آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهش حاضر در پی یافتن مبانی نظری روابط و سیاسی خارجی دولت اسلامی است. فرضیه های پژوهش، هدف اساسی پیامبر(ص) را تبلیغ وحی و تبیین عملی آن، با شیوة همزیستی مسالمت آمیز و مدارا و نیز تصمیم سازی های منطقی ایشان را با رعایت مصالح همه ملل و نسل های آینده می داند. فصل نخست؛ به بیان مفاهیم اساسی پژوهش مانند دولت اسلامی مشروعیت دینی و عملکرد آن از آیات می پردازد. ولایت را با استناد به آیات، تعهد دوستانه و یاری متقابل می داند، حکومت با این وصف می تواند مصداق ولایت باشد و خروج از این تعریف صرف امارات می باشد. مشروعیت دینی چنین حکومتی در ایفای دو نقش برپایی نماز و پرداخت زکات که نمادهای رفع نیاز مادی و معنوی انسان اند، می باشد. در این دولت، روابط خارجی، با اصل، هدف و مصالح ملی توصیف می شوند. فصل دوم؛ اهداف برون مرزی دولت اسلامی را که ناشی از تعهدات عرفی در برابر جامعه و انجام مسئولیت های دینی است بیان می کند در اینجا هدف اصلی پیامبر(ص)را به عنوان الگوی دولت اسلامی می پذیرد. فصل سوم؛اصول روابط خارجی دولت اسلامی را مورد توجه قرار داده و اصل همزیستی را به طور گسترده با دسته بندی آیات قرآن و استناد به آنها با اشاره به سیره رسول خدا بررسی می کند و سپس به نتایج عمدة ذیل می رسد: 1 نخستین نیاز پیامبر جهت انجام رسالت، امنیت بود، از این رهگذر سیرة آن حضرت بر همزیستی مسالمت آمیز با همه مردم مبتنی است و منازعات و جنگ های ایشان جز واکنشی به دشمنان متجاوز، پیمان شکن و فتنه گر نبوده است. 2 اسلام مکتبی عقل گرا است و آرمان های آن نیز با توجه به واقعیات تغییر پذیر می شود بنابراین رسمیت ادیان الهی و تکثر آنها، عدم اختصاص رستگاری به مسلمانان،(تحت شرایط ویژة خود) ایمان اهل کتاب، رابطه و رقابت با آنان در انجام نیکی ها نتیجه این دیدگاه خواهد بود. 3 اراده تکوینی خداوند نه به ایمان همگی بشر و نه به امت واحد بودن آنان تعلق گرفته، بلکه او ایمان را ثمره عقل و اندیشه بشر قرار داده است و از این جهت به جای اکراه و اجبار، انتخاب را بر انسان پسندید. هیچ کس را بیش از توان فکری و بدنی او مکلف نفر مود بنابراین پیامد سوء مکافات جز به تقصیر تعلق نمی گیرد. 4 ثمرة انتخاب با ویژگی های متفاوت مادی و معنوی بشر، اختلاف همیشگی آن است که ریشه در جهل، نیندیشیدن، دنیا گرایی و زیاده طلبی و چشم پوشی از علم و روشنگری ها دارد. این اختلافات، زمانی پنهان و زمانی دیگر به خاطر بعثت انبیاء و اصلاح طلبی مصلحان و یا شرارت و طغیان مفسدان آشکار می شود. 5 قرآن جهت رفع تنش و کاهش پیامدهای منفی اختلاف، راهکارهای مفیدی ارائه نموده تا بقاء و تکامل جامعة بشری تضمین شود. از جمله در رابطه با غیر مسلمانان عدم توهین به مقدسات آنان و گفتگو با بهترین شیوه را مطرح کرده و در روابط مسلمانان با همدیگر که امنی واحد و برادراند میانجیگری و حمایت از مظلوم را پیشنهاد کرده است. 6 با توجه به مبانی نظری فوق روابط دولت اسلامی با ملل دیگر و دولت های غیر دینی آسان خواهد شد. دیگر اصول مورد بحث در این پژوهش عبارتند از: عهد و پیمان، مصونیت سیاسی، استقلال ملل، نفی ولایت و مودت غیر مسلمانان، مدارای سیاسی و تحکیم قدرت، این فصل با بررسی تزاحم اصول با یکدیگر و اصول با اهداف پایان می پذیرد. در فصل چهارم مصالح ملی معیار روابط خارجی دولت اسلامی معرفی می شود که با پیگیری اهداف در چارچوب اصول با انتخاب استراتژی مناسب تحقق می یابد. و تصمیم سازی ها و رفتارها نیز بر این مبنا شکل می گیرد.

