آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

بنابر تحلیل نظریه-مدلی تارسکی از مفهوم پیامد منطقی، جمله X نتیجه منطقی مجموعه جملات Γ است اگر و تنها اگر هر مدلی برای Γ مدلی نیز برای X باشد. اچمندی اما تحلیل تارسکی را نادرست دانسته و نقدهایی علیه آن مطرح می‌نماید. بر اساس این نقدها، تحلیل تارسکی 1) دچار خلطی مفهومی است و بر اساس خلط میان نشانه اعتبار استدلال و علت آن ارائه شده است؛ 2) ضروری‌بودن پیامد منطقی را به‌خوبی توضیح نمی‌دهد؛ 3) به مشکل افراط در ارزیابی اعتبار استدلال‌ها منجر می‌شود؛ 4) به مشکل تفریط در ارزیابی اعتبار استدلال‌ها منجر می‌شود. در مقاله حاضر با ارزیابی این نقدها و بررسی کارآیی برخی از پاسخ‌هایی که در دفاع از تحلیل تارسکی ارائه شده، تلاش می‌کنیم تا نشان دهیم که از میان نقدهای اچمندی، تنها مشکل تفریط در ارزیابی اعتبار استدلال‌ها پذیرفتنی نیست. بر اساس درک متعارف ما از مفهوم پیامد منطقی، اگر استدلالی معتبر باشد، صدق‌نگهدار بوده و به فرض صدق مقدماتش، نتیجه‌ای صادق خواهد داشت. اما نکته اخیر چیزی متفاوت از این است که پیامد منطقی را به صِرف صدق‌نگه‌دار بودن تحویل ببریم. وجود همین نقص باعث می‌شود که تحلیل تارسکی، تحلیلی قابل‌قبول از مفهوم پیامد منطقی نباشد.

چکیده از آن‌جا که در بعد معرفت‌شناختی، محوریت با ذهن و فاعل شناسا است و قوام علم حصولی نیز به صورت ذهنی و شیء خارجی است، بر این اساس، بررسی معرفت‌شناسانه‌ی علم حصولی در سه بخش رابطه‌ی ذهن با صورت ذهنی و شیء خارجی به شکل توأمان، رابطه‌ی­ ذهن با صورت ذهنی و نسبت ذهن با شیء خارجی انجام می‌شود. با توجه به تقسیم اجمالی علم حصولی به دو نظریه‌ی شبح و عینیت ماهوی، تقسیم سه­گانه‌ی بالا در مورد هر یک از این دو نظریه به شکل مجزا صورت می‌گیرد. بررسی معرفت‌شناختی علم حصولی با نظم فوق، فتح بابی برای انسجام بیشتر مباحث در این زمینه خواهد بود. بر اساس این نظم و با تکیه بر نظریات موجود در فلسفه‌ی اسلامی و همچنین تحلیل عقلانی در بُعد اول، ناتوانی ذهن در دستیابی به شیء خارجی اثبات می‌شود. در بُعد دوم، روشن می‌شود که حکایتگری در هیچ‌یک از دو قسم علم حصولی (شبح و عینیت ماهوی)، ذاتی نیست و در بُعد سوم، عقیم بودن علم‌ حصولی در اثبات صدق مبرهن می‌شود. بر این اساس، مهم‌ترین مشکل معرفت‌شناختیِ نظریه‌ی علم‌ حصولی ناتوانی درارائه‌ی‌تصویری از ماهیت جهان‌خارجی‌محسوس تلقیمی‌گردد.

