آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

اگر چه قریب 400 سال از طبع نخستین کتابهای عربی و فارسی در جهان می گذرد ، و طی این سالیان آثاری فراوان در زمینه های مختلف فرهنگ ومعارف اسلامی و ایرانی به چاپ رسیده، ولی هنوز بسیاری از نسخه های دست نویس از نفایس محفوظات کتابخانه های بزرگ مهان وایران و مجموعه های شخصی و دور از دسترس همگان می باشد از جمله این منابع ، کتاب کشف الحقایق المحمدیه اثر غیاث الدین منصور دشتکی شیرازی ( 948- 866 ) فرزند سید سند و معاصر علامه اوانی است . غیاث الدین در این کتاب طی 12 فصل به مباحث مهم الهیات بالمعنی الاخص ، به روش مشائیان ، پرداخته و در هر مبحث سعی کرده اعتراضات علامه دوانی را بر پدر خویش ، سید سند ، پاسخ دهد . فصل اول و دوم کتاب به ترتیب به اثبات واجب الوجودو توحید اختصاص یافته است . در این رساله ما به تصحیح فصل اول و دوم کتاب مذکور و تحقیق و بررس مهمترین مطالب طرح شده در این دو فصل پرداخته ایم.

ارائة نمایی کلی از تقریباً یک دوره فلسفة اسلامی باضافة نظریه های فیلسوفانی همچون افلاطون و ارسطو که دراین پایان نامه مورد بررسی قرار گرفته و مطالب تازه ای که از این رهگذر بدست آمده است ، در این مختصر نمی گنجد. لذا بهترین کار این خواهد بود که فهرست فصلها و برخی از مهمترین تازه های آنها بطور عنوانی معرفی شود مقدمه : علاوه بر زندگینامة مختصر ابن سینا شمایی از عقاید فلسفی وی تحت سه عنوان وجودشناسی ، خداشناسی ومعاد آمده است فصل اول : موضوع الهیات نظرات چند تن از فیلسوفان در مورد موضوع الهیات و ملاک و معیار تعیین عوارض ذاتی موجود بماهو موجود آورده شده است . مهمترین تازه ئ این فصل عبارت از این است که در فلسفة افلاطون تشبیه خط منقسم معرف و نمایندة علوم عملی فصل دوم : ماده و صورت براهین ترکیب چسم از ماده و صورت به همراه انتقادهای فخر رازی در مورد عدم ترکیب جسم از ماده و صورت ذکر گردیده است . مهمترین تازة این فصل این است : ماده و صورت برای اولین بار به همان معنایی که ارسطو خصوصاً از ماده در نظر داشت در فلسفة افلاطون بکار رفته است فصل سوم : اثبات قوه ها در این فصل معانی و اقسام قوه و دلایل اثبات آن خصوصاً از نظر ابن سینا و ارسطو موردبحث و بررسی قرار گرفته است فصل چهارم : علت و معلول تعریف علت و معلول و اقسام آن در دو حوزة تفکر اسلامی و یونانی موردبحث قرار گرفته است . برخی از مهمترین تازه های این فصل عبارتند از : الف مبادی فعل اختیاری شامل : 1 - اراده اجمالی 2 صورت علمی 3 قوة شوقی 4 ارادة عملی 5 قوة عضلانی عضو ، می باشد ب اصل برهان معروف به برهان وسط و طرف از آن ِ ارسطوست که ابن سینا آن را بسط و تفصیل داده است فصل پنجم : وجود و تقسیم آن به جوهر و عرض این فصل بعلت تعدد مطالب مورد بحث به پنج بخش تقسیم شده است که بعلت طولانی شدن چکیدة پایان نامه فقط به ذکر عنوانهای پنج بخش اکتفا نموده و از ذکر تازه هایی از این پنج بخش خودداری می شود بخش اول : وجود و تقسیم آن به جوهر و عرض بخش دوم : مباحث مربوط به واجب و ممکن بخش سوم : کلی و جزئی بخش چهارم : واجب الوجود و صفات آن بخش پنجم : معاد