جامعه ای در مسیر توسعه حرکت می کند که سازماندهی درونی اش به درجه ای از تکامل رسیده و یا مجموعه تحولات، سیاست ها و برنامه ریزی ها، آن را در پروسه ای سازمان یافته قرار داده باشد. تا هنگامی که زمینه های اولیه انسجام فکری، رعایت تقدم و تأخر و اولیت بندی مسائل فراهم نشود، مصادیق اولیه و ثانویه که خود تقویت کننده انسجام عملی حادث شده خواهد بود، به دست نخواهد آمد. پراکندگی فکری در میان عموم مردم، در واقع بازتاب پراکندگی فکری در سطح بالاتر سیستم اجتماعی و به طور دقیق تر در رأس سیستم سیاسی جامعه است.

ایران در هنگام رویارویی با مدرنیسم، یعنی اوایل دوران قاجاریه، کشوری است با سیستم سیاسی سلطنتی استبدادی و دارای نظام اقتصاد معیشتی سنتی. طبیعی است که از این دو بعد (سیاست و اقتصاد) در مقابل مدرنیسم، شدیدا آسیب‌پذیر است . اما از نظر فکری - فرهنگی، علیرغم وجود لایه‌هایی از تحجر و جمود و خرافه که هر گونه تحرک و پویندگی را مانع می‌شوند، وضعیت به گونه دیگری است . زیرا فرهنگ ایران آن روز آمیزه‌ای از دو فرهنگ ایرانی و اسلامی - شیعی است . بعد ایرانی فرهنگ ایران، مشحون از درخشندگی تمدن و فتوحات و افتخارات است . بعد اسلامی - شیعی آن از لحاظ خود را متکی به وحی الهی، تعلیمات پیامبر و ائمه‌اطهار دانسته و فهرست طویلی از فقها، فلاسفه و اندیشمندان را در تاریخ خود مشاهده می‌کند. از لحاظ عملی نیز خود را وارث جنبشها، مقاومتها و مبارزات بسیار، از جنگهای صلیبی گرفته تا مبارزه با حکام اموی و عباسی و حتی سلاطین ایران می‌داند. این پشتوانه‌های نظری و عملی مذهبی در یک تلفیق مناسب با فرهنگ غنی ایرانی، در برخی از اندیشمندان ایرانی این باور را ایجاد نمود که عناصر و ابزار فکری - فرهنگی و جامعه‌شناختی مورد نیاز مدرنیسم و مدرنیزاسیون را دارا بوده و نیازمند به دیگران نیستیم. متقابلا برخی دیگر معتقد بودند که جامعه و فرهنگ ایران فاقد ابزار لازم برای مدرنیزم می‌باشد. گروه سوم اصولا، ضرورت مدرنیسم را منکر بودند. بر این مبنا تئوریهای "بازگشت به خویش " و "پذیرش مشروط مدرنیسم" "پذیرش مطلق" و یا حتی "نفی مطلق" آن در جامعه ما مطرح گشتند. در چنین فضایی است که ایران نه به مثابه یک کشور فاقد "هویت " به سهولت به استقلال مدرنیسم می‌رود و نه موفق به سازگاری کامل با آن می‌گردد. بدین ترتیب ، فرآیند تعامل آن با مدرنیسم فراز و فرودهای بسیار داشته است . از آنجا که وجه غالب و مسلط این چالشها، وجه فکری - فرهنگی است . بنابراین ضرورت بررسی و تحلیل این موضوع از بعد فکری - فرهنگی محرز می‌گردد. با توجه به ترکیب فرهنگی جامعه ایران و آمیختگی آن با فرهنگ دینی، بررسی سازگاری یا ناسازگاری چارچوب فکری و رفتاری دینی با مدرنیسم از اهمیت خاصی برخودار می‌شود.

