آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

عدالت سیاسی از مفاهیم اصلی، پرسروصدا و چالش برانگیز حوزه سیاست در طول تاریخ زندگی سیاسی بشریت بوده است. از این رو مکاتب مختلف بر اساس جهانبینی و مبانی فکری خود به تبیین آن پرداخته اند. مکتب حکمت متعالیه یکی از مکاتب حکمی در حوزه اندیشه اسلامی است که پایه های اصلی آن براساس اصالت، وحدت و تشکیک در وجود شکل گرفته است. براین اساس هدف از مقاله حاضر بررسی پیشرفت عدالت سیاسی از منظر حکمت متعالیه است و از روش تحلیل محتوا استفاده شده است فرضیه ای که نگارنده آن را مطرح کرده این است که، پیشرفت عدالت سیاسی از منظرحکمت متعالیه متعالی و مبتنی بر سیر تحول و شدن انسانی و حرکت درونی و معنوی انسان در جامعه با حضور موثر عنصر اختیار و حرکت جوهری و نقش ارادی انسان و افزون بر این شناختن حقیقت و عمل کردن به آن در جهت ظهور عدالت سیاسی در جامعه است.

طبقه­‌بندی­‌های گوناگونی از حیات علمی صدرالدین شیرازی ارائه گردیده است که مشهورترین آنها، طبقه‏‌بندی علامه سید محمدحسین طباطبایی است. این طبقه‌‏بندی بر آن است که حیات ملاصدرا به سه دورة فراگیری و تحصیل، ریاضت و تهذیب، و نگارش و تدریس تقسیم می‏‌شود. تقریباً همه کسانی که بعد از طباطبایی به بحث پرداخته‌­اند، از این دسته‏‌بندی برای تبیین زندگی ملاصدرا بهره گرفته­‌اند. مدعای نگارنده این است که در سیر حیات علمی و نگارش آثار ملاصدرا می­‌توان از سه ملاصدرا سخن گفت: ملاصدرای جوان، ملاصدرای میان‌سال و ملاصدرای کهن‌سال. براین‏‌اساس، صدرای جوان در پی آموختن است، صدرای میان‌سال با قائل‌شدن به اصالت وجود در پی تدوین فلسفه‏‌ای نوین است و صدرای کهن‌سال نیز با توجه به مباحث قرآنی، روایی و عرفانی در پی وحدت و جامع‏‌نگری است. این مقاله به‏‌عنوان مقدمه به ذکر طبقه­‌بندی آثار صدرالمتألهین می­‌پردازد تا مبنایی برای بررسی جایگاه سیاست در آثار ملاصدرا به وجود آید.

در این مقاله تلاش شده است دیدگاهها و تلقی ها درباره حکمت سیاسی متعالیه بررسی و بازخوانی شود. در این زمینه دو تلقی از یکدیگر بازشناخته شده است: امتناع حکمت سیاسی متعالیه و امکان حکمت سیاسی متعالیه. این هر دو نظر، بیش از آنکه مستند به آثار صدرالدین شیرازی باشند، در ادعاهایی اند که صاحبان آنها باید برای اثبات آنها مستنداتی را از فلسفه صدرایی و حکمت متعالیه ارائه کنند. شاید بهترین روش، رجوع مبسوط به آثار مکتوب صدرالمتالهین و شارحان و پیروان این فلسفه و کشف الزامات و اقتضائات منظومه فکری صدرالدین شیرازی و حکمت متعالیه باشد. مقاله با بسط دیدگاههای مذکور و ارائه پیشنهادهایی ادامه یافته است.