آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

خداوند قرآن کریم را به عنوان آخرین کتاب آسمانی برای هدایت نسل‌ها و رسیدن به کمال وسعادت فرو فرستاده و برای رسیدن به این هدف، تبیین و تفسیر قرآن را از وظایف پیامبر اکرم? برشمرده تا معارف آن برای همگان روشن سازد. رسول خدا? نیز رسالت خود را در تبیین و تفسیر قرآن کریم به اهل بیت خویش واگذار نموده و ایشان را در معیت همه جانبه قرآن معرفی کرده است.قرآن کریم شامل معارف ظاهری و باطنی است و گستره عظیمی را شامل می‌شود و طبق روایات، همه مراتب فهم آیات و آگاهی به رموز و اسرار وحی و معرفت و تفسیر کامل قران تنها در اختیار معصومین? قرار داشته و در انحصار آنان می باشد و دیگران از معرفت ظاهری قرآن و مراتبی از معرفت باطنی برخوردار هستند. این رساله با توجه به روایات تفسیری معصومین? و بیان نمونه‌هایی در موضوعات و معارف مختلف قرآن، در صدد اثبات معرفت خاص ایشان به قرآن بوده، نشان می‌دهد که اهل بیت پیامبر? به دلیل اتصال به وحی و دارا بودن علم لدنی،‌ تفاسیری که ارائه می‌دهند نیز به فراخور علم ایشان، از گستره وسیع و معارف والایی برخوردار است. هدف رساله اثبات دانش گسترده اهل بیت? درباره معارف قرآن و دانش تفسیری اهل بیت? است که دیگران راهی برای درک و فهم آن جز از طریق ایشان ندارند.با توجه به روایات می‌توان دو معنی متمایز غالب برای بطون آیات در نظر گرفت: باطن قرآن معانى و معارفى است که خداوند از آیات اراده کرده است، ولى دلالت آیات بر آن معانى بر مبناى قواعد ادبى و اصول عقلایى محاوره آشکار نیست تا فهم آن براى همگان میسر باشد، بلکه دلالت آیات برآن، راز و رمز ویژه‏اى دارد که تنها خدا، پیامبر? و امامان معصوم? از آن آگاهند و راه پى بردن دیگران به آن‏ منحصر به فراگیرى از راسخان در علم است. معنای دیگر اشاره دارد به لایه‌های معنایی آیات که غیر معصوم با استمداد از معصوم وتدبر و صفای باطن به برخی از سطوح رویی آن دست می‌یابد که در برخی روایات به آن اشاره شده است. این معنی در حقیقت الغای خصوصیت است که مفسران به آن دسترسی دارند.بر پایه عقاید شیعیان، سنت بجای مانده از امامان شیعه، همسنگ سنت خود پیامبر? و تالی تلو ثقل اکبر، قرآن کریم است. پیامبر? و اهل‌بیت? مخاطبین اولی و اصلی قرآن بوده و با حقیقت قرآن و علم و فهم آن آشنا هستند و بعد از رسول خدا?، اهل‌بیت? والاترین و آشناترین افراد به معارف قرآن هستند، اهل بیت? مفسران مورد تأیید الهی‌اند که می‌توانند اهداف و مقاصد قرآن را آن طور که باید وشاید به انجام برسانند. بنابراین برای شناخت معارف قرآن و تفسیر صحیح آن، باید از مخاطبان اصلی آن استمداد کرد و بدیشان مراجعه نمود.آیات و روایات بسیاری بیانگر علم و دانش گسترده و جامع اهل بیت? نسبت به همه علوم، از جمله علوم و معارف قرآنی است. از مجموع آیات و روایات به دست می‌آید که اهل بیت? نه تنها احاطه کامل به قرآن داشته،‌ دارای علم تفسیر و تأویل قرآن بوده،‌ بلکه علوم ایشان فراتر از قرآن است و به تمام کتب آسمانی گذشته آگاهی کامل داشته و گستره علم ایشان فراتر از آن است.در بررسی احادیث و بیانات تفسیری اهل‌بیت? به این نتیجه دست می‌یابیم که ایشان با توجه به ویژگی خاص و برخورداری از علوم وراثتی از پیامبر اکرم?، الهامات الهی،‌ علم غیب و مقام عصمت، به تبیین و تفسیر آیات پرداخته‌اند به گونه‌ای که دیگران توانایی چنین فهم و تفسیری را ندشته، ‌از آن محرومند. تفسیر معصومین? به دلیل گستردگی و عمق معانی و ارتباط و اتصال آموزه‌های این خاندان به وحی، مختص به ایشان است به گونه‌ای که دیگران توانایی چنین فهم و تفسیری را ندارند. درک مراد اصلی آیات، فهم دقیق و غیر قابل خطا از بطون قرآن،‌ تأویل صحیح آیات متشابه، بیان مصادیق باطنی برای آیات قرآن و بیان جزئیات بیشتری از عوالم غیر محسوس و اخبار غیبی فقط منحصر به معصومین? بوده و از ادراک و توان فهم عموم خارج است و غیر معصوم هرچند در قرآن و الفاظ قرآن بیندیشد، به آن دست نمی‌یابد.