این گفتار تاملی است تحلیلی - نظری بر کیفیت رابطه بین باورمندی به مقوله اعتقادی قضا و قدر، و مولفه فرهنگ توسعه در دین اسلام. به عبارتی اهم این تحقیق آن است که دریابد، اصل اعتقادی قضا و قدر، به عنوان یک باور دینی اسلام، چگونه رابطه‌ای با پدیده فرهنگ توسعه، به عنوان شرط متقدم و عامل پویای فرایند توسعه برقرار می‌کند. پردازش دو مفهوم "قضا و قدر" و "فرهنگ توسعه" از منظر مفهومی و نظری در جایگاه و ردیف علمی هر کدام، سیری در فرآیند انباشت فکری - فرهنگی این دو در گذر تطور فرهنگ و تمدن اسلامی، بررسی کیفیت کنونی دو مقوله مزبور در جهان اسلام، بیان ضرورتهای گذرا به آینده مطلوب ، ارائه راهبردهای اصلاحی در زمینه چگونگی ایجاد شرایط خوش‌سببی عقیده تقدیر در تکوین و استمرار فرهنگ توسعه در میان مسلمین، و استنتاج نهایی پژوهش ، دربرگیرنده مباحث و محتویات این نوشتار است .

دراین نوشتار به یکی از مهمترین چالشهائی که درمقابل جامعه دینی ماست پرداخته شده است سخن از رابطه دین وتوسعه وتبیین علمی این موضوع درشرایط فعلی برای ما امری بسیار ضروری وحیاتی است چراکه توسعه درجهان امروز از اساسی ترین موضوعات بین المللی وداخلی کشور هاست وهرکشوری درپی آن است تاجایکاه خود رادراین فرایندعظیم وچند بعدی یافته ومشکلات وصول به جامعه پیشرفته و برتر رااز سر راه بردارد.از آنجائیکه توسعه خاستگاهی غربی دارد وچه نظراء وچه عملاء پدیده ای غربی محسوب می شود یکی از مشکلات مشترک کشورهای عقب افتاده که توسعه را آمال خود دانسته وآنرا کلید نجات ازوضعیت اسفبار کنونی می دانند چگونگی سازگار ساختن روند مدرنیزاسیون باساختار فرهنگی وبنیانهای سنتی این جوامع می باشد تادرپی موفق بیرون آمدن ازاین چالش عظیم خود راازخطر بی هویتی دراین فرایند پیچیده که فرهنگ ویژه ای رابه همراه می آوردمصون دراند. طبیعتا این نگرانی برای جامعه کنونی ما مضاعف است چراکه اولا فرهنگ وسنت این سرزمین بااسلام عجین شده ورنگ وبو، صبغه دینی داردوایجاد بنیانهای جدید فرهنگی وروند تازه درجامعه برای تحول سنتها بدون توجه به نحوه سازکار آن بافرهنگ یعنی جامعه امکان پذیر نخواهد بود. ثانیا ماحکومتی رابرمبنای اصول ومعیارهای اسلام بناکرده ایم ودرسیاستگذاری مقید به ارزشهاو دستورات‌دینی هستیم ثالثا ازآنجاکه جریان توسعه درغرب همراه وهمزاد باسکولا ریزم وزدودن اعتقادات الهی از جامعه بوده تصوری رابرانگیخته که انتخاب توسعه رامنجر به غیر دینی شدن جامعه می پندارد لذا در چنین وضعیتی سئوال ازامکان تحقق فرایندتوسعه دربستر فرهنگ دینی وسازگاری این دو باهم کنکاشی درتوانایی وقابلیت فرهنگ دینی برای انتقال جامعه ازوضع سنتی به مدرن برای چالشی بس حیاتی است .