آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

نقد تاریخ فلسفه و معرفت­شناختی قطعا جسارتی بزرگ می­خواهد چرا که آثار و تبعات این امر نتایج خطرناکی می­تواند در پی داشته باشد. زمانی که از هرگونه موجود متافیزیکی و فرا انسانی و بطور کل تبیین هرگونه مبحث معرفت­شناختی در تشریح راهبرد دانش خود چشم­پوشی کنیم آنگاه نتیجه کار می­تواند به سمت نیهیلیسم و پوچ­گرایی و بی­نظمی و آنارشیسم سوق پیدا کند که چه برای فرد و چه برای جامعه می­تواند خطرناک و سمی باشد. درحالیکه ما انتظار داریم در اندیشه رورتی با چنین اندیشه پوچ­گرایانه­ای روبرو شویم، برعکس فیلسوف مورد نظر ما مدعی است که اندیشه وی به آنچه که ذکر شد سوق داده نخواهد شد. بلکه درصدد لذت، شادکامی و خوشبختی برای انسان هست؛ زیرا اگرچه دیگر صحبت از حقیقت و خیر مطرح نیست ولی با گسترده­تر کردن هرچه بیشتر همبستگی بین "ما"های انسانی درصدد تغییر این جاده و سوق به سمت یک اتوپیای انسانی است. هدف ما از نگارش این مقاله بررسی و تحلیل جایگاه مبانی معرفت شناختی اخلاق در اندیشه رورتی است.

هستی­شناسی برای هایدگر با ایراد نقد بر تاریخ متافیزیک ِپس از افلاطون آغاز و با ذکر تمایز هستی­شناختی، خطرات علم مدرن و تفکر ریاضیاتی در شکل­گیری نیست­انگاری انسان مدرن تبیین می­شود و در نهایت با تفوق نگاه شاعرانه بر ریاضیات در انکشاف جهان برای دازاین ادامه می­یابد. هستی برای هایدگر آن غنای محض است که خود را به انحاء مختلف بر دازاین می­نمایاند و تفکر ریاضیاتی نه راهبر به وجود که عامل اصلی غفلت از آن ونیز غفلتِ از این غفلت، در سراسر تاریخ متافیزیک است. در مقابل آلن بدیو در اساسی­ترین دعوی فلسفی­اش ریاضیات را هستی­شناسی دانسته و از نسخه­ای تفریقی پرده برمی­دارد که مدعی­است منتقدی سرسخت برای نگاه ریاضی ستیز و در عوض، شاعرانة هایدگر است. در این مقاله سعی برآن است تا ضمن ارائۀ نقدهای بدیو به رویکرد هایدگر در قبال ریاضیات، به ذکر دلایل او برای تفوق نگاه ریاضیاتی بر آنچه هستی­شناسی شاعرانه نام نهاده است، بپردازیم و درنهایت نشان دهیم بدیو فارغ از اینکه تا چه اندازه در ایراد انتقادات خود به هایدگر محقّ است یا خیر، لیکن به جهت تحقق اهداف مدنظر خود در هستی­شناسی ناچار از طرح و ارائۀ آنها است.

ُل ریکور یکی از چالش بر‌انگیزترین و پرکارترین متفکران قرن بیستم است. او بیش از سی اثر عمده در زمینه‌هایی متفاوت اعم از اگزیستانسیالیسم، پدیدارشناسی، روانکاوی، سیاست، دین و نظریه زبانی منتشر کرده است. ازطرفی وی به شکل قابل توجهی خوانش مخصوص به خودش از هرمنوتیک فلسفی را توسعه بخشید و از این جهت او را بیشتر بعنوان فیلسوفی در حوزه هرمنوتیک می‌شناسند.در این رساله مروری بر ویژگی‌های چشمگیر خط سیر فلسفی ریکور ارائه می‌شود، مسیری که او با گرفتن سرنخ از متفکران هرمنوتیک آلمان از جمله دیلتای، هایدگر و گادامر سعی درتلفیقی منطقی از دو شقّ عمده‌ی هرمنوتیک یعنی هرمنوتیک رمانتیک و هرمنوتیک پدیدارشناسانه دارد، تلفیقی که حق هر دو شکل عمده نگاه هرمنوتیکی را ادا نموده و در عین حال ضعف‌های آنان را نیز پوشش دهد. ریکور در روند فلسفی خویش، به جای اینکه مانند هایدگر مستقیماً به مسأله هستی‌شناسی بپردازد، با گذار از سطح معناشناسی و تلفیق آن با فلسفه‌ی تأملی در نهایت هستی‌شناسی را نیز مورد توجه خویش قرارمی‌دهد. در حقیقت برای ریکور نیز هستی‌شناسی مسأله بنیادین بود، اما او مسیری طولانی‌تر را برای رسیدن به این هدف برگزید. ریکور در سطح معناشناسانه خود را با کثرتی از تأویل‌های رقیب و غالباً متعارض روبرو ساخت و به هرکدام از آنها به شکل یک امکان در رسیدن به معنا نگریست. این امر باعث ورود او به دیالوگی با علوم مختلف از جمله علوم انسانی و به شکل خاص ادبیات گردید. از طرفی یکی از محورهای همیشگی هرمنوتیک در اشکال مختلف تاریخی‌اش «متن» و«زبان» بوده است، محوری که می‌تواند پیوند هرچه عمیق‌تر هرمنوتیک و نظریات ادبی را توجیه کند. بخش انتهایی این رساله به بررسی مساعدت‌های هرمنوتیک ریکور در حوزه نظریه ادبی پرداخته و برخورد دو سویه‌ی او با ساختارگرایان و قرابت او با نظریات مکتب کنستانس را تبیین می‌نماید. همچنین آراء او در خصوص برخی مفاهیم ادبی از جمله استعاره، روایت، اسطوره و نماد و نسبت این مفاهیم با نگاه خاص ریکور به مسأله هرمنوتیک مورد بررسی قرار می ‌گیرد.

