آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

این نوشتار از طریق آشکارسازی دیدهای مو جود در گفتمان فلسفه اسلامی در گذشته و حال، دربارة نسبت فلسفه اسلامی با اسلام، به بررسی این منظرها پرداخته است. در این مقاله نخست، دو دید مهم و کلیدی انطباق گرا و سازگارگرا معرفی شده است و آنگاه پس از بیان دشواریهای نظری و عملی انطباق گرایی، حکم به گزینش و رعایت دیدگاه سازگارگرا شده است. در باب دینی بودن یا نبودن فلسفه اسلامی و وجه آن نیز تأملاتی صورت گرفته است.

«نیستی» یکی از اصلی‌ترین مفاهیم تفکر بودیستی، و همچنین گروهی از متفکران ژاپنی به نام «مکتب کیوتو» است. متفکران مکتب کیوتو با الهام از مفاهیم بودایی و فلسفه‌ی غرب فلسفه‌ی خاص خود را ایجاد نمودند. این متفکران ژاپنی تلاش کردند تا مفاهیم عرفانی بودیستی را به صورتی فلسفی و عقلانی مورد مطالعه قرار دهند. مفهوم «نیستی» در تفکر ژاپنی و شرقی دارای همان ارزش و جایگاهی است که مفهوم «هستی» در غرب داراست. اندیشمندان ژاپنی در مطالعات خود درباره‌ی «نیستی» به آن دسته از فلاسفه‌ی غربی که در کتاب‌هایشان درباره‌ی «نیستی» سخن گفته‌اند اهمیت بیشتری داده‌اند. نیشیدا کیتارو، هاجیمه تانابه و نیشیتانی کیجی سه فیلسوف اصلی و بیشتر شناخته‌ شده‌ی مکتب کیوتو هستند. در این پایان‌نامه سعی شده تا به بررسی مفهوم «نیستی» در فلسفه مکتب کیوتو (در فلسفه‌ی نیشیدا، تانابه و نیشیتانی) و فلسفه‌های غربی که بیشترین تاثیر را بر فیلسوفان مکتب کیوتو در این بحث داشته‌اند ( به ویژه فلسفه اکهارت، نیچه و هایدگر) بپردازیم، و به مطالعه‌ی این مفهوم به شیوه‌ی تطبیقی در میان این دو سنّت همّت گماریم.

می توان تعریف یا تفسیر سوژه یا فاعل شناسا را در نظام های مختلف فلسفی که متضمن بحث از آن اند یا باآن مرتبط اند، مورد پرسش و پی جویی قرار داد.با این وصف مساله تحلیل و تفسیر مقایسه ای حقیقتی به نام فاعل شناسا را می تواند یکی از مهم ترین مسایل مربوط به فرا معرفت شناسی(metaepistemology) به شمار آورد. در همین چارچوب،مساله این نوشتار آن است که اگرماهیت سوژه یا فاعل شناسا در فلسفه جدید و در نزد فیلسوفانی مانند کانت تک ساحتی است، درفلسفه اسلامی معاصر، که در مقام مواجهه و گفتگو با چنین فلسفه هایی برآمده است، چند ساحتی است؟در اینجا اختصاصا به آرای یکی از فیلسوفان اسلامی معاصر یعنی مرتضی مطهری در این باب خواهیم پرداخت. با این وصف سوال این است که دیدگاه مطهری، به عنوان یکی از مفسران فلسفه اسلامی و طراحان معرفت شناسی معاصر فلسفه اسلامی در مواجهه با فلسفه جدید و به ویژه کانت، در باب ابعاد و جنبه های سوژه چیست؟ براساس مجموعه آرا واندیشه های مطهری، مبداء شناسایی وفاعل شناسایی از سه وجه معرفتی، هستی شناختی و روان شناختی (فلسفی) برخوردار است. وجه معرفتی وعلمی آن مربوط به طرح نظریه عقلانیت شهودی او مبتنی بر معقولات ثانی و تصدیقات بدیهی است، وجه هستی شناختی را باید در مولفه هایی مانند نظریه وجود ذهنی وتجرد ادراک پی جویی کرد و در نهایت وجه روان شناختی (فلسفی)را در رابطه با مولفه هایی چون علم حضوری، قوای ادراکی و... یافت.

فاقد چکیده

واژه ایدئولوژی نخستین بار توسط یکی از اندیشمندان فرانسوی اواخر قرن هیجدهم، آنتونی دستوت دو ترس به کار برده شده است. در بدو پیدایش و خلق این واژه توسط وی به دلیل ارتباط آن با دولت و سیاست مورد توجه فیلسوفان و اندیشمندان قرار گرفت و نظریات مختلفی راجع به آن ارائه گردید. در باب ایدئولوژی می‌توان از دو جهت به تحقیق پرداخت. نخست بعنوان یک مفهوم و اصطلاح نظری و دوم بعنوان یک آیین سیاسی و اجتماعی. این تحقیق عهده‌دار مقایسه دیدگاههای پل ریکور و عبدالکریم سروش در باب ایدئولوژی بعنوان یک مفهوم و اصطلاح نظری است. هر دو متفکر در مقطعی از مطالعات و حیات فکری خویش، به ضرورت تحقیق در مورد مفهوم ایدئولوژی واقف شده‌اند و بخشی از آثار خود را به توضیح و توصیف مفهوم ایدئولوژی اختصاص داده‌اند. در این تحقیق نظر بر آن است تا نظریات این دو متفکر از جهات مختلف طرح و مورد مقایسه قرار گیرد. رکور و سروش هرچند در بخشی از نظریات خویش بمانند تعریف، کارکردها، عناصر اصلی و عینیت یافتن و ... مفهوم ایدئولوژی اشتراک نظر دارند اما از جهت رابطه آن با علم، دین و فلسفه تفاوت نظر دارند. جهات مقایسه دیدگاه این دو متفکر از این است. ایدئولوژی از جهت تعریف، عناصر اصلی، کارکردها، رابطه‌ها (باعلم، دین و فلسفه) و مسأله عینیت.

