آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

‫ناصربن عبدالله قفاري يکي از علماي سلفي، و از استادان دانشگاه ام‌القري مدينه است. او پيرامون مباني فکري مکتب اهل بيت‌( و انديشه‌هاي ابن‌تيميه به‌صورت تطبيقي مطالعه گسترده‌اي انجام داده، و همواره تلاش کرده تا کفر شيعيان را اثبات نموده و آنان را خارج از دين اسلام معرفي کند. پژوهش حاضر کوشيده است تا با روش توصيفي و تحليلي، انديشه‌هاي قفاري را درباره جايگاه ائمه‌(، بر اساس آن‌چه در کتاب خود با عنوان "اصول مذهب الشيعه الاثناعشريه" آورده است، مورد نقد و بررسي قرار دهد. او در راستاي ديدگاه سلفيه و برداشت خاص آنان از مباحث توحيد و شرک، هرگونه توجه، فروتني، تعظيم، کمک طلبيدن، واسطه قرار دادن انبيا و اولياي الهي به درگاه خداوند، و طلب حاجت از غيرخدا را شرک معرفي کرده و از دايره توحيد خارج مي‌داند. قفاري همانند ساير علماي اهل سنت، امامت را تنها يک مقام سياسي و اجتماعي مي‌داند که توسط مردم و به‌عنوان جانشين رسول خدا‌( انتخاب مي‌شود. او همچنين به تبعيت از سلفيه، به جسمانيت خدا معتقد است و لوازم و آثار اين اعتقاد را نيز مي‌پذيرد. وي در پنداري نادرست، توحيد افعالي را به‌گونه‌اي تفسير مي‌کند که توحيد در خالقيت، حاکميت و مالکيت را نيز شامل مي‌شود؛ علاوه بر اين مسأله، او به‌دليل عدم برخورداري از درکي روشن درباره تمايز ميان تفسير آيه و تطبيق آن بر يک مصداق، مي‌نويسد که شيعيان آيات توحيد را به ولايت ائمه‌( تفسير کرده‌اند و درصدد نابودي اساس دين اسلام هستند. مهم‌ترين روش قفاري آن است که وي براي انکار حقايق، کينه‌توزانه موضع‌گيري مي‌کند، در نقل روايات، کاملاً گزينشي و سليقه‌اي عمل مي‌کند، و براي معرفي مذهب اماميه از خبرهاي ضعيف به نفع خود بهره مي‌برد. به‌علاوه، او ميان تفسير و تأويل قرآن فرقي نمي‌گذارد. بر اين اساس، پژوهش حاضر به چهارده ايراد قفاري درباره جايگاه ائمه اهل بيت‌( در مکتب تشيع به‌تفصيل پاسخ داده است.

نظریات فلسفه ذهن در نسبت پاسخ به مسئله­ ذهن، به وهم­انگاری و غیروهم­انگاری تقسیم می­شوند؛ وهم‏انگاری در مورد مسئله­ ذهن قائل به وهمی بودن هر آن چیزی است که نفس خوانده می­شود و به لحاظ مسئله­ مورد بررسی با وهم‏انگاری اراده­ آزاد و وهم­انگاری آگاهی متفاوت است؛ اما به لحاظ این­که از فیزیکالیسم بهره می­برند، با هم اشتراک دارند. نگارندگان تقریر اخیر از وهم­انگاری را نزد نوروفیلسوفان و دنیل دنت استقراء کرده­اند. مقاله­ حاضر به تبیین چیستی وهم­انگاری نفس، یعنی تبیین دو دیدگاه مذکور در باب مسئله­ ذهن و نهایتاً مقایسه­ تطبیقی آن­ها اختصاص دارد. برای این منظور از روش فیش­برداری کتابخانه­ای بهره برده­ایم و به این نتیجه رسیدیم که اینهمانی ذهن-مغز که اساسی­ترین مبنای فیزیکالیستی وهم­انگاری است تبعات فراوانی دارد؛ از جمله تبدیل شدن انسان به ماشین، یگانه انگاشتن انسان با سایر حیوانات و بروز برخی ایده­های خاص در مورد ایده­ زامبی فلسفی. چنین وهم‏انگاری­ای، نفس و آن­چه بر آن بنا نهاده شده است (مانند هویت شخصی غیرمادی، تبیین غیرفیزیکال آگاهی، وجود اراده آزاد، اخلاق متافیزیکی و ...)، همه را توهمی می‏خواند و معتقد است برای این مفاهیم، تبیین­های فیزیکال به دست آمده یا به دست خواهد آمد. وجه اشتراک دو نظریه مذکور هم، در وهمی خواندن مفاهیم ذهنی و مخالفت با دوگانه­انگاری­ براساس مبانی فیزیکالیستی-فرگشتی، و وجه اختلاف آن­ها در حذف­انگاری است. ناگفته پیداست که هر نظریه­ای از جمله وهم‏انگاری، قابل نقادی است؛ اما نگارندگان به دلیل رعایت حدود مقاله­نویسی از آوردن آن­ها معذوراند.

