آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

فوکو در برابر روان‌کاوی از جهانی سخن می گفت که در آن تعهدی به ابراز و بازنمایی میل خویش نداشتیم. چه شد که حقیقت فانتزی ها جای حقیقت لذات فعال را گرفت؟ به عبارت دیگر، فوکو می کوشیدتا اخلاق را از اخلاقیات تفکیک کند. اخلاق نزد فوکو مبارزه ای بود برای زندگی ای که خواستار آن هستیم از طریق دگردیسی و تربیت خویشتن..

از سال 1971 تا 1984 در کالج فرانسه ، میشل فوکو مجموعه ای از سخنرانی ها را ارائه داد. به صورت آزادانه و گفتگو محور که در دامنه تحقیقات قبلی او قرار می گرفتند. فوکو در کتاب "باید از جامعه دفاع شود" به ظهور درک جدیدی از جنگ به عنوان پایه دائمی همه نهادهای قدرت می پردازد ، حضور پنهان در جامعه که با تجزیه و تحلیل تاریخی رمزگشایی می شود. فوکو با ردیابی از این تحول ، شجره نامه قدرت و دانش را که به عنوان دغدغه غالب وی در آمده است ، بیان می کند.

این اثر به گفته‌ی برخی صاحب‌نظران بهترین بررسی در اندیشه‌های پرنفوذ و ژرف میشل فوکو است. در این کتاب صرفاً خلاصه‌ای از آثار فوکو داده نمی‌شود بلکه نویسندگان، که از استادان برجسته‌ی فلسفه در دانشگاه کالیفرنیا هستند، خود دست به تعبیر و تفسیر و نقد آرای فوکو می‌زنند و آنچه را که به‌ویژه از نظر فلسفی و روش‌شناسی مهم است برجسته می‌سازند. در کتاب حاضر، پیشینه‌های فلسفی اندیشه‌ی فوکو همراه با نوآوری‌های بی‌نظیر وی بررسی می‌شود و پیوند فکری فوکو با نیچه، هایدگر، مرلوپونتی، ویتگنشتاین و برخی دیگر آشکار می‌گردد. فوکو با عرضه‌ی دو روش دیرینه‌شناسی دانش و تبارشناسی حقیقت و قدرت، بنیاد آنچه را که تا به امروز علوم اجتماعی خوانده می‌شد درهم ریخته است.

این اثر به گفته‌ی برخی صاحب‌نظران بهترین بررسی در اندیشه‌های پرنفوذ و ژرف میشل فوکو است. در این کتاب صرفاً خلاصه‌ای از آثار فوکو داده نمی‌شود بلکه نویسندگان، که از استادان برجسته‌ی فلسفه در دانشگاه کالیفرنیا هستند، خود دست به تعبیر و تفسیر و نقد آرای فوکو می‌زنند و آنچه را که به‌ویژه از نظر فلسفی و روش‌شناسی مهم است برجسته می‌سازند. در کتاب حاضر، پیشینه‌های فلسفی اندیشه‌ی فوکو همراه با نوآوری‌های بی‌نظیر وی بررسی می‌شود و پیوند فکری فوکو با نیچه، هایدگر، مرلوپونتی، ویتگنشتاین و برخی دیگر آشکار می‌گردد. فوکو با عرضه‌ی دو روش دیرینه‌شناسی دانش و تبارشناسی حقیقت و قدرت، بنیاد آنچه را که تا به امروز علوم اجتماعی خوانده می‌شد درهم ریخته است.

نقش روشنفکر این نیست که به دیگران بگوید چه باید بکنند. روشنفکر به چه حقی میتواند چنین کند؟ و به یاد آورید تمام آن پیشگوییها، نویدها، حکم ها و برنامه هایی که روشنفکران در دو سده گذشته بیان کردند و اکنون اثرها و نتیجه هایشان را میبینیم. کار روشنفکر این نیست که اراده سیاسی دیگران را شکل دهد؛ کار روشنفکر این است که از رهگذر تحلیلهایی که در عرصه های خاص خود انجام می دهد، امور بدیهی و مسلم را از نو مورد پرسش و مطالعه قرار دهد، عادتها و شیوه های عمل و اندیشیدن را متزلزل کند، آشناییهای پذیرفته شده را برداید، قاعده ها و نهادها را از نو ارزیابی کند، و بر مبنای همین دوباره مسئله کردن (که در آن روشنفکر حرفه خاص روشنفکریاش را ایفا میکند) در شکل گیری اراده سیاسی (که در آن می بایست نقش شهروندیاش را ایفا کند) شرکت کند.

