آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

زینت متعالی و آراستگی مادی و معنوی از نیازهای روحی انسان و امیال فطری است و انسان به طور طبیعی از زیبائی و آراستگی خود و دیگران لذت برده و بدان تمایل دارد و از زشتی و پلیدی بیزاری می‌جوید، خداوند میل به زیبائی و زینت را در فطرت انسان نهاد و از آن بهره‌مند نموده تا به درک زیبائی معنوی و جمال نامتناهی برسد و خود را از زشتی و پلیدی دورگرداند و در سایه آن به تعالی روحی و حیات طیبه دست‌یابد و هم‌چنین ارتباط و موانست با دیگران که لازمه زندگی بشر است بوجود آید، بنابراین زینت متعالی نقش مهمی در شکل‌دهی به شخصیت انسان و حیات فردی و اجتماعی داشته و اثرات مطلوبی بر ابعاد مختلف اجتماع از جمله ایجاد و تقویت ارتباطات، ارتقاء فرهنگ، سلامت روانی تحکیم بنیان خانواده و اعتلای عزت و اقتدار سیاسی دارد، لذا لازم است با تربیت صحیح و توجه متعادل به زینت‌های مادی و معنوی، عاملی برای رشد و تعالی فرد و جامعه شود، باتوجه به ضرورت و اهمیت آن در این پژوهش به روش توصیفی و با استفاده از ابزار کتابخانه‌ای سعی شده است به‌وسیله آیات قرآن کریم و احادیث و سیره پیشوایان معصوم علیهم السلام، مفهوم زینت اصیل که تعالی دهنده بشر است تبیین و ضرورت و آثار مطلوب آن در ابعاد مختلف اجتماعی بررسی گردیده و اعتدال و هماهنگی در توجه به زینت ظاهری و باطنی و هم‌چنین حدود و شرایط و آفات مهم آن از قبیل اسراف در زینت و تجمل و رهبانیت ارزیابی شده تا از افراط و تفریط در این زمینه جلوگیری شود و در ضمن بوسیله آموزه‌های دینی الگوی صحیح آراستگی به جامعه ارائه شود تا زمینه رشد و کمال فردی و اجتماعی فراهم شود.

زندگی اجتماعی بشر به دلیل نقشی که در حیات انسان دارد، از دیرباز مورد توجه اندیشمندان و صاحب‌نظران بوده است. از همین روی شاید بتوان دست‌یافتن به جامعه‌ای مطلوب را جزو بزرگترین آرمان‌های بشر دانست. در این میان آموزه‌های الهی به دلیل در نظر داشتن نیاز‌های حقیقی انسان بهترین گزینه برای رسیدن به این آرمان است. ضرورت پرداختن به این مقوله از منظر تعالیم الهی آنجاست که با سوق دادن تحقیقات و پژوهش‌های دینی به ویژه در حوزه قرآن و حدیث سعی شود تلاش‌های علمی را به سمت کاربردی شدن و پاسخ به نیاز‌های واقعی جامعه رهنمون ساخت.در این پژوهش که به شیوه زندگی اجتماعی در قرآن و همچنین ویژگی‌های جامعه مورد نظر قرآن پرداخته و جامعه نبوی صدر اسلام را به عنوان نمونه موفق جامعه قرآنی معرفی نموده است، بیشترین مراجعه به قرآن کریم و سپس به نهج البلاغه، تفاسیر قرآن، کتب لغت و مفردات، کتبی با موضوع جامعه و نیز به کتب حدیثی و تاریخی صورت پذیرفته است.سوال اصلی این پژوهش این است که آیاقرآن مدل و یا شیوه زندگی اجتماعی را برای پیروان خود ارائه کرده است؟ در کنار این سوال اصلی، دو سوال فرعی دیگر نیز مطرح است که در واقع جهت این بررسی را مشخص‌تر می‌نمایند. اول این‌که در صورت وجود چنین مدل و شیوه‌ای در قرآن، آیا در عمل قابل پیاده‌سازی و اجراست؟ و دوم این‌که ویژگی‌های جامعه مورد نظر قرآن کدام است؟ در تدوین این پژوهش، که به صورت کتابخانه‌ای صورت پذیرفته است، ابتدا با بررسی واژ‌گانی همچون «زندگی» و «جامعه» در کتاب فرهنگ موضوعی تفاسیر، مشتمل بر بیست دوره تفسیر قرآن شیعه و اهل سنت، به بخشی از مطالب تفاسیر مختلف مراجعه و ضمن آشنایی با دیدگاه‌های مفسّرین در موضوعات مرتبط، فیش‌برداری لازم صورت پذیرفت. قرآن کریم از ابتدا تا به انتها با رویکرد دست‌یافتن به مولفه‌های زندگی اجتماعی، مورد مطالعه و نکته‌برداری قرار گرفت. برای دسته‌بندی و دست‌یابی به موضوعات مختلف آیات قرآن، به فهرست تفصیلی مفاهیم قرآن کریم از جناب آقای عبدالمجید معادیخواه با عنوان فروغ بی‌پایان مراجعه گردید. در پایان می‌توان اذعان نمود که قرآن کریم قابلیّت بالایی برای استخراجاصول و مبانی زندگی اجتماعی را دارست و از این طریق ویژگی‌‌های اساسی یک جامعه متعالی را به مخاطبان خود عرضه می دارد. این ویژگی‌ها می‌تواند به صورت یک مدل و الگو استخراج و در زمینه‌های آموزشی و تربیتی مورد بهره‌برداری قرار گیرد.