میرقوام‌الدین رازی تهرانی، از شاگردان ملارجبعلی تبریزی است. وی از معتقدان به الهیات سلبی است و پیامدهایی را نیز بر این تلقّی از الهیات بار می‌کند. میرقوام‌الدین رازی سه پیامد عمده را برای الهیات سلبی برمی‌شمارد: 1- انحصار موجود در ممکن؛ 2- حذف مبدأ اول از تقسیمات واحد؛ 3- ثمراتی که الهیات سلبی در علم مابعدالطبیعه دارد و در ذیل مورد سوّم، چهار نکته را یادآور می‌شود. در این مقاله، مسئله اصلی بیان و بررسی انتقادی پیامدهای الهیات سلبی از دیدگاه میرقوام‌الدین رازی تهرانی است. روش بحث توصیفی- تحلیلی و شیوه گردآوری مطالب، به­صورت کتابخانه‌ای است. نتیجه اجمالی که این مقاله از بررسی‌های خود می‌گیرد این است که میرقوام‌الدین رازی در اثبات این پیامدها برای الهیات سلبی موجّه نیست.

ننسی مورفی که مهم­ترین دغدغه­اش مطالعه­ی سرشت انسان است، معتقد است خداوند به او الهام کرده تا از دانش فلسفی­اش برای کمک به کلیسا استفاده کند. او برای این مطالعه و بر مبنای تعامل علم و دین، به تقریر خاصی از فیزیکالیسم غیرتحویلی روی می­آورد که از علم تجربی، فیزیکالیسم و از کتاب مقدس، کل­انگاری را وام می­گیرد، تا فیزیکالیسم کل­انگارانه­­اش (MHP) را صورت­بندی کند؛ موضعی میانه­ی دوگانه­انگاری جوهری و وهم­انگاری که انسان­ها را ابدان روحانی­ تعریف می‏کند، و مسئله­ی ذهن را درونش مستتر دارد: براساس MHP، نحوه­ی ارتباط بُعد جسمانی با بُعد روحانی انسان چگونه است؟ این سؤال اصلی نگارندگان است و به این نتیجه رسیده­اند که مورفی روح را با پیش‏فرض­های الهیاتی­اش وارد MHP می­کند و نه با شواهد علمی و استدلال­های فلسفی. بنابراین MHP اولاً، نظریه­ای کلامی است؛ نه فلسفی. ثانیاً، تعامل علم و دین را نیز تسهیل نمی­کند. ثالثاً، چون کیفیت ارتباط روح با بدن را تبیین ننموده است، به مسئله­ی ذهن پاسخ نمی‏دهد. به قول کیم وجه تمایز فیزیکالیسم غیرتحویلی از فیزیکالیسم تحویلی التفات به شکاف تبیینی در مسئله­ی ظهور (= ظهورِ حالت ذهنی از امر فیزیکی) است. MHP این شکاف را پر نکرده و تنها شکل مسئله را از تبیین رابطه­ی اجزاء انسانی، به تبیین رابطه ابعاد انسانی تغییر داده است. بنابراین تلفیق تلقیات جهانی و ضعیف ظهور، به همراه آموزه‏های ایجابی و سلبی MHP، یعنی استفاده از فیزیکالیسم کل­انگارانه­ی خالص و پرهیز از وارد کردن پیش‏فرض‏های الهیاتی در یک نظریه فلسفی (خروجی­های این پژوهش)، می­تواند برای حل مسئله­ی ذهن گره‏گشا باشد.

مقاله پیش رو علاوه بر مقدمه‌ای دربارهٔ ماهیت نفس، از سه بخش اصلی تشکیل شده است: در بخش نخست، پس از اشاره به دیدگاه‌های مختلف دربارهٔ ماهیت نفس جایگاه ابن‌ملاحمی در میان این دیدگاه‌ها را مشخص کرده‌ایم و نشان داده‌ایم که وی به مادی‌بودن نفس معتقد است؛ در بخش دوم، دو استدلال وی را برای رد اعتقاد به نفس مجرد تبیین کرده‌ایم؛ و در بخش سوم هفت استدلال از استدلال‌های فیلسوفان دربارهٔ مجردبودن نفس را مطرح، و از دیدگاه ابن‌ملاحمی تحلیل و بررسی کرده‌ایم.

