آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع تحقیق حاضر بررسی مباحث علوم قرآنی در تفسیر نمونه و هدف آن برجسته ساختن دیدگاههای مفسر در این علوم است. در آغاز با نگاهی به طرح کلی تحقیق و تعریف علوم قرآنی و معرفی تفسیر نمونه به بیان هدف و پیشینة تحقیق و مفهوم شناسی وحی پرداخته شده و این واژه در لغت و قرآن و سنت مورد بررسی واقع و ابعاد زمانی و مکانی آن نسبت به غیر انبیاء تشریح و وحی نبوی و محمدی و جایگاه وحیانی قرآن و نفوذناپذیری آن با نقد افسانه های ورقه بن نوفل و غرانیق تبیین شده و دربارة کاتبان وحی و زبان وحی نیز سخن گفته شده است. دربارة نزول و تعریف آن و اقسام و مراحل و علل و آثار هر یک و آغاز و پایان و مدت نزول و فترت آن بحث شده و واژه های تنزیل و تأویل در لغت و قرآن و همچنین دربارة نشانه گذاری قرآن و رسم الخط آن و تعریف آیه و سوره نیز مطالبی بیان شده است. در فصلی دیگر به بیان ابعاد موضوع، کیفیت جمع آوری قرآن و دلایل عقلی و نقلی آن از دیدگاه شیعه وسنی پرداخته شده و دیدگاه مخالفین نیز تشریح و نظر مفسر دربارة مصحف امام علی(ع) و نظم آیات قرآنی بیان و عاملین جمع آوری قرآن نیز معرفی شده اند. نسخ در قرآن مبحث دیگری است که تعریف آن و حقیقت و هدف و اقسام آن تبیین و مخالفان آن معرفی و فرق آن با بدا تشریح و موارد آن به صورت مبسوط ذکر شده و دیدگاه مفسر در موضوعات مختلف مورد نقد قرار گرفته است. عناوین محکم و متشابه و تعاریف هر یک در لغت و اصطلاح قرآن بررسی و تحلیل و علت وجود آیات متشابه و روش فهم آن، تبیین شده ونمونه هایی از آیات متشابه ذکر و حروف مقطعه تشریح و دیدگاههای مختلفی که دربارة آن ابراز شده، بیان شده است. فلسفة اعجاز قرآن و دلایل آن و ابعاد مختلف اعجاز از نظر لفظی و محتوایی و علمی و تاریخی، یکی دیگر از مباحث مورد بررسی است. در فصل پایانی، مصونیت قرآن از تحریف با تبیین موضوع و ذکر اقسام آن و بیان دیدگاه مشهور آغاز و با تشریح دلایل عدم تحریف از منظر قرآن و روایات و عقل ادامه و با نگاهی به کتاب فصل الخطاب و نقد تفسیر پایان یافته است./

در احادیث معصومان(ع) برای اعمال و افعال انسان در حیطه‌­های فردی و اجتماعی و نقش­‌هایی مانند: پدر، مادر، فرزند و همسر ارزش­گذاری­‌های گوناگونی صورت گرفته است. مسئلۀ اصلی پژوهش حاضر این است که ارزش اعمال معطوف به خانواده در احادیث- مثلًا برابر دانستن ارزش نیکو همسرداری زن با «جهاد» به چند گونه قابل تقسیم است و کاربست آن چه تأثیری در تحکیم خانواده دارد؟ براساس روش تحلیل محتوای احادیث و گونه­‌شناسی، دست‌کم ده­‌گونه ارزش­‌گذاری اعمال شناسایی شد. نتایج تحلیل نشان‌­دهندۀ آن است که هر عمل صالح فردی و اجتماعی در بستر خانواده ارزش و تأثیر خاص دارد که با گونه‌­شناسی احادیث ارزش اعمال و سپس باورمندی و ایمان به گونه­‌های شناسایی­‌شده، کانون خانواده گرم و ماندگار خواهد شد.