از آغاز جنبش‌های مانوی و مزدکی و تشکیل طبقۀ دهقانی و همچنین مهاجرت مسیحیان نسطوری به شاهنشاهی ساسانی، می‌توان تنش شبکه‌هایی ایدئولوژیک را با سیاست و اقتصاد حاکم دنبال کرد. این جریان‌ها پس از فراز و نشیب‌های بسیار، سرانجام در قرن دوم هجری به نهضت ترجمۀ عربی منتهی شد. ظهور اسلام منجر به از بین رفتن کاست‌های نفوذناپذیر جامعۀ ساسانی شد و همین امر کمک شایانی به توسعه علوم کرد و کتاب‌ها از گوشۀ خزانه‌های سلطنتی به کتابخانه‌ها منتقل شد. این نهضت به هیچ عنوان خنثی نبود و جریان‌ها و طبقات دخیل در شکل‌گیری آن، باعث هدایت هدفمند و سرانجام گونۀ خاص فلسفه و علوم اسلامی شدند. از مکاتب فکری ناهمسو با سیاست حاکم که «زنادقه» نام گرفتند، تا مکتب فلسفی‌ـ‌منطقی بغداد و فلسفۀ تأویل‌گرای باطنیان اسماعیلی، همگی به نحوی ریشه در این تنش ایدئولوژیک طبقاتی‌ حاکمیتی داشته‌اند. در نهایت، این فارابی بود که همۀ این جریان‌ها را در ساختاری واحد با عنوان فلسفۀ اسلامی، عرضه کرد.

فیلسوفان مسلمان در نظریه وجود ذهنی، مسئلۀ واقع‌نمایی علم و تطابق ذهن و عین را پیش‌فرض گرفته‌اند. این پیش‌فرض با چالش‌هایی روبه­روست. به‌طور مثال فیلسوفان معاصر غربی مثل کواین، دیویدسون، مسئلۀ تطابق ذهن و عین را که پیش‌فرض طرح وجود ذهنی است، از ریشه به چالش می‌کشند. این فیلسوفان معتقدند بدون داشتن چهارچوب معرفت‌شناسانه یا معناشناسانه، پرداختن به مسائل هستی‌شناسی راه به جایی نمی‌برد. با این حال با فرض قبول اصل وجود ذهنی و پذیرفتن تشخص موجودات ذهنی، می‌توان نقش جدیدی برای مفهوم وجود ذهنی تعریف کرد. در اینجا از نسبت میان ذهن و موجودات ذهنی در درک و تولید عبارات زبانی می‌پرسیم و سعی می‌کنیم نشان دهیم می‌توان با کمک مبحث وجود ذهنی پاسخی به پرسش «چگونه به فهم جملات یا عبارات زبانی می‌رسیم» داد. در نهایت بر این نکته تاکید می‌کنیم که پذیرش وجود ذهنی موجب می‌شود جنس قواعد زبانی دخیل در فهم یک عبارت یا جمله زبانی را توصیفی و نه تجویزی و دستوری بدانیم.