نگاه به آینده یک ضرورت اساسی است و پیامبران الهی و کتب آسمانی از گذشته دور، بشریت را به سوی آینده روشن و مطلوب، معطوف کرده و فرا رسیدن چنین دوران آرمانی را بشارت داده‌اند. اندیشه حاکمیت جهانی از گزینه‌هایی است که همه شرایع درصدد تبیین اصول و ساختار آن بوده و به صورت جدی بر روی آن فعالیت می‌کنند. قرآن و نهج‌البلاغه ارکان و عناصر حاکمیت جهانی اسلام را در یک شبکه هوشمند و منظم به تصویر کشیده و اعلام فرموده است که در هر کجا و هر زمان بندگان صالح خدا بر علیه ظلم قیام کنند، پیروز شده و وارثان و حاکمان زمین خواهند شد. دین اسلام تنها دینی است که توحید واقعی و حقیقی را تبلیغ می‌کند، در حالی که یهودیت با تحریف و تغییر احکام شریعت حضرت موسی (علیه السّلام) و مسیحیت نیز با ترک شریعت حضرت عیسی (علیه السّلام) از توحید دور افتاده و در ردیف مشرکان درآمده در نتیجه از اداره زندگی فردی و اجتماعی انسان عاجز هستند. امتیاز ویژه اسلام نسبت به شرایع دیگر جامعیت و کامل بودن آموزه‌ها و معارف آن است و جامعیت دین اسلام اقتضا می‌کند که در کنار توجه به مسائل فردی و عبادی به مسائل اجتماعی نیز توجه داشته باشد و تمامی ابعاد زندگی انسان را در بربگیرد. پس اسلام نگاه راهبردی به آینده داشته و دارای نقشه‌ای جامع‌ برای حرکت جهانی در این مسیر است، طوری که جهان باید از راه اسلام به تکامل آرمانی برسد، ولی جریان نفاق و کفر با انواع توطئه‌ها و حتی نفوذ در حوزه قدرت و مدیریت جامعه در تلاشند که جلوی این حرکت جهانی را گرفته و امور را به نفع خود پیش ببرند.

