آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

حدیث خراسانی یا «شیعۀ تنوری» از جمله روایات مشهوری است که در متون روایی و تاریخی از معجزات امام صادق (ع) به شمار آمده‌است. شاید شهرت این روایت موجب گردیده که تا کنون سنجش و ارزیابی مشخصی درباره صحت سندی و متنی آن انجام نشود. با توجه به ضرورت شناخت دامنۀ اطاعت از معصوم (ع) و با توجه به مغایرت مفاد حدیث با سیرۀ عملی معصومین (ع) که همواره از پیروانشان اطاعتی همراه با تعقل و خردورزی خواسته‌اند، این پرسش مطرح است که در راستای حل تعارض ظاهری روایت مزبور با سایر روایات چه باید کرد و به چه میزان می‌توان بر سند و متن این حدیث تکیه نمود؟ بر این اساس پژوهش پیشِ‌رو به اعتبارسنجی سندی و دلالی این حدیث پرداخته و ضمن واکاوی سلسله سند روایت و تحلیل وثاقت رجال آن در کتب رجالی و حدیثی، به بررسی قرائن درون متنی حدیث توجه نموده‌است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که روایت خراسانی از یک‌سو فاقد اعتبار سندی بوده، و وثاقت مخبری آن محرز نیست و از دیگرسو با توجه به تعارض محتوای روایت با آیات قرآن، سیرۀ معصومان (علیهم السلام) و مسلمات عقلی، از نظر دلالی نیز مخدوش است. شباهت مضمون حدیث با روایات غالیان، مبهم بودن شخصیت‌های یاد شده در حدیث و وجود حشو و اضافات غیر لازم در متن حدیث نیز ضعف روایت را تأیید می‌نماید.

از کتب روایی شیعه در دلایل و براهین خداشناسی است که به نقل از مفضل یکی از یاران امام صادق از آن حضرت روایت شده و براساس نسخه‏های مختلف تصحیح و تحقیق و با تعلیقات علامه مجلسی چاپ شده است. این اثر حاوی یک‏دوره خداشناسی براساس دلایل و براهینی است که همه مردم می‏توانند با چشم ببینند و با دقت آنرا بشناسند از جمله نظم و کارکرد شگفت‏انگیز اعضا و جوارح بدن، خلقت پرندگان، چرندگان، خزندگان، حیوانات، کوهها، جنگلها، دریاها. امام از همه پدیده‏های طبیعی سخن می‏گوید و از هر کدام دلیلی برای اثبات وجود خدا می‏یابد. ویژگی دیگر این کتاب این است که در آن فلسفه و حکمت آفرینش پدیده‏ها و موجودات با زبانی ساده و قابل فهم بیان شده است.