برای پاسخگوئی به این سوال مطالب درسه فصل دسته بندی شده درفصل اول تعاریفی ازتوسعه وفرهنگ به دست داده شده ورابطه بین این مورد بررسی قرارگرفته ودرفصل دوم ضمن اشاره به غیریت فرهنگ دینی ودین به تبیین فرهنگ دینی‌وآن دسته ازعناصر ومفاهیم این فرهنگ که در تزاحم بافرهنک توسعه ای است پرداخت شده ودرفصل سوم ضمن تاکیدبر این اصل که درحل تعارض نباید توسعه رامحوری برای تعدیل و تفسیر دین قرارداد پالایش فرهنگ دینی درکناجدارسازی اصول توسعه ازفرهنگ فعلی جوامع توسع یافته مطرح شده است ودرنهایت مدلی ازتوسعه که بوسیله دین هدایت ومهارشده ارائه گردیده است وچنین تلفیقی است که نزاع و تخاصم را از جامعه بشری دورساخته ورفاء وامنیت رابرای آن به ارمغان می آورد.

هدف از این رساله، بررسی تطبیقی مبانی مشروعیت حکومت مبتنی بر قرارداد اجتماعی و اسلام است. لذا سعی در پاسخ به این سوال است که وجوه اختلاف و تشابه مبانی مشروعیت حکومت مبتنی بر قرارداد اجتماعی با حکومت اسلامی مبتنی بر ولایت فقیه چیست؟ براساس فرضیه تحقیق، مبانی مشروعیت حکومت مبتنی بر قرارداد اجتماعی در جهان بینی، نعرفت شناسی، انسان شناسی و دیدگاه شناسی با حکومت اسلامی مبتنی بر ولایت فقیه تفاوت دارد و با توجه به این اختلافات مبنایی هیچگونه وجه مشترکی بین این دو وجود ندارد روش تحقیق در این رساله توصیفی تحلیلی بوده و مطالب آن در سه بخش تنظیم گردیده است. بخش اول به قرارداد اجتماعی و بررسی نظرات هابز، لاک و روسو و نقد آنها می پردازد. دربخش دوم، حق حاکمیت در اسلام، ولایت و وکالت و نیز شوری و بیعت مورد مطالعه قرار می گیرد. نهایتا" بخش سوم به بررسی تطبیقی این دو نظریه می پردازد. یافته های تحقیق نشان می دهد که اسلاک گرایش به زندگی اجتماعی را فطری می داند در حالی که قرارداد اجتماعی آن را حاصل قراردادها می داند. اسلام بین دین و سیاست انفکاک ایجاد نمی کند ولی درفلسفه عصر روشنگری این دو دارای دو حوزه متفاوت هستند. اسلام حکومت را یک پدیده طبیعی می داند در حالی که قرارداد اجتماعی آن را غیر طبیعی می داند. اسلام و قرارداد اجتماعی در خصوصیات و شرایط حاکم اختلاف دارند. درفلسفه سیاسی اسلام" نقش مردم" با " مشارکت سیاسی " با نظریه قرارداد اجتماعی مفهومی متفاوت دارد. به طور کلی این رساله نشان داده است که مبانی حکومت اسلامی در تضاد جدی و همه جانبه با مبانی حکومت مبتنی بر قرارداد اجتماعی است.

چکیده ندارد.