آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

واژه «معیشت» سه بار و واژه «ضنک» یک بار در آیات قرآن به کار رفته است. مفسران درباره معناشناسی ترکیب «معیشت ضنک» در آیه ۱۲۴ سوره طه اقوال گوناگونی را ذکر کرده اند که می توان آنها را در دو دسته کلی حیات واپسین و حیات دنیوی تقسیم بندی کرد. به نظر می رسد نمی توان «معیشت ضنک» را تنها درباره حیات واپسین تفسیر کرد و باید معانی و مصادیق آن را در دنیا و در ادامه آن عالم برزخ جستجو کرد. با استفاده از شواهد و قرائن دانسته می شود که منظور از «معیشت ضنک» در دنیا، نقصان در مواهب و نعمت های دنیوی نیست، بلکه «معیشت ضنک» عدم آرامش و طمأنینه قلبی در زندگی است و این ترکیب به یک حالت روحی و روانی گفته می شود که فرد در آن به نوعی دلواپسی دائمی دچار گردیده است. در اثبات این ادعا از روش قرآن به قرآن بهره برده شده است.

لزوم تسلیم در برابر معصومان­(ع) از مهم­ترین آموزه­های شریعت اسلامی است که دامنۀ­ آن بر اساس اندیشه­ شیعی، تا تسلیم در برابر اهل­بیت­(ع) امتداد دارد. شناخت درست تسلیم­پذیری و تبیین منطقی آن، مستلزم تحلیل مبانی این آموزۀ دینی است. نظر به اهمیت تسلیم­پذیری و نقش مؤثر آن در تحصیل ایمان، عدم آگاهی از مبانی تسلیم، به برداشت­های نادرستی چون تحمیل اجباری سخن بر مخاطبان می‌انجامد و تصویری نامعقول از آن در ذهن مخاطب ایجاد می‌کند. در پژوهش حاضر مبانی عقلیِ تسلیم بر اساس عصمت اهل­بیت­(ع) و نیز نارسایی عقل بشری تبیین می­گردد. هم‌چنین آزمون مؤمنان، رویکرد تقیه­ای، وقوع تشابه در کلام معصومان(ع) و صعب و مستصعب بودن امر ایشان، از مبانی نقلی تسلیم­پذیری به شمار می­رود. از ره­گذر این جستار، مشخص می­شود الزام به تسلیم در برابر اهل­بیت­(ع)، به معنای پیروی کورکورانه و مسکوت گذاشتن عقل در پذیرش موضوعات دینی نیست، بلکه بر مبانی متقنی مبتنی است که عقل را در برابر ضرورت تسلیم متقاعد می­کند.

فاقد چکیده

اهمیت و ضرورت پرداختن به حدیث، با توجه به جایگاه معرفتی آن در اسلام، و نوع برخورد با آن در بستر تاریخی گذشته، برکسی پوشیده نیست؛ بدین جهت بررسی سندی و معناشناسی احادیث مبهم و چند پهلو جهت رفع ابهام ضروری است. خصوصا احادیث غیر فقهی و به ویژه کلامی، که با نوعی کم توجهی همراه بوده است. این پایان نامه، پژوهشی در حدیث "ان الله خلق آدم علی صورته" است که برای اطمینان از صدور آن از ناحیه ی معصوم (علیه السلام)، ابتدا به ارائه ی پیشینه ی حدیث، گزارش های مختلف نقل حدیث و اعتبار سنجی آن پرداخته است، آن گاه در ادامه جهت پی بردن به مقصود معصوم (علیه السلام) و رفع ابهام، از معنای حدیث که ناشی ازمرجع ضمیر در "صورته" است، دیدگاه های اندیشمندان در علوم مختلف از جمله: کلام، عرفان، حدیث، تفسیر(عرضه به قرآن)، به تفکیک، ارائه شده و در پایان، جمع بندی، نتایج پژوهش و پیشنهادات، آمده است.

فاقد چکیده

قرآن کریم از رخداد قیامت با نام‏ها و اوصاف گوناگون یاد می‏کند. این تنوّع حکیمانه، همسو با هدف قرآن و در راستای هدایت و تربیت آدمی است. یکی از ابعاد وجودی انسان، عقل یا نیروی ادراکی نظری و عملی او است. این مقاله درپی پاسخ به این پرسش است که نام‏ها و اوصاف قیامت در تربیت عقل انسان چه نقشی ایفا می‏کند. در پایان چنین به دست آمد که این نام‏ها و اوصاف در تربیت عقل نظری موجب می‏شود تا انسان به صورت کاملا عقلانی راه ایمان را برگزیند و خدا را مالک حقیقی همه‏ی هستی بداند و قیامت را به عنوان یک واقعیت حتمی درک کند و ناپایداری دنیا را درک نماید. همچنین در تربیت عقل عملی موجب می‏شود تا عقل عملی انسان -که کلیت خوبی و بدی اعمال را درک می‏کند- عدالت و تفضل الهی را درک نماید. در مجموع نام‏ها و اوصاف قیامت در تثبیت، تصحیح، تعلیم و تذکار بُعد عقلی ایفای نقش می‏کنند.