بر اساس قاعدة «امتناع علم به معلول بدون علم به علت»، كسب هرگونه علم يقيني نسبت به معلول پيش از علم به علت آن، امكانپذير نيست. بر اساس روايت منطقدانان از اين قاعده، تنها علم ما به علوم حصولي كه از طريق برهان حاصل ميشود، مشمول اين قاعده است اما ملاصدرا تحليلي بديع از آن دارد و برخلاف منطقدانان، نتيجه ‌ميگيرد كه همة علوم ـ اعم از حصولي و حضوري يا بديهي و نظري ـ مشمول اين قاعده‌اند. اين فهم نوين ملاصدرا از قاعده، بنظر برخي از شارحان او صحيح نيست و اشكالاتي دارد اما مقالة پيش‌رو نشان ميدهد كه فهم ملاصدرا با مباني وجودشناختي او سازگار است و انتقادات شارحان ناشي از عدم توجه آنها به اين مباني است.

مسأله علیت یکی از مهم ترین مسائل فلسفی است که بدون فهم آن درک جهان هستی ممکن نیست. اساسا هر نوع بحث، سخن و تجربه ای مبتنی بر فهم علیت و پذیرش آن است. مسأله علیت از جهات مختلف مورد توجه قرار گرفته است. فیلسوفان جدید غرب مانند هیوم و کانت این موضوع را از نظرگاه معرفت شناسی و فیلسوفان مسلمان از حیث وجود شناسی مورد بررسی قرار داده اند. ملاصدرا ، فیلسوف بزرگ جهان اسلام، در آثار مختلف خویش به ویژه مهم ترین اثرش، اسفار، با اشاره به صورت های مختلف این موضوع کوشیده است تا معنای حقیقی آن را بیان کند. وی با اثبات اصالت وجود و اعتباری دانستن ماهیت، مدعی است که نمی توان اصل علیت را بر مبنای ماهیت و امکان ماهوی تبیین کرد. صدرا در آغاز علیت را بر اساس وحدت تشکیکی وجود تبیین می کند ولی چون این وحدت به جدایی و تمایز علت و معلول می انجامد، در نهایت با رویکرد عرفانی به این اصل از وحدت تشکیکی به وحدت شخصی وجود روی می آورد؛ و اصل علیت را با رجاع به وحدت وجود عرفانی تبیین می کند زیرا در این نگاه هیچ جایی برای کثرت باقی نمی ماند. با این وصف معلول چیزی جز یک علامت و نشانه نیست و هویتی غیر از مرآت ندارد.

بدیو در کتاب دلوز: غوغای هستی، به ارائه نظرات خود درباب هستی­شناسی دلوز پرداخته و با برشماری برخی ویژگی ها در نگره دلوز، او را درنهایت فیلسوف امر واحد می­خواند که با تکیه بر نگاه رواقی، در آنچه واژگون سازی افلاطون­خوانده ناموفق بوده­ و پروژه فلسفی­اش دست­آخر دستاوردی مگر تسلیم کثرت به واحد نداشته­است. برای بدیو که یکتا رسالت فیلسوف معاصر را در گسستن از مفهوم واحد به هر ترتیب می­داند، مفاهیمی چون اشتراک معنوی هستی و نیز بازگشت ابدی، صرفا به تساوی هستی و واحد خواهند رسید و حتی تفاوت در هستی­شناسی دلوز در نهایت تابع"همان" و راهبر واحد خواهد بود. در این مقاله تلاش خواهیم نمود ضمن برشمردن بخشی از نقدهای بدیو در خصوص ارتباط دلوز و نگره رواقی و نیز به کار­گیری مفهوم بازگشت ابدی و تلقی او از دلوز به­مثابه فیلسوف امر واحد، نقدی بر نقدهای بدیو ارائه و در نهایت از هستی­شناسی تفاوت و تکرار به­مثابه نسخه­ای مبتنی بر کثرت دفاع نماییم و نشان دهیم ریشه بنیادین نقدهای بدیو را می­توان در تلقی نامنسجم او از واحد و خلط عامدانه مفاهیم اشتراک معنوی وجود و واحد دانست.