در پژوهش حاضر حضرت داوود و حضرت سلیمان به صورت مقایسه ای در آیات قرآن و مندرجات تورات و انجیل بررسی شده و مطالب آن در چهار فصل آمده است: فصل اول، شخصیت حضرت داوود؛ فصل دوم، داوری حضرت داوود و آزمون الهی او؛ فصل سوم، شخصیت حضرت سلیمان؛ فصل چهارم، حکومت و سلطنت حضرت سلیمان. در هر فصل نخست دیدگاه قرآن، سپس دیدگاه عهدین بررسی شده و در پایان مقایسه به عمل آمده است

. در این رساله تعداد ‎351 روایت از امام صادق (ع) ذیل ‎86 آیه از جز اول قرآن کریم یعنی سوره حمد و سوره بقره تا آیه ‎141 مورد بررسی قرار گرفته است. ابتدا روایات از کتب تفاسیر روایی قدیم و همچنین از جوامع حدیثی جمع آوری شده سپس متن و سند روایت در منابع مختلف تفسیری و روایی تطبیق و موارد اختلاف ثبت گردید. آنگاه لغات و عبارات مشکل در پاورقی توضیح داده شد. آنگاه تحت عنوان توضیح ابتدا درباره اعتبار سندی روایت بحث شد مبنی بر اینکه این حدیث معتبر یا ضعیف یا مجعول و ... است. و در آخر به بررسی دلایلی حدیث پرداخته که آیا از نوع سبب نزول یا از نوع قصص و یا تفسیر و تاویل آیه و ... است. و در پایان رساله جمع بندی و نتیجه بررسی ها به صورت جدول ارایه شده است./

این رساله در سه فصل تنظیم شده است: ‎۱- کلیات، همراه با بیان مصطلحات حدیثی، دلالی و سندی(رجالی و درایی)‎۲-نصوص روایات رسیده از امام صادق (ع) در ذیل آیات از تفاسیرمهم روایی اعم از شیعه و سنی ‎۳- شرح حال رجال سلسله سند روایات از کتابهای معتبر رجالی. روایات به طور همزمان از تفاسیر "نور الثقلین" و "البرهان" استخراج شده است./

این پایان نامه به بررسی سندی و دلالی روایات امام صادق ذیل آیات جزء ششم شامل سوره های نساء (آیات 148 تا آخر) و مائده (آیات 179) اختصاص یافته است و مطالب آن در سه فصل آمده است. در فصل اول با عنوان کلیات تعریف مصطلحاتی دلالی مانند اسباب نزول، جری و تطبیق، مصداق و نسخ و تعریف مصطلحاتی سندی مثل مسند، معنعن، معلق، مهمل و جز اینها آمده است. در فصل دوم، احادیث تفسیری امام صادق همراه با نقد سندی و دلالی آورده شده است. در فصل سوم، شرح حال راویان احادیث ذکر گردیده است.

در این پایان نامه تعداد 351 روایت تفسیری از امام صادق(ع) ذیل 86 آیه از جزء اول قرآن کریم یعنی سوره ی حمد و 141 آیه از سوره ی بقره گردآوری شده و متن و سند آنها بررسی گردیده و موارد اختلاف روایات، لغات دشوار، موضوع روایات و میزان صحت و سقم آنها بیان شده است.