الف. موضوع و طرح مسئله: موضوع این پایان‏نامه کتاب «الاخبار الدخیله» اثر علاّمه محمّدتقى شوشترى (م 1374 ش) است. تلاش مولّف در این اثر، به‏طور عمده، اثبات محرّف و موضوع بودن بعضى احادیث شیعه است؛ تلاشى که ظاهرا، به «کاسته شدن از اعتبار» یا «بی‌اعتباری» احادیث منقول در این کتاب، انجامیده‌است. جایگاه حدیث در تعالیم اسلامى «به‏شرط اعتبار»، روشن‏کننده اهمّیّت تحقیق درباره مطالب کتاب مذکور است. هدف بنیادین این پایان‏نامه، نشان دادن تکرارى بودن مطالب الاخبار الدخیله و نابسندگى شواهد یادشده براى اثبات محرّف و موضوع بودن احادیث نقل‏شده در آن است.ب. مبانى نظرى: کتب حدیثى و شروح آنها اصلى‏ترین منابع این پایان‏نامه‏اند. موافقت با ضوابط علم الحدیث و اصول فقه و سنجش یقینى یا ظنّى بودن شواهد مذکور در اثبات مدّعیات، چارچوب نظرى این پژوهش را شکل مى‏دهند. پرسشها و فرضیات این پژوهش، پیرامون دو محور «غیر بدیع بودن» سخنان مولّف الاخبار الدخیله و «نابسندگى» آنها در اثبات مدّعیات مطرح‏شده درباره احادیث است.پ. روش تحقیق: تحقیق حاضر تحقیقى است «نظرى»، به روش «کتابخانه‏اى» که جامعه آن کتاب «الاخبار الدخیله» است. معیار سنجش مدّعیات مولّف این کتاب، سازگارى‏شان با قواعد علم‏الحدیث و «ظنّى نبودن» مطالبى است که به‏عنوان دلیل آنها عرضه شده‏است. این بررسى پس از تبیین اشکال علاّمه شوشترى و کاوش در اقوال علماى پیشین براى یافتن ردّ پاى آن اشکال، صورت گرفته‏است.ت. یافته‏هاى تحقیق: 1. مطالب الاخبار الدخیله مختصّ به احادیث شیعه نیست و اخبار عامّه و گزارشهاى تاریخى نیز در این کتاب، بررسى شده‏اند. 2. الاخبار الدخیله به کتابهاى «علل الحدیث» نزدیک‏تر است تا «الموضوعات». 3. اغلب مطالب مذکور در الاخبار الدخیله بدیع نیست. 4. مطالب این کتاب در موارد بسیار، با اصطلاحات علم‏الحدیث موافق نیست. 5. سخنان یادشده در جهت اثبات محرّف و موضوع بودن احادیث در الاخبار الدخیله، وافى به مقصود نیست. 6. اشکالات مرحوم شوشترى در موارد بسیار، مبتنى بر رأى شخصى وى و از قبیل ظنّیّات است و در اکثر موارد، با حجّیّت و اعتبار آن احادیث منافات ندارد. ث. نتیجه‏گیرى و پیشنهادها: 1. حذف مواردى که پیشینیان پیش از مرحوم شوشترى گفته‏اند، یا دست کم تذکار به آن؛ 2. تحقیق عمیق درباره اقوال علاّمه شوشترى و بررسى آنها و کاستن از افراط و تفریطها.

دستاورد این پایان‌نامه، دست‌یابی به شیوه‌های احتجاج انبیا در قرآن می‌باشد، اینکه پیامبران الهی با چه شیوه‌هایی قوم خود را به راه حق راهنمایی می‌کردند و در مواجهه با گروه‌های مختلف از اقوام خود، چگونه برخورد می‌کردند و برای اثبات معارف حقه‌ی الهی و مبانی دین آسمانی چه احتجاجاتی می‌آوردند و افکار و عقاید فاسد مخالفان را چگونه باطل می‌کردند. در این پژوهش، در ابتدا به مسائل تئوری نظیر تعریف لغوی و اصطلاحی احتجاج و اینکه کلمه‌ی "حجت" در قرآن به چه معنا می‌باشد و چه کاربردهایی دارد، پرداخته شده و سپس به ترتیب زمانی بعثت پیامبران، شیوه‌های احتجاج هر پیامبر با قوم خود بررسی گردیده، البته سعی شده شرایط زمانی و مکانی آن بزرگواران در نظر گرفته شود و به این مهم که ایشان به چه ترتیب و تحت چه شرایطی از کدام شیوه‌ها استفاده می‌کردند اشاره گردد. پیامبران الهی به اقتضای شرایط زمانی خود و اینکه اقوام ایشان گرفتار چه خطایی بودند، از شیوه‌های متفاوتی جهت احتجاج با آنها بهره می‌بردند، آن بزرگواران ابتدا از طریق برهان و استدلال وارد می‌شدند، پس سعی می‌کردند که معارف حقه‌ی الهی را به صورت منطقی و عقلانی برای مردم تبیین نمایند، پس زمانی که عقل و منطق کارساز نبود، از در معجزه وارد می‌شدند تا از این طریق اتصال خود را به منبع الهی به اثبات برسانند. انبیاء الهی در بسیاری موارد به موعظه و نصیحت مردم می‌پرداختند و گاهی ایشان را انذار داده و تهدید به عذاب‌های اخروی می‌کردند و گاهی بشارت به پاداش‌های الهی می‌دادند. به طورکلی شیوه‌های احتجاج آن بزرگواران بنا به شرایط متفاوت فرق می‌کرد.