ژیل دلوز (Gilles Deleuze)، فیلسوف برجستۀ پست‌مدرن، در دو اثر سینماییِ خود، سینما 1: تصویر-حرکت و سینما 2: تصویر-زمان، روایت ژرف و منحصربه‌فردی از نسبت میان فلسفه و سینما ارائه می‌کند، که به نظر می‌رسد از نظریۀ فیلم متعارف فراتر می‌رود. همین ایدۀ پیوند درونی میان تصویر و واقعیت، یا سینما و هستی‌شناسیِ تصویر است که میان دیدگاه‌های او و رویکردهای متعارف نظری-سینمایی فاصلۀ زیادی ایجاد می‌کند. تصادفی نیست که فلسفۀ او با اولویت وانمایی و تصویر در پروژه‌ای به نام «افلاطون‌گرایی وارونه» آغاز می‌شود. در این مقاله، با ترسیم تفکر سینمایی دلوز، اهمیت خاص آن را در جریان نقد فیلم و حتی در تفکر فلسفی نشان می‌دهیم، و به تحلیل این مسئله می‌پردازیم که دلوز چگونه سینما را شکلی از فلسفه‌ورزی (و بالعکس) تلقی می‌کند و چگونه این دو حوزه می‌توانند مرزهای یکدیگر را تغییر داده، بسط دهند؛ در عین حال، در این پژوهش می‌کوشیم قوت‌ها و محدودیت‌های رویکرد او را از منظر نوعی نخبه‌گرایی که در کتاب‌های او دیده می‌شود، بررسی ­کنیم. فهم تفکر سینمایی دلوز به ما اجازه می‌دهد که در مضامین سفت و سخت تفکر سنتی بازاندیشی کنیم و حتی پویایی متقابل و پیوند تفکر با پدیده‌های مدرنی مانند سینما را به عنوان زمینه‌ای که با حرکت، زمان و تصویر کار می‌کند، تشخیص دهیم.

در ژانویه 2004 میلادی، زمانی که خبر تغییر عقیده با نفوذ ترین ملحد جهان منتشر شد، جامعه الحادِ غرب دریافت که یک مهره مهم و کلیدی را از دست داده است. فلو، فیلسوف تحلیلی مشهور، پس از حدود 60 سال تلاش در جهت انکار خدا، اعلام کرد که با تکیه بر اسناد و شواهد علمی، وجود خدا را پذیرفته است. طبق گفته فلو، چرخش وی در جهت عمل به این اصل اساسی در زندگی وی رخ داده است: «پیرو دلیل باش، هرکجا که تو را راهنمایی کرد». در این مقاله، ابتدا دوره الحاد زندگی فلو مورد بررسی قرار می‌گیرد و پس از آن چگونگی گذر وی از الحاد به خداباوری شرح داده می‌شود. مقاله «الهیات و ابطال‌پذیری»، کتاب خدا و فلسفه و مقاله «پیش‌فرض-الحاد» که بعدها با عنوان خدا، آزادی و فنانا‌پذیری در قالب کتاب منتشر شد، سه اثر مهم فلسفی فلو در دوران الحادگرایی وی به شمار می‌روند. وقتی فلو تغییر عقیده داد، برای شرح این رویداد و پاسخ به این پرسش که چرا خداباور شده است، کتاب خدا هست: چگونه انگشت نماترین ملحد جهان تغییر عقیده داد را به رشته تحریر در آورد. انتقادهایی که از سال 2004 میلادی نسبت به تغییر عقیده وی آغاز شده بود، در سال 2007 با انتشار این کتاب شدت یافت. در پایان این نوشتار انتقاد های مذکور و پاسخ آنها بررسی خواهد شد. نکته قابل توجه در فهم تفکر فلسفی فلو پیروی او از دلیل است. همین شیوه او را از تعصب بیجا دور ساخته است و به نظر می رسد حتی آنگاه که بانفوذترین ملحد جهان به شمار می رفت، باوری موقتی داشت که با دستیابی به دلایل قانع کننده‌تر می توانست تغییر کند.

چکیده ندارد.