برای مشاهده فیلم سخنرانی به آدرس داده شده در آپارات مراجعه کنید.

مسئلۀ علم پیشین الهی و تعارض آن با اختیار انسان از قدیمی‌ترین موضوعات مطرح در ادیان ابراهیمی است. پاسخ‌هایی که تا کنون به این شبهه داده شده، از رویکرد مطلق‌بینی مفاهیم استفاده کرده‌اند. هدف این پژوهش پاسخ به این شبهۀ قدیمی با کمک علوم روز خصوصاً نتایج حاصل از نظریۀ نسبیت اینشتین با رویکرد نسبی‌بینی است. این پژوهش با روش تحلیلی - انتقادی پس از گردآوری داده‌ها از منابع موجود صورت گرفته است. در نظریۀ نسبیت، حادثه‌ای که از دید ناظر زمانمند در آینده رخ می‌دهد، برای ناظری بی‌زمان در لحظۀ حال رخ می‌دهد. باتوجه‌به این نکته، این پژوهش نتیجه می‌گیرد که آنچه علم پیشین نامیده می‌شود، در واقع از منظر ناظر انسانی علم پیشین است، ولی از منظر ناظری بی‌زمان علم به زمان حال محسوب می‌شود؛ چه این ناظر موجودی مادی و ذاتاً زمانمند باشد که سبباً و بر اساس نظریۀ نسبیت بی‌زمان شده باشد و چه موجودی همانند خدا غیرمادی و ذاتاً بی‌زمان. درنتیجه علمِ موجود بی‌زمان به این دلیل که همواره علم به زمان حال است، هرگز با اختیار انسان در تعارض قرار نمی‌گیرد.

فیلسوفان مسلمان هر ممکن‌الوجودی را زوجی ترکیبی از ماهیت و وجود میدانند. از زمان میرداماد این پرسش مطرح شد که اصالت با کدامیک از این دو است؛ با وجود یا با ماهیت؟ بتبع بحث از اصالت و اعتباری بودن وجود و ماهیت، مسئلة تشکیک نیز مطرح شد؛ سؤال اساسی این بود که وجود مشکک است یا ماهیت؟ قائلان به اصالت وجود معتقد بودند تشکیک از آنِ وجود است. در مقابل، قائلان به اصالت ماهیت بر اين باور بودند تشکیک از آنِ ماهیت است. در این، میان میر‌قوام‌الدین رازی دیدگاهی متفاوت از این دو قول دارد و معتقد است تشکیک در ماهیت بمعنای محمولات ذاتی و همچنین در محمولات عرضی که مبدأ اشتقاقشان مستند به ذات و ذاتی موضوع نباشد، محال است اما در محمولات عرضی که مبدأ اشتقاقشان مستند به ذات و ذاتی موضوع باشد، تشکیک رخ میدهد. مسئلة اصلی مقالة حاضر بررسی دیدگاه میرقوام‌الدین رازی دربارة تشکیک در محمولات عرضی است. هدف از این پژوهش نشان دادن قول سوم در این مسئله است که تا بحال مغفول مانده است. تحقیق به روش توصیفی ـ تحلیلی و تا حدی با رویکرد تاریخی، فراهم آمده است. نتیجه‌یی که از این پژوهش برآمده اینست که سخن میرقوام‌الدین رازی، با توجه به سخن مشائیانی همچون ارسطو، میتواند درست و قابل دفاع باشد.

ون‌فراسن از برجسته‌ترین فیلسوفان علم در عصر حاضر و بنیانگذار مکتب «تجربه‌گرایی سازنده» است. بررسی نظریه او در مسئله تبیین، از این جهت اهمیت دارد که وی با نقد نظریه‌های صورت‌گرا شورید و تمرکز اصلی دیدگاهش را بر توجه به نقش امور غیرصوری، به ویژه بستر، قرار داد. نظریه او در تبیین، یکی از برجسته‌ترین نظریه‌های غیرصورت‌گرا تلقی می‌شود. نظریه‌های رایج تبیین را رابطه میان نظریه و واقع می‌دانند؛ ون‌فراسن این تصور را نادرست می‌داند و تبیین را رابطه میان سه چیز معرفی می کند: نظریه، واقع، و بستر: در واقع‌، یک نظریه یک واقعیت را بسته به یک بستر خاص تبیین می‌کند. ون‌فراسن به ویژه بستری را که در آن تبیین تقاضا و ارائه می‌شود بسیار مهم می‌داند. در مقاله حاضر، ضمن بررسی ابعاد گوناگون نظریه ون‌فراسن درباره تبیین، تفاوت دیدگاه وی با طرفداران عمل‌گرایی رایج و نیز برخی نتایج و نقدهای این نظریه را بیان خواهیم کرد.