وحدت وجود از اساسی ترین مبانی عرفان است که در قرون دوم وسوم هجری مطرح شده است، اما تا زمان ابن عربی به صورت اصولی و نظام مند ارایه نشده بود.حلاج، غزالی و قاضی همدانی از هنجارستیزترین عرفایی هستند که به دفاع از ابلیس وستایش او پرداخته اند و موافقان مخالفان بسیاری نیز داشته اند.حلاج، احمد غزالی و عین القضات همدانی از بزرگترین عرفای اسلامی هستند که موضوع وحدت وجود در آثار و افکارشان منعکس شده است این سه شخصیت همچنین از بزرگترین مدافعان ابلیس میباشند البته حلاج در هر دو زمینه پیشرو است.

تربیت قرآن کریم، انبیاء و اولیاء مبتنی بر اصل مهم انسان‌ساز دنیاگریزی است.ائمه(ع) با نگرشی روان‌شناسانه و حکیمانه به دنیا، در قالب تمثیل‌هایی تصاویری زیبا و در عین حال هشداردهنده از آن به سالکان کوی ارائه می‌دهند که به راستی تحسین‌آمیز و تأمل‌برانگیز هستند. قطعاً این نوع نگرش تنها از معصومین(ع) ساخته است؛ زیرا تنها ایشان تربیت‌یافته مکتب الهی و صاحب سر خدایی می‌باشند. ائمه(ع) آنچنان دنیا را به نقد می‌کشند و زوایای نهفته آن را بر ملا می‌سازند که آدمی سخت به شگفت می‌آید. ایشان جهان را با همه بزرگی و پهناوری‌اش خرد و ناچیز می‌انگارد و با تعابیری حیرت‌آور از آن یاد می‌کنند. در توصیف و تبیین چهره پشت پرده آن، تمثیلاتی نیکو به کار می‌گیرند. از این رو پژوهش حاضر برای یافتن تمثیلات دنیاگریزی در لسان معصومین(ع)، کتاب «کافی» را محور پژوهش قرار دادند؛ زیرا کتاب «کافی» جامع‌ترین و معتبرترین کتاب روایی عالم تشیع می‌باشد.

امروزه روش‌مند کردن فهم و تفسیر قرآن و تبیین جایگاه و میزان کارایی هریک از علوم مؤثر در این فرآیند، یک ضرورت می‌نماید. این نوشته در صدد تبیین جایگاه علم اصول فقه و ضرورت‌سنجی آن در فهم و تفسیر قرآن، با محوریت تفسیر «تسنیم» است و برای این امر، ضمن استفاده از شیوۀ توصیفی‌ـ‌تحلیلی از ارائه نمونه‌های عینی تفسیری بهره ‌برده است. اصول فقه به عنوان پیش‌نیاز تفسیر، مورد اهتمام آیت‌الله جوادی در تفسیر تسنیم بوده است. ایشان از یافته‌ها و اصول تدوین‌شده در علم اصول برای تبیین نکات نظری تفسیر استفاده کرده‌اند و از قواعد موضوعۀ این دانش نیز در فهم آیات و انجام عمل تفسیر کمک گرفته‌اند. مبحث الفاظ این دانش بیشترین کارایی را در این فرآیند دارد و لازم است مؤلفه‌ها و قواعد تفسیری کارآمد آن به عنوان یک ابزار ضروری با نگاهی نو، به تمام مخاطبان، آموزش داده شود؛ از جملۀ این مباحث، بحث مشتق، معنای تطابقی و التزامی با محوریت انواع مفاهیم، عام و خاص، مطلق و مقید، استعمال لفظ در اکثر از یک معنا و سیاق است.