چیستی فضیلت و چگونگی کسب آن از مباحث بنیادین اندیشه افلاطون است. وی هرچند به آموختنی بودن فضیلت قائل است با این همه در مقابل سوفسطائیان که خود را حکیم ونیز آموزگار یونانیان و آموزگار فضیلت می دانستند از آموختنی نبودن فضیلت و نیز یگانگی آن در مقابل چندگانگی فضیلت نزد سوفسطائیان سخن می گوید.افلاطون در گفتگوی جمهوری از چهار فضیلت اصلی دانایی ، شجاعت ، اعتدال ( خویشتن داری ) و عدالت نام می برد و هر یک از این فضایل را مرتبط با بخشی از قوای سه گانه دولت – شهر و اجزای سه گانه نفس می داند .فضیلت چهارم یعنی عدالت در دولت- شهر و نفس این است که هر یک از اجزاء آنها کار خود را انجام دهد و در کار دیگری دخالت نکند.در یونان آن زمان فضیلت بیشتر به معنی قابلیت شخص برای انجام موفقیت آمیز نقش هایش در دولت- شهر بود. فضیلتی که سوفسطائیان رواج می دادند و خود را آموزگار آن می دانستند به معنی موفقیت و کارآمدی برای دستیابی به قدرت بود. در مقابل افلاطون که در محاوره های اولیه خود هر یک از فضیلت ها را به صورت جداگانه مورد بررسی قرار داد پرسش از یکایک فضیلت ها را به ایده فضیلت برمی گرداند و در محاوره های بعدی خود فضیلت را شناخت و معرفت به خیر و عمل بر طبق آن می داند. از نظر او اگر کسی بتواند به شناخت خیر برین نائل شود هرگز مرتکب عمل بد و رذیلت آمیزی نمی شود. بنابراین از دیدگاه او فضیلت و معرفت یکی می باشند. از یکی بودن فضیلت و معرفت ، آموختنی بودن فضیلت و اینکه هیچ کس آگاهانه و از روی اراده مرتکب عمل بدی نمی شودحاصل می شود.هدف ما در این رساله بیان نظر افلاطون و سوفسطائیان درباره فضیلت است. در این راستا مسئله آموختنی بودن یا آموختنی نبودن فضیلت ، یگانگی یا چندگانگی فضیلت ، و پیوند میان معرفت و فضیلت را مورد بررسی قرار می دهیم. همچنین چهار فضیلت اصلی و رابطه آنها با اجزاءِ نفس و قوای دولت- شهر از دیدگاه افلاطون را شرح خواهیم داد.

عموم متکلمان و فلاسفه در بحث صفات الهی، علی رغم اختلاف نظر در باب جزئیات اتفاق نظر دارند که فهم انسان از خداوند به واسطه صفات او صورت می گیرد ولی محدودیت و ناتوانایی های انسان در فهم این صفات خود را نشان می دهد. نظر متفکرین مختلف پیرامون کیفیت و حدود توانایی انسان در فهم چیستی صفات خداوند متفاوت است، به نحوی که آنها لااقل سه نوع الهیات سلبی، ایجابی و متعالی را برای حل این معضل ارائه کرده اند. بی شک هر یک از این انواع سه گانه الهیات ، تأثیر مهمی در کل سیستم تلقی قائلان به آنها در تمام جزئیات عقیدتی و حوزه های مربوط به دیانت و پرستش را شامل می شود . ارزش این تأثیرگذاری تا به حدی است که اتهامات مختلفی از سوی متفکران و مومنین را به پیروان تلقی های دیگر از ماهیت الهیات راست کیشانه موجب شده است ؛ برای مثال قائلان به الهیات سلبی معتقدان به الهیات ایجابی را به شرک متهم می کنند و قائلان به الهیات ایجابی هم پیروان الهیات سلبی و نیز پیروان الهیات متعالی را به تعطیل متهم می نمایند. در این رساله به منظور نیل به نتیجه ای روشن، آراء برخی از برجسته ترین متفکران شرق و غرب را در باب فهم پذیری صفات الهی مورد توجه قرار داده و آن را شرح می کنیم. همچنین مشکلاتی که هر یک از این دیدگاه ها با آن مواجهند طرح خواهد شد.