«دیرینه‌شناسی عقل علمی میشل فوکو» نوشتۀ گری گاتینگ، بررسی جامع آثار فوکو با تمرکز بر رویکرد روش‌شناختی او به تاریخ اندیشه است. گاتینگ، که خود نیز فیلسوف برجسته‌ای است، در این کتاب به روش دیرینه شناسی فوکو که به‌دنبال کشف ساختارهای زیربنایی حاکم بر معرفت و علم است، می‌پردازد. این کتاب به دقت متون کلیدی فوکو، از جمله «تاریخ جنون در عصر عقل»، «تولد درمانگاه»، «نظم اشیا» و «دیرینه‌شناسی علم» را تحلیل می‌کند. با این‌حال، کار گاتینگ صرفا خلاصه‌ای از نظریه‌های فوکو نیست، بلکه راهنمایی تفسیری است که به خوانندگان کمک می‌کند تا در ایده‌های پیچیدۀ ارائه‌شده توسط فوکو حرکت کنند و اهمیت آن‌ها را در زمینه‌های وسیع‌تر تفکر فلسفی و استدلال علمی درک کنند. این کتاب با بحث در مورد باکلارد و کانگویلهم، دو شخصیت تأثیرگذار در رشد فکری فوکو‌ آغاز می‌شود. او سپس به تشریح افکار فوکو در مورد جنون و بیماری روانی، پزشکی بالینی و علوم انسانی می‌پردازد. به ویژه، گاتینگ مفهوم فوکو از «دید پزشکی» و تأثیر آن بر عمل پزشکی و تجربۀ بیمار را روشن می‌کند. یکی دیگر از موضوعات محوری کتاب، نقد فوکو از علوم انسانی و شیوه‌های دسته‌بندی و تعریف تجربیات انسانی است. گاتینگ توضیح می‌دهد که چگونه فوکو روایت سنتی پیشرفت علمی را به چالش می‌کشد و این فرض را که دانش به صورت خطی در طول زمان ساخته می‌شود را زیر سوال می‌برد. در عوض، فوکو پیشنهاد می‌کند که هر دورۀ تاریخی مجموعه‌ای از قوانین منحصربه‌فرد خود را دارد که اصطلاحا «ناخودآگاه علمی» نامیده می‌شود. گاتینگ همچنین در این کتاب به موضع بحث‌برانگیز فوکو در‌مورد عقل و فلسفه پرداخته است. به‌طور خلاصه، «دیرینه‌شناسی عقل علمی میشل فوکو» گری گاتینگ، هم مقدمه‌ای برای کسانی است که تازه خوانش فوکو را شروع کرده‌اند و هم به‌عنوان یک مطالعۀ دقیق برای کسانی که به‌دنبال تعمیق درک خود از روش دیرینه‌شناسی او هستند که می‌تواند مخاطبان گسترده‌ای را پوشش دهد.

«دیرینه‌شناسی عقل علمی میشل فوکو» نوشتۀ گری گاتینگ، بررسی جامع آثار فوکو با تمرکز بر رویکرد روش‌شناختی او به تاریخ اندیشه است. گاتینگ، که خود نیز فیلسوف برجسته‌ای است، در این کتاب به روش دیرینه شناسی فوکو که به‌دنبال کشف ساختارهای زیربنایی حاکم بر معرفت و علم است، می‌پردازد. این کتاب به دقت متون کلیدی فوکو، از جمله «تاریخ جنون در عصر عقل»، «تولد درمانگاه»، «نظم اشیا» و «دیرینه‌شناسی علم» را تحلیل می‌کند. با این‌حال، کار گاتینگ صرفا خلاصه‌ای از نظریه‌های فوکو نیست، بلکه راهنمایی تفسیری است که به خوانندگان کمک می‌کند تا در ایده‌های پیچیدۀ ارائه‌شده توسط فوکو حرکت کنند و اهمیت آن‌ها را در زمینه‌های وسیع‌تر تفکر فلسفی و استدلال علمی درک کنند. این کتاب با بحث در مورد باکلارد و کانگویلهم، دو شخصیت تأثیرگذار در رشد فکری فوکو‌ آغاز می‌شود. او سپس به تشریح افکار فوکو در مورد جنون و بیماری روانی، پزشکی بالینی و علوم انسانی می‌پردازد. به ویژه، گاتینگ مفهوم فوکو از «دید پزشکی» و تأثیر آن بر عمل پزشکی و تجربۀ بیمار را روشن می‌کند. یکی دیگر از موضوعات محوری کتاب، نقد فوکو از علوم انسانی و شیوه‌های دسته‌بندی و تعریف تجربیات انسانی است. گاتینگ توضیح می‌دهد که چگونه فوکو روایت سنتی پیشرفت علمی را به چالش می‌کشد و این فرض را که دانش به صورت خطی در طول زمان ساخته می‌شود را زیر سوال می‌برد. در عوض، فوکو پیشنهاد می‌کند که هر دورۀ تاریخی مجموعه‌ای از قوانین منحصربه‌فرد خود را دارد که اصطلاحا «ناخودآگاه علمی» نامیده می‌شود. گاتینگ همچنین در این کتاب به موضع بحث‌برانگیز فوکو در‌مورد عقل و فلسفه پرداخته است. به‌طور خلاصه، «دیرینه‌شناسی عقل علمی میشل فوکو» گری گاتینگ، هم مقدمه‌ای برای کسانی است که تازه خوانش فوکو را شروع کرده‌اند و هم به‌عنوان یک مطالعۀ دقیق برای کسانی که به‌دنبال تعمیق درک خود از روش دیرینه‌شناسی او هستند که می‌تواند مخاطبان گسترده‌ای را پوشش دهد.