یکی از موضوعات حساس، پیچیده و غامضی که در عرفان اسلامی مطرح می باشد "کرامت" است. این عمل خارق العاده که بدون بکار بردن ابزار و وسایل مادی به دست اولیای الهی و عارفان ربانی به ظهور می رسد، در کنار مهمترین خرق عادت ها از جمله معجزه، معونت، و اهانت مورد بررسی و مقایسه قرار می گیرد. "کرامت" رابطه ی بسیار نزدیک با ولایت دارد و در ذیل مسائل ولایت می گنجد. مهمترین و برترین نوع ولایت، ولایت تکوینی است که از نشانه های بارز اولیای الهی محسوب می شود. کسانی که به قرب الهی نایل می شوند، بر اثر تقرب به مقام "کن" می رسند و می توانند به اذن و اراده ی خدای سبحان در عوالم وجود تصرف کنند.دو کتاب گرانسنگ اسرارالتوحید و مثنوی معنوی در باب کرامت، سخنهای بسیار دارند و ابعاد مهمی از این عمل خارق العاده را برای سالکان طریقت، آشکار ساخته اند. کراماتی که در اسرار التوحید و مثنوی مطرح و از انواع آن نام برده شده ممکن است از لحاظ علم حصولی امتناع عادی داشته باشند، اما هرگز چنین کرامت هایی، امتناع عقلی ندارند. به سخن دیگر، اغلب این کرامت ها، از نوع کرامت های باورپذیر هستند که قرآن مجید و سخن انسان های کامل آنها را تایید کرده اند.برخی از کرامت های ابوسعید و مثنوی معنوی، در قالب سمبل مطرح گردیده که در ادبیات عرفانی مورد استفاده ی عارفان شاعر و شاعران عارف قرار گرفته است.برخی دیگر از کرامت های مولوی در عالم رویا واقع شده و می توان از آنها به عنوان کشف کرامت یاد کرد.کرامت هایی که در مثنوی از آنها سخن به میان آمده، پیچیده تر از کرامت های اسرارالتوحید است.در این رساله ابتدا کرامت در قرآن را مورد دقت و بررسی و مطالعه قرار داده ایم و به این نتیجه رسیدیم که قرآن مجید وقوع کرامت را به دست اولیای الهی، خارج از قوانین الهی نمی داند و بر وقوع آن صحه می گذارد.ولایت را هم به دو نوع ولایت علمی و عملی تقسیم می کند. همچنین قرآن مجید راه ولایت را در انحصار مردان نمی داند و زنان را هم در راه رسیدن به مقام ولایت تشویق می کند.اثبات و چگونگی صدور، انواع و اقسام کرامت، علل و عوامل تحقق و باورپذیری و یا باورناپذیری کرامات از دیدگاه مولوی و کتاب اسرارالتوحید، تحقیقی بود که به بخشی از حقایق آن رسیده ایم. مقایسه بین کرامت های مثنوی و ابوسعید، تلاش دیگری بود که به نتایج قابل قبولی دست یافتیم.ساختار داستان های کرامت اسرار التوحید از منظر داستان شناسی، فصل دیگری از رساله ی پژوهشی ماست که به جنبه های مختلف این تحقیق اشاره های فراوان شده است.

محقق دراین تلاشبه چند باور اساسی میرسد :اولا تطور وتحول بر اساس آیات واحادیث در انسانها رخداد میکند واین حقیقت ازجهت عقلی و وجدانی نیز قابل درک وپذیرش می باشدثانیاعامل مهم واساسی وجود این قابلیت درانسان هاهمان فطرت ویا نوع سرشت آدمی است که با عباراتی همچون پذیرش امانت الهی ویا عهد الست به آن اشاره میشود مضاف بر اینکه انسانها هرچند از جهت استعداد ذاتی و شرایط پیرامونی بسیار متنوع هستند اما درنهایت آنچه تایین کننده سعادت و یا شقاوت هر فرد است تصمیماتی است که او در مدت زمان زندگی در دنیا گرفته و پیرو آن چگونه زیستنش را انتخاب کرده است بر اساس آموزه های الهی برایهر دو گروه جهت نیل به مقصود مورد نظر تسهیلاتی مهیا خواهد شد.