آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

مباحث این پایان نامه عبارتند از: اندامهای صوتی،تقسیم بندی اصوات عربی در میان زبان شناسان عرب ودانشمندان گذشته، توصیف اصوات عربی از دیدگاه متقدمان و علمای تجوید و آواشناسان و بررسی تطبیقی توصیف اصوات عربی از دیدگاه متقدمان و آواشناسان

پاراگراف به عنوان بزرگترین واحد یک زبان، دارای یک هویّت درونی در کنار شکلی ظاهری است. این هویّت درونی که ناشی از وحدت موضوعی و فکری جمله‌های درون یک پاراگراف است، بنا بر برخی از پژوهش‌ها، در متون قدیمی فارسی زبان که شکل ظاهری پاراگراف را نیز نداشته‌اند، وجود داشته و چه بسا در متن قرآن کریم نیز وجود داشته باشد. تقسیم متن قرآن کریم به «رکوعات» از دیر زمان نشانه‌ی وجود همین هویّت در قرآن است. شکل ظاهری پاراگراف این هویت را آشکارتر کرده و سبب می‌شود تا مخاطب، متن را آسان‌تر و بهتر فهم کند. این کارکرد در مورد قرآن کریم همچنین سبب می‌شود تا قاریان حرفه‌ای قرآن، حد و مرز ارتباط‌های معنایی را به آسانی در مقابل خود دیده و این کار تمهیدی برای تلاوت متنوّع‌تر آیات آن توسط این قاریان است. با این وجود، متن قرآن کریم تا کنون شکل ظاهری پاراگراف را به خود ندیده و این امر ناشی از عدم پژوهشی در این زمینه است. این مقاله به عنوان اوّلین پژوهش در این زمینه، ضمن اعتراف به وجود زیبایی بصری پاراگراف و تبیین آن، به روش توصیفی ـ تحلیلی برخی از عناصر زیباشناختی سبکی و ادبی قرآن کریم همچون التفات، ایجاز و حذف، تقابل و تکرار، سجع و وزن، و تمثیل و تشبیه را در راستای شناخت بهتر پاراگراف‌های قرآنی تبیین کرده و راه را برای پاراگراف‌بندی متن قرآن کریم یا پژوهش‌های بیشتر در این زمینه هموارتر می‌کند.

ابوالبرکات نسفی، معروف به «امام نسفی» در تفسیر خود ضمن تکیه به قراء سبعه، از قراء عشره امثال یعقوب(م205ق) و خلف(م23ق) و شواذ، مثل حسن(م110ق) و اعمش(م148ق) نقل نموده و در این میان بعضی از قرائت‌های منسوب به ابوحنیفه(م150ق) را همچون قرائت موضوع ذکر می‌کند، کما اینکه به قرائت‌های صحابه مثل ابن مسعود(م32ق) و ابن عباس(م68ق) نیز استناد جسته است. نسفی در بین قرائات متواتر، (طبق دیدگاه اهل سنت) قرائت عاصم را بر قرائت مکی، بصری و نافع ترجیح می‌دهد. نسفی سه نوع ترجیح را در مدارک التنزیل به کار گرفته است، و بر ترجیحات خود بر قواعد و معیارهای عربی، بلاغی و سیاقی اعتماد کرده، برای اختیار و ترجیح قرائات به هفت معیار تکیه نموده است. او ضمن نادیده گرفتن صحت قرائت که نقل و تواتر آن است، بعضًا قرائات شاذ را بر متواتر ترجیح داده است.

بررسی تحلیلی سوره‌های مکی به ترتیب نزول نشان می‌دهد که صبر از جمله رفتارهای مهم بنیادی قرآن است که ارتباط تنگاتنگی با حوزه تربیت اعتقادی دارد. بررسی هندسه شکل گیری این رفتار اعتقادی و سیر تطور صبر به ترتیب نزول و طرح اقتضائات خاصی که موجب نزول آیات صبر شده و اینکه در چه بازه زمانی استعمال شده و تا چه زمانی این معنا ادامه یافته است و تاثیرات این رفتار اعتقادی در پیشبرد تربیت اعتقادی و تثبیت آن به چه میزان بوده مسئله‌ای است که مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. دست آورد این پژوهش ترسیم کاربست‌های رفتار صبر در شکل‌دهی، استمرار، پایداری و تثبیت تربیت اعتقادی به ترتیب نزول می‌باشد.