تصوف معطوف به نجات آحاد جامعه است و برای مدیریت جامعه برنامة مدونی ندارد؛ اما این بدان معنا نیست که عرفا نیز نسبت به شرایط اجتماعی و سیاسی اطراف‌شان بی‌توجه بوده‌اند. در این پژوهش تلاش شده با بازخوانی و بازسازی مفهوم مقاومت فوکویی نشان داده شود که چگونه بخش اعظم حکایت‌های تذکرة‌الاولیاء در دایرة بازی بزرگ مفهوم قدرت و مقاومت قرار می‌گیرد و فریدالدین عطار چگونه با طراحی بدن‌های متنوع، روش‌های مقاومت صوفیه را بازنمایی می‌کند. برخی از این بدن‌ها از شیوة مقاومت سلبی و برخی دیگر از شیوة مقاومت ایجابی استفاده می‌کنند و گاه می‌شود که در یک رفتار بدنی هر دو وجه سلبی و ایجابی مقاومت آشکار می‌شود. انتخاب تذکرة‌الاولیاء بدان جهت است که این اثر دربردارندة عصارة اندیشه‌های عطار است. او تجربه‌های زیستی و نوشتاری متعدد را در آثار قبلی خودش به نمایش می‌گذارد و اینک در بخش‌های پایانی عمر تذکرة‌الاولیائی را می‌نویسد که زیرمتن بسیاری از زبرمتن‌های صوفیة دوره‌های بعدی است. با این هدف، ابتدا حکایت­ های عطار را که در بردارندة مفهوم مقاومت است بررسی و مصادیق آن را استخراج شده است. در مرحلة بعد، از طریق طبقه­ بندی آن­ها در چند گروه، مصادیق مقاومت سلبی و ایجابی را در آن­ها مشخص شده است.در مرحلة نهایی نیز گزارش‌هایی از تحلیل­ های انجام شده ارائه شده است.

عرفان اسلامی به¬مثابه یک نهاد اجتماعی، در تاریخ اجتماعی ایران، از اهمیت والایی برخوردار است. چنانکه از بدو شکل¬گیری، با بهره¬گیری از تعالیم خاص خود در پی تثبیت گزاره¬های قدرت برآمد و با تأثیر از شرایط سیاسی، مذهبی و اجتماعی، به¬عنوان یک گفتمان قدرتمند، در معادلات اجتماعی، سیاسی و مذهبی در تاریخ ایران نقشی برجسته پیداکرد. مولوی و عطار از جمله ادیبان عارفی هستند که در قالب کلام منظومشان در مثنوی معنوی و منطق‌الطیر، به بیان اندیشه‌های اجتماعی خویش، از منظر عرفانی پرداخته‌‌اند. پژوهش حاضر، با روش توصیفی- تحلیلی بیان¬می‌دارد که ساختار قدرت به¬تعبیر فوکویی آن، در عرفان اجتماعی، بر پایه جایگاه پیر و تعالیم لازم‌الاجرای او تبیین گردیده¬است به¬گونه‌ای که هژمونی قدرت در مقام پیر، با توجه به وجوه تاریخی و معرفتی در عرفان اسلامی در دستگاه نظری و عملیِ سازمانِ خانقاه، منجر به سوژه سازی مرید می‌شود؛ و پیر نیز، با تکیه بر اصل ولایت و انسال کامل، در حوزه قدرت و در امر راهبردی اجتماعی، دارای جایگاهی شاخص است. کلیدواژه¬ها: عرفان اجتماعی، دیرینه‌شناسی، میشل فوکو، مثنوی مولوی، منطق‌الطیر عطار.