در تمامی مخلوقات عنصر مرئی و نامریی وجود دارد. در انسان نیز واقعیّت هایی وجود دارد که برخی مرئی و اغلب آن نامرئی است. رجحان نامرئی ها فقط از مقوله کمّ نیست بلکه کیفی نیز می باشد. این تقسیم بندی، ملهم از آیات 38 و 39 حاقّه است: «فلا اقسم بما تبصرون» و «و ما لا تبصرون». عموم مفسران قرآن کریم بر این باورند که مصادیق خارجی این دو آیه تمام کائنات را شامل می شود که محور اصلی آن انسان است. این تحقیق بنیادی و استنتاجی پس از بررسی آیات قرآن کریم و گزینش 470 واژه قرآنی مرتبط با انسان تدوین شده است و حدّاقل به چهار هدف می نگرد؛ سازگاری علم و قرآن، توجّه انسان به نامرئی ها، بسترسازی برای پذیرش حقایق ماورایی و مغیبات، تقویت تفکّر توحیدی و معادباوری. واژگان کلیدی

درباره نزول قرآن در ماه رمضان، از دیر زمان دانشمندان اسلامی نظریات مختلفی ابراز کرده اند. اما به نظر می‌رسد هیچ کدام از آنها متکی به دلایل محکم نباشد و در طی مقاله به اجمال مورد بررسی قرار گرفته است. به نظر می‌رسد آیات حاکی از نزول قرآن در ماه رمضان و شب قدر ناظر به یک سنت لایتغیر الهی است و آن عبارتست از این که هر امر محکم، ذی شأن و هر حادثه مهمی در شب قدر، تقدیر، اندازه گیری و تصویب می‌شود. زیرا شب قدر شب حکم است. آنگاه در زمان و مکان مقدر به منصّه ظهور و بروز می‌رسد، ازاین­رو قرآن کریم که نسخه حکیمانه و محکم هدایت بشر الی الابد است در شب قدر، نزول و بروزش در مدت رسالت پیامبر$ تقدیر و تصویب شده است. لذا «در شب قدر امر خدا بر این قرار گرفته که قرآن را به صورت تدریجی (برای هدایت مردم) بر قلب پیامبر حضرت محمد بن عبدالله صلوات ا...علیه و آله نازل کند». دلایل قرآنی و روایی بر این نظر دلالت دارد و تفصیل آن در مقاله بیان شده است.

حکمت بالغه، ازجمله ترکیب‌های قرآنی است که درباره آن، آراء گوناگونی در بیان مراد، مصداق و به‌ویژه شاخصه‌های آن مطرح شده است. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی (با کمک از جدول تحلیل محتوا) و از دریچه تفاسیر فریقین (بیش از 50 تفسیر شیعی و اهل سنت از سده‌های مختلف) به بررسی چیستی و استخراج شاخصه‌های «حِکْمَةٌ بَالِغَةٌ» آیه 5 سوره قمر پرداخته است. یافته‌ها از آن حکایت دارد که بیشتر تفاسیر شیعی و سنی، قرآن را همان «حِکْمَةٌ بَالِغَةٌ» دانسته‌اند. بااین‌حال مصادیقی چون: وحی الهی، تعالیم و معجزات انبیاء (ع) و سیر ارسال پیامبران (ع) از جانب حضرت حق نیز علاوه بر قرآن، در دایره مصداقی «حِکْمَةٌ بَالِغَةٌ» قرار دارد. «حِکْمَةٌ بَالِغَة» ٌ شاخصه‌هایی دارد؛ ازجمله: درنهایت راستی و استواری، حق، تام و کامل بودن، نبود نقصان در آن و غیره. در شاخصه‌های مستخرج از تفاسیر فریقین، مقوله‌های معرفتی نظیر عدم نقصان‌پذیری و تربیتی مانند حکمتی برای ابلاغ به قلوب مستعد مشهود است.

هدف قرآن، عبرت پذیری از اقوام گذشته است. یکی از این اقوام، قوم فرعون است. بسیاری از اصول و سنّت‌هایی که خداوند متعال در سرتاسر این کتاب شریف، به صورت کلّی بیان فرموده‌است، در داستان قوم فرعون به چشم می‌خورد. نگارنده در این جستار، نخست، آل فرعون و گسترۀ کاربرد آن را در آیات قرآن بررسی کرده و در ادامه به تبیین ویژگی‌های اخلاقی، فرهنگی، عقیدتی و رفتاری آنان در قرآن کریم و تفاسیر فریقین پرداخته و در نهایت، از عذاب‌ها و گرفتاری‌های آل فرعون در دنیا و آخرت، سخن به میان آورده است.