دستگاه های متافیزیکی، بخشی مهم و قابل توجه ازمجموعه تاریخ فلسفه را به خود اختصاص داده اند. یک پرسش اساسی در مورد نظام های متافیزیکی کلاسیکی می تواند این باشد که آیا می توان الگو ومدل کلی و واحدی را برای ارائه محتوا و ابعاد آنها تنظیم و پیشنهاد کرد، به گونه ای که این دستگاه های متافیزیکی را درآن قالب به نمایش گذاشت؟ این نوشتار، نخست به دنبال پیشنهاد و توضیح الگویی واحد برای دستگاه های متافیزیکی است. الگوی مذکور مشتمل بر اجزای چندی است از قبیل: موضوع ِمحوری، مفاهیم اساسی، تعاریف، اصول، چشم انداز کلی به واقعیات، توصیف مبدأ و جهان و انسان، همبستگی مباحث با موضوع و استدلال ها. وآنگاه در پی تنظیم وبیان دو دستگاه مهم متافیزیکی افلاطونی و ارسطویی، در قالب مدل مذکور می باشد. به نظر می رسد که متافیزیک های کلاسیک از این طریق، ماهیت ، محتوا و قالب خود را هرچه بهتر آشکار می سازند و بعلاوه از این راه، امکان تعلیم و آموزش و نیز مقایسه میان آنها با سهولت بیشتری انجام می پذیرد.

یکی از مهم‌ترین مسایلی که در مورد اخلاق مطرح است، معناشناسی فضایل و رذایل اخلاقی و به بیان دیگر تعریف آنهاست. هر عبارت اخلاقی مرکب از محمولاتی عام از قبیل خوب، بد، باید و نباید و موضوعاتی از قبیل راستگویی، دروغگویی، امانت‌داری، گذشت، حسد و ... است. در این پایان‌نامه هدف آن است تا به تعریف و توصیف موضوعات اخلاقی پرداخته شود. اما روشن است که این تعریف‌ها نمی‌توانند تعریف حقیقی (به جنس و فصل) باشند و باید از سنخ تعاریف دیگری باشند. از طرف دیگر فضایل و رذایل اخلاقی در بستری از مبادی شکل می‌گیرند و محقق می‌شوند و نیز از سوی دیگر، می‌توانند در زمینه‌ی خاصی به تعالی برسند. به بیان دیگر اخلاق متعارف و انسانی دارای مبادی و زمینه‌های تعالی نیز هست. از این رو در این پایان‌نامه به معناشناسی پاره‌ای از مبادی فضایل و رذایل و نیز معناشناسی زمینه‌های تعالی و ارتقای اخلاق نیز پرداخته شده است.روشن است که در زیست جدید، در هر مقطع و دوره‌ای نیازمند بازخوانی و مرور دوباره فضایل و رذایل فرهنگ خویشتن هستیم تا از واقع‌بینی ارزشی و داوری‌های درست ارزشی فاصله زیادی نگیریم و بتوانیم تعلیم و تربیت شخصی و اجتماعی را در بستر مناسبی هدایت کنیم.

نظریه وجود ذهنی از جمله مسایل مهم فلسفه است که در پرتو فلسفه ی اسلامی رشد و نمو یافته است. هدف این پایان نامه «بررسی ماهیت و ابعاد وجود ذهنی در نزد ملاصدرا» است. این پایان نامه پس از طرح تعریف، ادله، و نتایج، عمدتاً به امکان بحث وجود ذهنی از جنبه های هستی شناختی، معرفت شناختی، روان شناختی و زبان شناختی پرداخته است. نتایج هستی شناختی عبارتنداز: تفکیک دو نحوه وجود با عنوان ذهنی وعینی است، که اختلاف آثار آنها، موجب اختلاف ماهیاتی که موجود به این دو وجودند نمی شود. نتایج معرفت شناختی بدین صورت است که ملاصدرا علم را از مقول? وجود قرار داد و کاشفیت علم از واقع را ناشی از تطابق عوالم هستی دانست. و از نتایج روان شناختی این نظریه این است که ملاصدرا تقریری از چگونگی ادراکات کلیات دارد که با نظریه حرکت جوهری نفس مطابق است؛ او معتقد است آن که حقایق را بر عقول انسانی و نفس های انسانی افاضه می کند، عقل فعال خوانده می شود. از نتایج زبان شناختی این است که زبان نسبت به وجود ذهنی علت اعدادی است و می تواند در ظهور وجود ذهنی آن هم در حوز? ماهیت نقش آفرین باشد.