آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

فلسفة اخلاق مارکسیستی به طور اعم نزد مارکس و لنین، و به طور اخص نزد مارکسیست های ایرانی کمتر مورد توجه پژوهشگران ایرانی بوده است. این مقاله درصدد است به طرح اندیشه های نظری این مکتب در روایت مارکسی و لنینی آن، و به ویژه روایت ایرانی از آن نزد ارانی، طبری و خامه ای بپردازد. سپس در یک نگاه کلی، در قالب ملاحظاتی، با نقد کلی این اندیشه ها، دشواریها و پرسش های پیش روی آنها را مطرح میسازد.

بنیاد جهان ما بر سوبژکتیویته نهاده شده است. در چنین جهانی و از منظر سوبژکتیوتیه، هر چند آدمی سوژه به دنیا نمی‌آید، ولی سوژه می‌شود. اما وصول به‌ تراز سوژگی بر عهده پایدیای سوبژکتیویته و افق و گفتمان تربیتی آن است؛ از این طریق است که آدمی سوژگی می‌آموزد و سوژه بار می‌آید. با این وصف، این نوشتار به دنبال طرح پرسش و آنگاه تحقیقی در باب سوبژکتیویته تحت عنوان پایدیای سوبژکتیویته است. این پرسش به دلیل نسبت گسترده و عمیق سوبژکتیویته با تاریخ فلسفه و دوره مدرنیته و نیز رابطه آن با نحوه اندیشه و زیست معاصر ما، موضوعی قابل طرح و بحث است. پایدیای سوبژکتیویته به عنوان جریانی با زمینه‌های یونانی و رنسانسی و مدرن اولا ناظر به امر تعلیم و تربیت است و ثانیا بستری برای تمرین سوژگی در مقام نظر و عمل و در نهایت معطوف به پرورش و پروردن چیزی به نام سوژه است. پایدیای سوبژکتیویته معطوف به تربیت انسان به نحو بی طرف و لابشرط نیست بلکه تربیتی از نوع سوبژکتیو، سوژه گونه یا سوژه مند در باب انسان است. پایدیای سوبژکتیویته به معنای جریان آموزش سوژگی و تمرین سوژگی و تربیت و پرورش سوژه، از ریشه‌های تاریخی برخوردار است و می‌توان زمینه‌ها و ردپای آن را کم و بیش و به انحای مختلف، در یونان و ادوار پس از آن و تا دوره معاصر به نظاره نشست. پرسش از پایدیای سوبژکتیویته، از جهت توصیفی، می‌تواند ما را در کشف ویژگی‌ها و مولفه‌های این جریان یاری رساند و از سوی دیگر یعنی از جهت تجویزی و توصیه‌ای، می‌تواند عناصر و جهات کلیِ تربیتی این جریان را آشکار سازد پایدیای سوبژکتیویته را می‌توان به عنوان بنیادی برای تمام فلسفه‌های تعلیم و تربیت به بحث و نظر گذاشت.

فلسفه برای کودکان(فبک)‌‌،‌‌ برنامه‌‌ای است که توسط میتو لیپمن و در بستر فلسفه پراگماتیسم و به تاثر از نظریه‌‌‌های روانشناسی جدید به ویژه نظریات ویگوتسکی به ظهور رسیده است. این برنامه‌‌،‌‌‌‌‌ بی‌تردید دارای پیش‌فرض‌ها و مبانی فلسفی درباره «هستی» و «انسان» و «معرفت»‌‌ می‌باشد. باور به جهان متغیر و متکامل‌‌،‌‌ اعتقاد به انسان خردورز خردسال و پذیرش معرفت پویا در برنامه فبک‌‌،‌‌ حکایت از جهان‌بینی خاص این طرح دارد و زمینه‌ساز طرح پرسش‌های بنیادی درباره مبانی فلسفی این برنامه‌‌ می‌باشد.‌‌ می‌توان با تبیین بسترهای ظهور فبک در مسیر تاریخ فلسفه‌‌،‌‌ پاسخی در خور به این پرسش‌ها به دست آورد. با این نوع نگرش در این مقاله سعی شده است تا مبانی فلسفی فبک به لحاظ «هستی‌شناسی» و «انسان‌شناسی» و «معرفت‌شناسی» از نظر پایه‌گذار این برنامه یعنی متیو لیپمن‌‌،‌‌ تبیین گردد. نتیجه این که از نظر لیپمن پیش‌فرض فبک از جهان هستی دیدگاهی رئالیستی است که در آن‌‌،‌‌ جهان رو به تکامل دارد و انسان خردسال به تأثیر از نظریه پراگماتیستی جان دیویی و نظریات روانشناختی ویگوتسکی دارای قابلیت فلسفه‌ورزی است و این استعداد از همین دوران کودکی باید پرورش بیابد و معرفت مورد نظر فبک همان باور صادق موجه است که با افزایش تعامل کودک با جهان به وسیله تجربه و تعقل در بستر اجتماع‌‌،‌‌ تکامل‌‌ می‌یابد.

پرسش فلسفی از اخلاق به دوره‌ی یونان و به‌ویژه سقراط برمی‌گردد . اما این پرسش فلسفی در ادوار بعدی فلسفه نیز بر حیات خود ادامه می‌دهد ، قرون‌وسطا ، قرون جدید و معاصر درگیر پرسش فلسفی از اخلاق‌اند . مسئله اخلاق از جهات مختلف هستی شناختی ، معرفت‌شناختی و زبان‌شناختی و... مورد تأمل قرارگرفته است. یکی از عرصه‌های پژوهش فلسفی در اخلاق ، فلسفه اخلاق مقایسه‌ای است. در این پایان‌نامه بر آن هستیم تا بر مقایسه فلسفه اخلاق ازنظر دو دیدگاه مارکسیسم ایرانی و سروش متأخر بپردازیم، تعاریف و معیارهای اخلاقی این دو د دیدگاه را بیان کنیم.هدف از مقایسه آن است که ببینیم؛ بین این دو دیدگاه چه اشتراکات و اختلاف‌های وجود دارد؟ آیا اشتراکات موجود در دو دیدگاه بیانگر مبانی مشترک میان آن دوست؟ یا اینکه وجود افتراق‌ها بیانگر مبانی متفاوت میان آن دو هست؟ بر همین اساس این پایان نامه شامل چهار فصل می باشد. فصل نخست شامل کلیات پژهش مورد نظر می باشد، در فصل دوم به تفضیل ارائ مارکسیسم ایرانی راجع به فلسفه اخلاق مورد برسی قرار می گیرد. در فصل سوم ابتدا به طور مختصر ارای سروش متقدم پرداخته می شود وسپس به طور تفضیلی فلسفه اخلاق سروش متاخر مورد برسی قرار می گیرد. در فصل چهارم این پایان نامه به نقاط اشتراک و اختلاف این دو دیدگاه پرداخته می شود که همانا هدف این پایان نامه رسیدن به نقاط اشتراک و اختلاف این دو دیدگاه راجع به فلسفه اخلاق می باشد