«تاریخ منطق صوری» بررسی سیر تحول منطق قدیم از آغاز فلسفة یونانی (قرن ششم قبل از میلاد) تا پایان عهد باستان (اوایل قرن ششم میلادی) است. این دورة طولانی را می توان به سه بخش تقسیم نمود: 1 دورة ماقبل ارسطویی ؛ از آغاز تا «جدل» ارسطو : در طول این دوره هیچ تحقیقی دربارة قواعد یا قوانین صوری انجام نمی گرفت. افلاطون مهمترین متفکر این دوره سعی کرد منطقی درست کند ، اما ناموفق ماند.2 دورة ابداعی ؛ از «جدل» ارسطو تا مرگ خروسیپوس : در طول این دوره ، منطق بنا نهاده شد و بسیار توسعه یافت.3 دورة شارحان و حکمای مدرسی ؛ از مرگ خروسیپوس تا پایان عهد باستان : در این دوره هیچ کار بدیعی انجام نشده است و به نظر می رسد انحطاطی نیز در منطق صوری رخ داده باشد. بوئثیوس و سیمپلیکیوس آخرین منطق دانان قدیم هستند.بنابراین از میان این یازده قرن ، فقط در حدود150 سال از اهمیت واقعی برخوردار است. در حقیقت ، آن سال ها در زمرة بهترین سال های منطق در تمام طول تاریخ بشری هستند.در دورة ماقبل ارسطویی ، نحوشناسی و بعدها معناشناسی بیش از خود منطق توسعه یافت. در واقع ، قبل از ارسطو هیچ اصل منطقی صحیحی که فی نفسه بیان و بررسی شده باشد نمی شناسیم. اما بعضی از قواعد منطقی ، آگاهانه مورد استفاده قرار می گرفت.ارسطو برای اولین بار قوانین و قواعد منطقی را بیان نمود و این کار را به گونه ای انجام داد که به صورت کاری عظیم و فوق العاده نمایان شد. این نکته گفته شده که هیچ مقوله عام ذهنی پس از ارسطو کشف نشده است. این مطلب احتمالاً در مورد منطق صوری نیز گفته شده است ، البته ارسطو همة منطق صوری را کشف نکرده ، اما به خاطر بیشترین ایده های اساسی مدیون او هستیم. مهمترین شاگرد ارسطو و اولین رئیس مدرسة مشائی بعد از مرگ ارسطو ، ثئوفراستوس است. وی به طور قابل ملاحظه ای در شکل گیری و تکوین «منطق کلاسیک» مؤثر بود و شاید راهی به منطق رواقی مگاری گشود. گسترش منطق صوری در دوران باستان در آثار متفکران متعلق به مکاتب مگاری و رواقی به اوج خودش رسید. در میان مگاریون و رواقیون منطق دانان بسیار بزرگی وجود داشتند و سطح کلی دقت صوری به دست آمده توسط آن مکاتب قابل توجه بود. ابداع و تبیین منطق گزاره ها در قالب سیستم اصل موضوعی ، ابداع جدول های ارزش و بحث های دقیق از معنای استلزام ، نظریات معناشناسی دقیق شامل تمایزی مشخص بین قوانین منطقی و قواعد فرامنطقی استنتاج و تمایز آشکار بین مفهوم و مصداق از کشفیات آنهاست. سرانجام ، به آخرین دوره منطق قدیم می رسیم که هیچ دورة ابداعی نیست ، اما به نظر می رسد منطق زیاد مورد تحقیق و شرح قرار گرفته و نوعی از نظریات قابل قبول مشترک ، مرکب از بقایای نسبتاً ناچیز نظریات ارسطویی و نیز نظریات رواقی مگاری شکل گرفته است.

در قرن بیستم، نقد ارزش فلسفی پارادایم دوارزشی به شکل گیری انگاره تخطی از اصل طرد شق ثالث و پیدایش دستگاه های منطقی غیراستاندارد از قبیل منطق چندارزشی و فازی انجامید. این انگاره در حالی شکل گرفت که اصل طرد شق ثالث در کنار دو اصل اینهمانی و امتناع تناقض از اصول اولی فکر محسوب می شد و تخطی از هر یک از آنها، به دلیل رابطه منطقی آنها با یکدیگر، مستلزم تخطی از دو اصل دیگر بود. اما آیا تخطی از اصول اینهمانی و امتناع تناقض امکان پذیر است؟ در غیر این صورت ادعای مدافعان منطق های چندارزشی و فازی مبنی بر تخطی از اصل طرد شق ثالث چگونه توجیه می شود؟ در این مقاله ابتدا به تبیین صورتبندی های مختلف اصول سه گانه فوق پرداخته، سپس ضمن قبول ناتوانی زبان دودویی در تبیین برخی پدیده ها و لزوم تاسیس زبان های چندارزشی و فازی برای پرداختن به مسایل علمی و فلسفی به بیان این نکته می پردازیم که اولا التزام به این زبان ها مانع التزام به اصول سه گانه یاد شده نیست، ثانیا ارسطو به عنوان اولین کسی که به طور مفصل و منسجم از دو اصل امتناع تناقض و طرد شق ثالث سخن گفته و از بنیانگذاران منطق و فلسفه بر پایه این اصول است امکان ابهام در قضایا و نیز وجود ارزش های میانی «تقریبا صادق» و «تقریبا کاذب» را پذیرفته و از آنها در فرایند تعیین ارزش گزاره ها استفاده کرده است. به علاوه وی در برخی موضوعات به زبان چندارزشی سخن گفته و در مواردی توسل به زبان دودویی در تبیین برخی حوادث را مورد نقد قرار داده است.