اهمیت مطالعه تطبیقی پیرامون «عوامل گرایش به دین از نگاه قرآن و عهدین» را، از دین‌گریزیِ نسل نو، شناخت نقاط مشترک قرآن و کتاب مقدس که تا کنون مغفول مانده، و شبهاتی که امروزه مطرح شده، می توان پی برد. این رساله، با استفاده از متون دینیِ ادیان سه گانه و با تأکید بر عهدین مرسوم، طی چهار فصل، عوامل دین‌گرایی را مورد بررسی قرار داده است. بعد از فصلِ «کلیات»، در فصولِ دیگر: «دین فطری»؛ «عوامل دین‌‌داری» و «آراء متفکران غربی در باره خاستگاه دین» به ترتیب از: فطری بودن آموزه‌های دین؛ دین‌داری در دو بعد اعتقاد و عمل، که در نحوه عملکرد سه پیامبر الهی محمد?، موسی ?و عیسی? برای شکوفا سازی فطرت بشر، نقل شده، و نقدِ دیدگاه اندیشمندان غربی، که عواملی غیرفطری و غیر عقلانی در منشأ دین ذکر کرده‌اند، و شبهاتی چون: ترس، جهل و امیال جنسی، بحث شده است.

حرالّی اندلسی از مفسران صوفی مالکی در قرن ششم هجری و تفسیر او مفتاح الباب المقفل لفهم القرآن المنزّل از با ارزش ترین تفاسیر غرب جهان اسلام است که ضمن تأثیرپذیری از برخی از تفاسیر اهل بیت بر تفاسیر بعد خود تأثیر آشکاری داشته است. محتوای مهم آن، ضرورت تحقیق و معرفی این اثر ارزشمند را به طور تخصصی و روشمندانه، ضروری می سازد. در تحقیق پیش رو، پس از معرفی اجمالی مؤلف، گزارشی از تراث تفسیری او به منظور شناخت روش، گرایش و مبانی حرالّی ارائه شده . در این مقاله کوشش می شود تا به روش توصیفی تحلیلی، ضمن تبیین جایگاه و اهمیت تفسیر باقی مانده از حرالّی، روش، گرایش و برخی مبانی وی، در کتاب مفتاح الباب المقفل بیان شود و به نظر می رسد که حرالّی نخست روش قرآن به قرآن را با استناد به روایات نبوی و کلام صحابه و تابعین، مورد توجه قرار داده و از نظر گرایش در نوع تفاسیر تربیتی و واعظانه است. در مبانی تفسیر، حرالّی معتقد است که دانش تفسیر در اختیار حضرت علی و اهل بیت علیهم السلام است و فهم واقعی آیات، نیازمند مراتب نفسانی و موهبت الهی است.

برای فهم قرآن، باید فضای حاکم بر آن روز جامعه را درک کنیم؛ زیرا قرآن در تخاطب با آن جامعه نازل گردیده است، در رساله حاضر، در چهار بخش به گوشه ای از این مهم پرداخته شده است. در بخش اول پس از بررسی واژگان مربوط، جهل و جاهلیت به تفصیل، همراه با آیات بررسی گردید و چنین حاصل آمد که جاهلیت از دیدگاه قرآن معیارهایی دارد از قبیل: حمیةالجاهلیة، حکم الجاهلیة، تبرج الجاهلیة، ظن الجاهلیة که در هر زمان و هر جامعه ای باشد، آن جامعه، جامعه جاهلی خواهد بود؛ گرچه اکنون به صد یا دویست ساله قبل از بعثت جامعه جاهلی گویند. در بخش دوم، مواجهه قرآن با ادیان موجود در جامعه جاهلی از قبیل: حنفاء، یهود، نصاری، مجوس، صابئین بررسی و نتیجه چنین شد که اسلام ریشه در حنیفیت دارد و حنفاء هستة اصلی مسلمانان را تشکیل دادند. یهود بیشترین نفوذ را در آن جامعه داشته و بیشترین درگیری را نیز با اسلام داشته است. پس از آن و به ترتیب، نصاری، صابئین، مجوس بوده اند. ودر نهایت اسلام با غلبه بر همه آن ادیان، رضایت دادکه زیر پرچم اسلام با مسألمت و بدون توطئه برعقیده خود بمانند که صلا اکراه فی الدین. در بخش سوم، عقاید موجود در بین جاهلیان از قبیل، بت پرستی، ملک پرستی، شیطان پرستی، توتم پرستی و هر نوع شرک از دیدگاه قرآن بررسی گردید. و این که قرآن اقدام به براندازی آن نموده و بیشترین مبارزات قرآن و پیامبر با شرک و جهت استقرار حاکمیت الله و توحید بوده است. در بخش چهارم، خانواده ومسائل آن از دیدگاه جاهلیت و اسلام و تغییراتی که قرآن برای استحکام بیشتر خانواده و رفع فساد از جامعه انجام داد، بررسی گدردید. طلاق ها و ازدواج های متعدد جاهلی را که اکثر آن، همراه با روسپی گری، فحشاء و ظلم به زنان بود، محدود نمود. از ظلم به زنان ودختران در خانواده جلوگیری کرد و کرامت آنان را باز گرداند. حقوق خانوادگی از قبیل حقوق والدین، فرزندان، وصیت، ارث قانومند نمود./