آیه 22 سوره انبیاء«لَوْ کَانَ فِیهِمَا آلِهَه إِلاَّ اللَّهُ لَفَسَدَتَا» از منظر مفسران، متکلمان و فلاسفه‌ی فریقین یکی از ادله‌ی عقلی و نقلی برای اثبات توحید و از مصادیق پیوند عقل و دین محسوب می‌گردد. قیاس موجود در آیه به صورت یک قیاس استثنایی است که در آن با نفی تالی، نفی مقدم نتیجه گرفته می‌شود. اختلاف نظر محققین در مدلول آیه، در بیان ملازمه موجود در مقدمه اول قیاس (اگر در جهان چند إله وجود داشته باشد، جهان به فساد و تباهی کشیده می‌شود) است، از این رو تقریرهای متفاوتی از این استدلال ارائه داده‌اند. بنا بر تقریر چهارم، از آن رو که هر معلولى قائم به علت هستی بخش خود و عین ربط به علت خود است، اگر دو یا چند علت هستى بخش در عرض هم در عالم فرض شوند، معلول‌های هریک از آن دو به علت خودش وابسته بوده و هیچ گونه وابستگى به علت دیگر ندارند. در اینصورت تعدد آلهه مستلزم نظام‌هایی متعدد و غیر وابسته به همدیگر است که با نظام واحد موجود در جهان که پیوند بین پدیده‌های آن مشهود است، منافات دارد. این تقریر با ظاهر آیه و نفی اعتقاد مشرکان در اتخاذ اربابی برای تدبیر عالم در عین اعتقاد به توحید خالقی، سازگار‌تر است و با توجه به ارتباط دو سویه توحید ربوبی و توحید الوهی، برهانی متقن بر توحید ربوبی و توحید الوهی محسوب می شود.

تفویض دین از ناحیه خداوند به رسول مکرم اسلام (ص) و در پی آن تفویض پیامبر به ائمه معصوم (ع) در روایات متعدد شیعی با اسناد صحیح نقل شده که یکی از ابعاد آن تشریع احکام است. اهل سنت نیز بر اساس نصوص خود بدون آن که نام تفویض دین را به کار ببرند به تشریع بخشی از احکام توسط پیامبر خدا (ص) اذعان دارند. تفویض دین از شئون ولایت رسول خدا (ص) در دو ناحیه ولایت در حاکمیت مطلق اجرایی و ولایت در تبیین وحی قابل بررسی است. خلق و خوی پیامبر خدا (ص) حکمت فاعلی تفویض، و آزمون امت رمز حکمت غایی تفویض است. این مقاله ضمن بررسی اسناد ادله تفویض دین و نقد دیدگاهها درباره مفاد آنها، کوشیده است بر مبنای حکمت فاعلی و غایی تفویض، تبیینی مناسب از مقوله تفویض ارایه دهد و تهافت های ظاهری را از میان بردارد.

تعداد آیات قرآن، در حدیثی در کتاب مافی با رقم هفده هزار نقل شده است. این حدیث از دیرباز در بین قرآن پژوهان امامیه مورد بررسی و نقد، و بهانه ای برای هجوم وهابیان و دیگران علیه مرحوم کلینی به طور خاص و امامیه به طور عام بوده است. اعتبار کتاب کافی و صحت سند حدیث مذکور بر دشواری ساماندهی اش افزوده است. نویسنده مقاله حاضر کوشیده است ضمن ارائه دیدگاه ها درباره سند و متن این حدیث، آن را سامان کند. بدین سان که محققان برای حل مشکل حدیث فوق دو راه پیشنهاد کرده اند، نخست بر اختلاف نسخه های کتاب مافی تاکید کرده و برآنند که در نسخه های معتبر آن، کمیت آیات خلاف نسخه های دیگر است. دیگر آنکه این کمیت را باید در راستای وحی تفسیری و یا تفسیر آیات قرآن به قطعه های کوچکتر مورد ارزیابی قرار دهد. هر کدام از این راه حل ها با قوت ها و ضعف هایی مواجه است.