إختلاف قرائت‌های قرآنی در برخی از آیات، باعث إختلاف در برداشت و فهم مفسران، مترجمان و فقها شده است. در این مقاله با توجه به چرایی عدم مصافحه با نامحرم و نظرات مفسران و علما با إستناد به آیه «أَوْ لامَسْتُمُ النِّسَاءَ» به بررسی اختلاف قرائت‌های آیه مذکور و أثر آن بر آراء مفسران و فقیهان ‌پرداخته می‌شود و با بیان إختلاف قرائت دو واژه «لامستم» و «لمستم» و بررسی وجوه قرائت‌ها و إحتجاج‌های هر قرائت، با نگاهی تحلیلی نشان داده می‌شود که تنوع برداشت‌های حُکمی از این آیه ناظر به إختلاف قرائت‌های آیه است و توجه به قرائت‌ها؛ تفاسیر و فتاوی مختلف را ایجاد کرده است. نگارندگان در این مقاله با شیوه تحلیلی ـ تطبیقی به بررسی ترجمه‌های آیه 43 پرداخته‌اند و با ارائه دیدگاه‌های فقهی، قرائی و روایی، ضعف و لغزش برخی از ترجمه‌ها و فتواها را در عبارت «لامستم النساء» نشان‌ داده‌اند.

آشنایی با قواعد علم اصول و به ویژه مباحث الفاظ آن، از بایسته های مفسّران قرآن کریم است. یکی از قواعدی که در این دانش ارزشمند، از آن نام برده شده قاعده «تَعلیقُ الحُکمِ عَلَی الوَصفِ مُشعرٌ بِالعِلیّة» می باشد. در این نوشتار که با روش توصیفی تحلیل محتوی انجام می شود، نویسنده بر آن است، افزون بر بیان مفهوم و بررسی میزان حجیت این قاعده نزد دانشمندان مسلمان، بایسته های مفسّران کلام وحی را در زمینه بکارگیری آن مشخص کرده و نشان دهد چگونه می توان از این قاعده برای ارائه تفسیرهای گویاتر بهره گرفت.به نظر می رسد در تفسیر آیاتی که در آنها حکم معلق بر وصف شده، در نظر داشتن این قاعده به کشف علّت حکم می انجامد. بکارگیری این دستور اصولی در فرآیند تفسیر، افزون بر دست یابی به فهم ژرف تری از کتاب آسمانی، در مواردی به حل مشکلات کلامی و فقهی نیز کمک می کند.

چکیدهسخنان معصومان (ع) در ارتباط با آیات قران بهترین تفسیر و مطمئن ترین راه برای فهم آناست. با توجه به این آیه که خداوندد فرمود :"ما این ذکر [قرآن‏] را بر تو نازل کردیم، تا آنچه به سوى مردم نازل شده است براى آنها روشن سازى و شاید اندیشه کنند"تبیین و تفسیر قران به پیامبر (ص) داده شد و ایشان نیز آن را برای حضرت علی (ع) نقل کردند اما متاسفانه بسیاری از این مطالب از بین رفته و یا این که ائمه(ع) مخاطبان مناسبی برای نقل همه آنها نداشته اند به هر حال تعدادی از روایات تفسیری وجود دارند که در کتب تفسیر روایی و تفاسیر دیگر جمع آوری شده است از این رو تحلیل روایات تفسیری ائمه(ع) اهمیت خاصی یافته اند. این تحقیق با هدف جمع بندی ،گونه شناسی و تحلیل روایات تفسیری ذیل آیات 108 تا 141 سوره بقره متناسب با اهداف معرفت بخش و تربیتی ذیل هر یک از محورهای مهم هر آیه صورت گرفته است. در مورد هریک از آیات همه روایات تفسیری که در تفاسیر روایی در مورد آیه آمده را جمع بندی کرده و سپس به گونه شناسی و در واقع نوع معرفتی که روایت در ارتباط با آیه دارد پرداخته شده است و تفاسیری که از این روایت ذیل آیه استفاده کرده اند را ذکر کرده و سپس پیام های هدایتی و تربیتی که از روایت برداشت شده را نوشته و در صورت نیاز به شرح بیشتر که در واقع دلالت آیه و روایت استپرداخته شده است. از جمله نتایج بدست آمده به این شرح است که آنچه که ائمه(ع) در مورد آیات قران فرموده اند معرفت های متفاوتی را به ما می دهد به این صورت که بعضی از آنها مصداق بخشی از آیه را بیان کرده اند و یا این که ائمه به شرح بیشتر آیه پرداخته اند که در فهم بهتر آن کمک کرده است گونه های دیگر از جمله بیان علت حکم – بیان نتیجه – بیان مثال – فضیلت آیه – دلالت بطنی و موارد دیگر در روایات به کار رفتهاست. در این بین بعضی از گونه ها از جمله دلالت تطبیقی بیشتر مورد توجه ائمه بوده اند و گونه هایی مانند دلالت بطنی را به ندرت استفاده کرده اند. - ذیل بعضی از آیات هیچ روایتی در تفاسیر روایی نیامده است از این رو با توجه به موضوعات به کار رفته در آیه، در تفاسیر و سایر مجموعه های روایی که به صورت موضوعی گردآوری شده است روایات متناسب را انتخاب کرده و ذیل آیه قرار داده ایم.- تعداد روایاتی که در این تحقیق در مورد آیات آمده است فراتر از آن چیزی است که در تفاسیر روایی آمده و این باعث وسعت بخشیدن به تفاسیر روایی گشته است.

