آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

در این گفتار که از کتاب «فی رحاب حدیث الثقلین و احادیث اثنی عشر» برگرفته شده است، نگارنده هشت نکته از حدیث ثقلین استفاده می کند؛ از جمله: سفارش امت به تکریم ثقلین قرآن و عترت به عنوان امانت های پیامبر، وجه تسمیه ثقلین، جدایی ناپذیری عترت از قرآن، تمسک توأمان به عترت و کتاب، خطاناپذیریِ ثقلین، تداوم ثقلین تا آخر عمر دنیا، وجوب پیروی از آنها و رجوع علمی به آنها. در این گفتار به روایات دانشمندان اهل تسنن و سخنان آنها در شرح حدیث ثقلین استناد شده است.

کتاب حاضر ترجمه جلد چهارم از مجموعه "خلاصه عبقات الانوار" است که به قلم میرحامد حسین لکهنوی نیشابوری (1246 - 1306) در پاسخ به مطالب باب هفتم از کتاب "تحفه اثنا عشریه" نوشته مولوی عبدالعزیز دهلوی، نگاشته شده است گفتنی است در خلاصه عبقات الانوار اعتقادات شیعه از نظر تاریخ و عقاید و احکام به نقد کشیده شده است؛ همچنین در کتاب حاضر سند و دلالت حدیث سفینه از پیامبر (ص) بررسی گردیده است.

"تهذیب الاحکام" یکی از چهار کتاب اصلی حدیث شیعه است ، که شیخ ابوجعفر محمدبن حسن طوسی (460-385 هجری قمری) در شرح کتاب "مقنعه" شیخ ابو عبدالله مفید (متوفی 413) نوشته است . تهذیب الاحکام، همراه با سه کتاب دیگر (کافی، استبصار، من لا یحضره الفقیه) به دلیل جایگاه ویژه‌ای که در اندیشه شیعی دارد، توجهی ویژه می‌طلبد که تا کنون دانشگاه‌های ما - چنانکه باید و شاید - به آن نپرداخته‌اند. در این رساله، پس از بررسی اجمالی تاریخ تدوین حدیث و آشنایی با چهارصد اصل (کتابهایی که اصحاب ائمه نوشته‌اند) و چهار کتاب یاد شده، به بررسی زندگی علمی و تالیفات شیخ طوسی می‌پردازیم و آنگاه، آشنایی با تهذیب الاحکام، نسخه‌های خطی و کتابهای نگاشته شده پیرامون آن به عنوان مقدمه‌ای بر موضوع اصلی رساله مطرح می‌شود. بخش اصلی رساله، شامل معرفی حدود 160 کتاب از کتابهای قدیم است که منابع تالیف کتاب تهذیب بوده‌اند. در اینجا نام این کتابها به همراه مولفان آنها، شمارهء احادیثی از تهذیب (جلد 1 تا 5) که از این منابع نقل شده، و سپس شرح حال اجمالی مولفان این منابع می‌آید. این منابع، شامل کتب موجود، مانند کافی کلینی: و کتب غیر موجود (چه مجموعه‌های فقهی حسین بن سعید، محمد بن احمد اشعری، و چه تک‌نگاشتها مانند کتاب الحج موسی بن قاسم بجلی) می‌شود. با این نگرش به تهذیب ، گلبرگهایی پراکنده از گلهای پرپر شدهء گلستان علم دین به دست می‌آید. کار نگارنده در اینجا به باستان‌شناسی شباهت دارد که با کشف قطعات بازمانده از آثار کهن و بازسازی این آثار، جلوه‌هایی از تمدن سده‌های پیشین را در معرض دید همگان می‌گذارد. آخرین فصل رساله، پایان کلام است و آغاز راهی دراز و توفیق از خداست .

کتاب حاضر، به توضیح گونه‌ای از شناخت خدای متعال می‌پردازد که به آن معرفت فطری می‌گویند. در این کتاب تلاش بر این شده تا در حد امکان با تکیه بر منابع اصیل دینی معنای فطرت و معرفت فطری خدای متعال بازگو شده و بر ویژگی‌های بارز آن تأکید شود. این کتاب از دو بخش مجزا در خصوص توحید و عدل بحث و بررسی می‌کند؛ بخش اول آن در دو فصل به توضیح مطالبی همچون معرفت فطری، موقوف تعریف، حاصل تعریف، مکتب توصیف، راه‌های تذکر و یادآوری معرفت فطری، تسلیم و ایمان بر خداشناسی دینی، روش استفاده از آیات و احادیث در خداشناسی فطری و حقانیت فطرت می‌پردازد. مفهوم عدل خدا، حسن و قبح عقلی و ارتباط آن با عدل خدا، دلیل عدل خدا، نظریه جبر و ارتباط آن با عدل خدا، نظریه تفویض و ارتباط آن با عدل خدا، امر بین الامرین و اثبات آن، قضا و قدر و ارتباط آن با عدل خدا، بداء، شرور و ارتباط آن با عدل خدا، سعادت انسان و ارتباط آن با عدل خدا موضوعاتی است که بخش دوم کتاب را تشکیل می‌دهند.

نگارنده در این کتاب می‌کوشد مباحث مختلف عدل الهی را بر اساس آیات قرآن و احادیث پیامبر (ص) و اهل بیت آن حضرت مطرح سازد. در فصل نخست، بر اساس تعریفی درباره‌ی عدل، افعال به سه طبقه‌ی عدل و ظلم و فضل تقسیم می‌شود. نویسنده بر همین مبنا، در بحث از شرور بیان می‌دارد که شرور یا در طبقه‌ی عدل قرار می‌گیرند یا در طبقه‌ی فضل، و نیازی به طرح نظریه‌ی عوض نیست. هم‌چنین خداوند می‌توانست جهان دیگری غیر از جهان موجود بیافریند که در آن، برخی شرور این جهان وجود نداشته باشد. در مجموع مباحثی که در کتاب مطرح می‌شود بدین‌قرار است: حسن و قبح عملی و ارتباط آن با عدل خدا، دلیل عدل خدا، نظریه‌ی جبر و ارتباط آن با عدل خدا، نظریه‌ی تفویض و ارتباط آن با عدل خدا، امر بین الامرین و اثبات آن، قضا و قدر و ارتباط آن با عدل خدا، بداء، شرور و ارتباط آن با عدل خدا، و سعادت انسان و ارتباط آن با عدل خدا.به طور کلی عدل از مهمترین اوصاف خداست، و در کنار توحید که زیربنای جهان بینی اسلامی است قرار گرفته است و به همین دلیل اهمیت فوق العاده آن و نقش بنیادین در منظومه معارف اسلامی را نشان می دهد. بسیاری از عقاید اسلامی زیر مجموعه عدل الهی است .بطوری که بسیاری از آموزه های اعتقادی ، حتی آموزه های بنیادی هم چون نبوت و امامت و معاد و نیز آموزه های عملی و اخلاقی دین بدون قبول اصل عدل ، قابل توجیه نخواهد بود. در این کتاب به بررسی و پاسخ شبهات مربوط به عدل خدا پرداخته شده است و هم چنین براساس آیات و احادیث مباحث مختلف عدل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.