چکیده :قرآن کریم کتاب هدایت انسان به سوی سعادت و کمال است. و یکی از شناخت‌های لازم برای رسیدن به سعادت و کمال، شناخت باری تعالی و نام‌ها و اوصاف اوست.ذکر نام‌های خداوند در قرآن نیز در راستای همین هدف کلی بوده است. اسماء الهی به صورت‌های گوناگونی در قرآن ذکر شده‌اند. در این رساله، دسته‌ای از اسماء الهی مانند « السَّمیعُ الْبَصیرُ » و « الْعَزیزُ الْحَکیمُ » که پشت سر هم ذکر شده‌اند، اسماء متوالیه الهی نامگذاری و بررسی شده است. در قرآن کریم 72 ترکیب، همانند دو ترکیب یاد شده وجود دارند که همگی در این رساله بررسی شده‌اند. پرسش اصلی رساله این است : « اسماء متوالیه الهی به چه معنا و هدفی در قرآن ذکر شده‌اند؟ » به همین سبب، روش مورد استفاده، روش تفسیری قرآن به قرآن همراه با تحلیل سیستمی آیات بوده است. برای این منظور، اقدامات ذیل انجام شده است : 1- نقل آیاتی که ترکیب واحدی از اسماء متوالیه الهی در آن‌ها ذکر شده‌اند، 2- واژه شناسی اسماء مورد نظر بر اساس منابع لغت، 3- تدبر در آیات به هدف کشف مناسبت اسماء متوالیه ذکر شده در آن‌ها با محتوای آیات و کشف غرض هدایتی مشترک در آن‌ها،4-بیان سبب تقدم و تأخر در اسماء مورد بحث، 5-بررسی تفاسیر و عملکرد آن‌ها در تفسیر آیات مربوطه ( حدود یک صد و پنجاه تفسیر ). دراین ضمن، پرسش‌های فرعی دیگری برای نخستین بار مطرح، و در باره آن‌ها نظریه پردازی شده است. مانند بحث از ترکیبات معکوس، چون « علیم حکیم » و « حکیم علیم » و تفاوت آن‌ها. در این رساله همچنین، دو نظریه به اثبات رسیده است. یکی از آن‌ها در باره وجود غرض هدایتی مشترک در تمام آیاتی است که ترکیب واحدی از اسماء متوالیه الهی در آن‌ها ذکر شده اند. و دیگری درباره سبب تقدم و تأخر اسماء متوالیه الهی بر یکدیگر است. بررسی تمام ترکیبات اسمائی نشان می‌دهد کهیا ظهور اسم اول مقدمه ای برای ظهور اسم دوم است، و یا تقدم اسمی ‌بر اسم دیگر به جهت یادآوری یا یادآوری همراه بارفع یک توهم می‌باشد. واژگان کلیدی :اسماء متوالیه الهی، صفات خداوند، پشتیبانی از دین و مومنین، ترکیبات اسمائی، ترکیبات معکوس، تقدم و تأخر اسماء متوالیه الهی