قرآن کریم کتاب هدایت بشر در همه اعصار است، برای بهره مندی از هدایت این کتاب آسمانی لازم است که آیات آن به طور دقیق و صحیح فهمیده شود و تلاش علمی تمام مفسران در طول تاریخ برای این فهم دقیق بوده است و هر مفسری در راستای توان علمی و تخصصی خود و نیز با توجه به معارف متنوعی که در قرآن آمده است به تفسیر قرآن پرداخته و این خود سبب بوجود آمدن شیوه های مختلف تفسیری در طی قرون شده است، تفسیر علمی هم به عنوان یک روش تفسیری مستقل، مطمح نظر برخی از دانشمندان ومفسران فریقین بوده ،گر چه در دهه های اخیر بیشتر مد نظر قرار گرفته است و می توان گفت تفسیر علمی قرآن در مرحله تازه ای قرار گرفته و یکی از انواع رویکردها به قرآن است و البته مانند هر تلاش علمی دیگر در این حوزه امتیازات و آفاتی دارد که لازم است با یک نگاه دقیق و منصفانه مورد بررسی قرار بگیرد.

سه واژه «نبی»، «رسول»، «امام» و مشتقات آنها بارها در قرآن به‌کار رفته است. گرچه آیات قرآن در مورد رابطه بین این سه مفهوم صراحت ندارد، اما به‌نظر می‌رسد که با در نظر گرفتن مجموع آیات مرتبط، می‌توان به موضعی مستدل و مستند در این زمینه دست یافت. مفسران فریقین دیدگاه‌های گوناگونی درباره این موضوع اختیار کرده‌اند. در این نوشتار، آراء چهار مفسر از اهل‌سنت و دو مفسر از شیعه مورد بررسی قرار گرفته است. درباره رابطه بین نبی و رسول، پنج دیدگاه و درباره رابطه بین امام و دو مفهوم نبی و رسول، چهار نظر گوناگون از تفاسیر شش‌گانه فوق قابل شمارش است. پس از بررسی‌های انجام شده، در مورد رابطه میان نبی و رسول، دیدگاه علامه طباطبایی به خاطر جامع و مستدل بودن و نیز استناد حداکثری به آیات مرتبط، مورد پذیرش قرار گرفته است. گرچه رأی ایشان در مورد رابطه بین امام و دو مفهوم نبی و رسول، حاوی نکات بدیع و لطیفی است، اما دیدگاه هیچ‌یک از مفسران، بیان‌کننده تمامی حقیقتِ موردنظر قرآن تشخیص داده نشد.

یکی از مهم ترین محورهای ارزیابی حدیث، یافتن شواهد قرآنی حدیث است. در این فرایندد، هرهد شواهد قرآنی واضح تر باشد، بر ارزش و غنای حدیث افزوده خواهد شد. حدیث رفع د ک در آن برخی برداشت شده د از جمل احادیثی می باشدد کد در برخدی احادیدث، بدرای  موضوعات از امت پیامبر صحت بخش هایی از آن ب آیات قرآن استدلال شده است. با توج ب نقش کلیددی ایدن حددیث در بخش های مختلف فق و اصول، هنانچ برای تمام قسمت های آن شواهد قرآنی ارائد شدود، اهمیتدی مضاعف پیدا کرده و در بخش های مختلف فق و اصول می تواند گره گشا باشد. این مقال ب جست وجو و بررسی شواهد قرآنی برای تمام قسمت های حدیث رفع پرداخت است. نتایج حاصل نشان مدی دهدد حدیث رفع در برخی از موارد شاهد قرآنی ندارد.

این پایان نامه با عنوان «شفاعت از نظر فریقین» در پنج فصل ارائه شده است: در فصل اول، ضرورت شفاعت، معانی شفاعت از سه نظر اصطلاحی، عرفی و لغوی، انگیزة انتخاب موضوع، تاریخچة انکار شفاعت و بررسی دلایل وهابی ها دربارة منع درخواست شفاعت بیان شده است. فصل دوم به اقسام شفاعت در قرآن، رابطة مغفرت و شفاعت، فلسفه و زمان شفاعت پرداخته است. فلسفة شفاعت یک مسئله مهم تربیتی است که آثار مثبت و سازنده ای دارد؛ از جمله: ایجاد امید و مبارزه با روح یأس و ایجاد رابطة معنوی با اولیاءالله. فصل سوم به بررسی ایرادهای عمده در مسئله شفاعت پرداخته است؛ از جمله: آیا شفاعت، تشویق به گناه نیست؟ آیا شفاعت با عدل الهی سازگار است؟ در فصل چهارم، آیات شفاعت و شرایط شفاعت کنندگان و شفاعت شوندگان مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. فصل پنجم به نقد و بررسی شفاعت از نظر فریقین و آیات و روایات در این مورد پرداخته است.