحی و اوصاف اخلاقی او دیده و شاهد و ناظر بر انسانی خواهیم بود که صدر تا ذیل شئونات او را؛ عدالت، نزاکت، نزاهت ، قداست، عقلانیت و معنویت تشکیل می­دهد.

این پژوهش به واکاوی نظرات فخررازی و ملاصدرا درمورد رابطه عقل و دین می‌پردازدکه: آیا می توان تمام گزاره های دینی را عقل پذیر نمود؟ تعارضات میان دستاوردهای عقل فلسفی و فرآورده های دینی، واقعی است یا ظاهری؟ راه رفع تعارض چیست؟ لذا به روش توصیفی تحلیلی نظرات آندو تبیین وبا ذکر نمونه‌های عینی نظیرشش مسأله کلامی، (تاویل، حدوث عالم؛ رویت حق تعالی، علم خداوند به جزئیات، مساله صفات و اسماء، معاد جسمانی)، بررسی و مقایسه شده است. فخررازی، منقولات را درپرتو معقولات معتبر می داند"فخرمتاخر" با گرایش به شیوه عرفانی-قرآنی به ایمان گرای خردپیشه مبدل شده است. ملاصدرا بر هماهنگی عقل و دین تاکید داشته ونسبت گزاره‌ها رابه سه شکل بیان می کند: عقل پذیر، عقل ستیز، عقل‌گریز.که معارف خردستیزوجود ندارد ومعارف عقل‌گریز خارج از محدوده عقل انسانی هستند.وی حکم قطعی در موردگزاره های فرا عقلی را منوط به عواملی همچون قطعیت در حکم عقل و فهم دقیق ونه ظاهری ازآیات می داند.

استدلالِ شرط‌بندی پاسکال، به عنوان یکی از استدلال‌های مشهور بر اثبات وجود خداوند و یا دست‌کم، لزومِ ایمان به خدا، همواره در معرض بحث و بررسی‌های فراوان بوده است. این استدلال در فضای فکری جهان اسلام نیز مطرح بوده و از طریق امام محمد غزالی، به ائمه اطهار (ع) نسبت داده شده است. دقت در صورت‌بندی این استدلال آن‌گونه که پاسکال ارائه داده است و نص‌حدیثی که می‌توان آن را ریشۀ این استدلال تلقی کرد، نشان می‌دهد که این دو، تفاوت‌های بنیادین با یک‌دیگر دارند؛ تفاوت‌هایی که سبب می‌شود اشکالات وارد بر شرط‌بندیِ پاسکال به صورت‌بندی حدیثی آن وارد نباشد. در این مقاله تلاش شده تا در مرحلۀ اول، به برخی اشکالات وارد شده بر شرط‌بندی پاسکال جواب داده شود و در مرحلۀ دوم، نشان داده شود که چگونه تفاوت‌های موجود در صورت‌بندی دو استدلال، آن‌ها را از هم متمایز می‌کند و اشکالاتی که بی‌جواب می‌مانند به صورت‌بندی حدیثیِ استدلال وارد نمی‌شوند.

در نگاه روشنفکران و نواندیشان دینی وضعیت زنان یکی از مهمترین شاخص‌های بسط مدرنیته و معیاری برای رشد و توسعه‌ی هرکشور است. آنان کارایی دین را نه با میزان گسترش حوزه جغرافیایی و یا شمار هواداران آن بلکه با " التزام و پایبندی آن در برابر حیات انسان ها و کارایی آن در تغییر زندگی " دینداران می‌سنجند. و تلاش می‌کند با "باز اندیشی" در دین تفسیری قابل قبول و متناسب با پرسش‌های تازه‌ی روزگار ارائه دهند. از نظر آنان بخش عمده‌ی مباحث مربوط به زنان در این متون انعکاس معیشت و فرهنگ زمان نزول وحی است. و عقاید و احکام سنتی موجود در ادیان که ذاتا تاریخی و زمانی‌ا‌ند اجازه نمی‌دهد چهره "حقیقت پیام ادیان" در عصر ما آشکارا دیده شود. در حالی که آن حقیقت دائما باید "بازخوانی" و "بازسازی" شود تا برای سایر زمان‌ها نیز قابل بهره‌وری باشد. در واقع چون دین اسلام، ظهور پیامبر و کتاب او را یک پدیده‌ی تاریخی می‌دانند معتقدند روش صحیح در فهم این متن نگریستن به آن از زاویه‌ی "ارتباط با واقع" است. یعنی برای فهم قرآن باید به سراغ واقع و فرهنگ روزگار نزول قرآن رفت و به نقش فرهنگ عصر نزول قرآن در تکوین آن توجه کرد. با این روش خواننده‌ی متن "به جای پرداختن به امور مطلق و غیر عینی به سراغ حقایق محسوس و عینی می‌رود". آنان معتقدند اگر با دیدی پدیدار شناسانه و تاریخی به کتاب و سنت مراجعه کنیم و بیاندیشیم در آن شرایط تاریخی و اجتماعی مشخص، پیامبر قصد انجام چه اصلاحاتی داشت و اگر در زمانه‌ی ما، به پیامبری برانگیخته می‌شد چه می‌گفت، درخواهیم یافت آن میزان اصلاحات و تغییراتی که ایشان ایجاد کرد نهایت تغییرات ممکن نبود بلکه اشکال گوناگون نابرابری‌های دیگری نیز که در طول تاریخ بر زنان تحمیل می‌شود باید برطرف شود. و به پیام کلی متن یعنی "عدالت" باید روی آورد. امری که خدا خود نیز به برپایی آن توسط مردم امرکرده است.