موضوع این پژوهش تفسیر روایی اهل بیت(علیهم السلام) در سوره سبأ است. هدف از آن ارائه تفسیری مبتنی بر روایات از این سوره و اهمیت‌بخشی به نقشی که روایات در فهم و تفسیر قرآن می‌توانند ایفا نمایند و نیز نیل به منظور آیات از طریق روایات معصومان(علیهم السلام)، و در ادامه فهم پیام‌های مورد تأکید در روایات تفسیری این سوره می‌باشد. تحقیق مزبور دارای دو دامنه‌ی قرآنی و روایی است که دامنه‌ی قرآنی آن طایفه ها‌ی آیات در تفسیر المیزان، با انتخاب سوره سبأ می‌باشد و دامنه‌ی روایی آن مجموعه‌ی روایات تفسیری أهل بیت(علیهم السلام)از تفاسیر مأثور قمی، الصافی، البرهان، نورالثقلین و روایات تفسیری پیامبر اکرم( صلی الله علیه و آله و سلم)در الدرالمنثور است. روش پژوهش در این تحقیق کتابخانه‌ای است. کلیه مطالب در سه فصل تنظیم شده است. فصل اول کلیات و مفاهیم تحقیق است. فصل دوم مشتمل بر سه قسمت است که عبارتند از مفاد ظاهری آیات، مفاد روایات تفسیری ذیل آیات و در انتها مقایسه مفاد ظاهری و مفاد روایی. با عنایت به 266 روایت بررسی شده ذیل آیات این سوره،64 روایت آن مربوط به روایات تفسیری می‌باشد که در بعضی موارد با آیات هم مفهوم است و در برخی موارد روایت در مفهوم آیه گستردگی ایجاد کرده و یا نسبت به آیه تضییق شده است. موضوعاتی از قبیل علم خداوند به موجودات، گوشه هایی از زندگی حضرت داود و سلیمان(علیهما السلام)، شفاعت و رسالت رسول اکرم،‌ اجر انفاق و احوال انسان در حال مرگ از موضوعات برجسته این فصل است. در فصل دیگر پایان‌نامه که به بحث گونه‌شناسی پرداخته شده‌است، 44 روایت مورد بررسی قرار گرفته که اکثر آن مربوط به گونه‌ی ذکر مصداق است. در پایان به پیام‌های مورد تأکید آیات و روایات پرداخته شده است که در سه آموزه‌ی اعتقادی، تربیتی و مدیریتی تنظیم شده است. نسبت حجمی آموزه‌های اعتقادی و تربیتی تقریباً مساوی است و آموزه مدیریتی در جایگاه پایین تر قرار دارد. شاید بتوان از آن به این نتیجه دست یافت که برای بیان موضوعات اعتقادی باید از اهرم موضوعات تربیتی وارد شد.نتایجی که از این تحقیق حاصل شد ازمجموعه روایات تفسیری در انواع گونه‌ها، 232 روایت ذیل 37 آیه که مورد بررسی دلالی قرار گرفته است عبارتند از این که شاید أکثر روایات تفسیری قابل استفاده اند، تناقضی میان آیات و روایات دیده نشد و این که روایات در تفسیر الدرالمنثور وجه اشتراک زیادی با روایات شیعه داشت.