آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

نویسنده در این کتاب می‌کوشد مقدمه‌ای جامع بر فلسفه هگل فراهم کند و تا آن جا که توانسته یکایک جنبه‌های عمده تفکر وی را پوشش داده است. این کتاب در درجه اول برای خواننده‌ای است که نخستین بار با هگل آشنا می‌شود. لذا پاره‌ای از مسائل متداول اجزای مختلف نظام فلسفی هگل مد نظر قرار نگرفته است. هر چند به گفته نویسنده این کتاب این موضوعات دارای اهمیتند ولی در کتابی که بناست صرفاً مدخلی باشد که هدف اصلی‌اش فراهم آوردن مجملی از نظام فلسفی هگل است، نباید به آن‌ها اولویت داد. بنا به گفته نویسنده کتاب حاضر حاصل سه دهه تفکر در باره هگل و معاصران اوست. فردریک بیزر نخستین بار در آکسفورد و در دهه ١٩٧٠، یعنی در طلیعه احیای فلسفه هگل در جهان انگلیسی‌زبان بود که به مطالعه این فلسفه همت گماشت. مطالعه فلسفه هگل، در وهله نخست برآمده از علاقه او به سرچشمه‌های فکری مارکسیسم بود، اما رفته‌رفته به فلسفه کلاسیک آلمان علاقه پیدا می‌کند و تز دکتری‌اش را در باب خاستگاه‌های پدیدارشناسی هگل در دانشگاه آکسفورد تحت سرپرستی چارلز تیلور نوشت که استادی نمونه است.

کتاب دانش پدیدارشناسی روح، اثری نوشته ی گئورگ ویلهلم فریدریش هگل است که نخستین بار در سال 1807 منتشر شد. این کتاب خارق العاده از هگل را می توان در زمره ی انقلابی ترین و جریان سازترین آثار فلسفی تمام تاریخ دسته بندی کرد. هگل در پیش گفتار این کتاب، به توضیح هسته و جان مایه ی روش خود می پردازد و عواملی را متذکر می شود که نقطه ی تمایز روش او با سایر متدهای فلسفی پیشین به حساب می آیند. او سپس در بخش آغازین کتاب، تفکرات امانوئل کانت درباره ی شک گرایی را به شکل خلاصه توضیح می دهد و آن ها را کامل می کند. کتاب دانش پدیدارشناسی روح به شش بخش تقسیم می شود که «آگاهی»، «خودآگاهی»، «عقل»، «روح»، «دین» و «دانش کامل» نام دارند. طیف گسترده ی موضوعات مورد پرداخت در این کتاب، به شکلی کاملاً منحصر به فرد و آن قدر با توازن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند که این روش با نام «دیالکتیک هگلی» شناخته می شود. این کتاب، پژوهشی شگرف درباره ی رشد ذهن از آگاهی مستقیم به فلسفه ی علمی است و به عنوان یکی از تأثیرگذارترین و ماندگارترین آثار فلسفی غرب شناخته می شود.

کانت با اثبات عدم‌ توانایی شناخت عقلانی از امر نامشروط و مفهوم خدا سبب اولین مضمون‌سازی‌ها از فلسفه دین شد. درمقابلْ هگل صراحتاً اعلام داشت موضوع فلسفه همان موضوع دین یعنی خدا است. این امر پرسشی اساسی را پدیدار می‌کند، اگر موضوع فلسفه همان دین است، آیا هگل به شیوه پیشاکانتی به تفوق دین بر فلسفه باور دارد و فلسفه را در چارچوب درک مسیحی می‌فهمد؟ یا بالعکس؟ هر یک از مفسرین پاسخی متفاوت به این پرسش داده‌اند و مسئله این مقاله نیز در همین هنگام شکل می‌گیرد. تأمل در این موضوع سبب می‌شود تا در هنگام خوانش دیدگاه دینی هگل به‌واسطه این تفسیرها دچار خلط روش‌شناسی نشویم. بنابراین، می‌کوشیم در ضمن واکاویِ علل اختلاف آراء مفسرین، تفسیرها را دسته‌بندی کنیم. سپس به تحلیل آن‌ها پرداخته، نقاط شباهت و افتراق‌شان را نشان می‌‌دهیم و روش‌شناسی هر یک را تبیین می‌کنیم. درنهایت، می‌کوشیم تا ضرورت حفظ تکثر پارادایم‌های تفسیری را به‌واسطه امکان‌ها و عقلانیت‌های مختلف آن‌ها نشان ‌دهیم و از این طریق تبیین کنیم که اساساً نباید به‌دنبال جمع تفسیری بود. زیرا علاوه بر اینکه هر تفسیری سبب مواجهه‌ای نو و پاسخی جدید به مسئله‌ها می‌شود، اساساً هرگونه داوری برای ترجیح یک تفسیر بر دیگر تفسیرها تابعی از معیارها و پیش‌فرض‌هایی است که هیچ ترجیحی بر یکدیگر ندارند.

"فنومنولوژی روح" اثر عمده "هگل" معطوف نشان دادن سیر حرکت آگاهی متعارفی به سوی بلندای آگاهی فلسفی است. در نزد هگل تنها روح به مثابه یک کل از تاریخ واقعی برخوردار است. هگل، در عین حال، می‌کوشد آنچه فراورده تاریخ انسان در جریان این تاریخ به جود آورده توضیح دهد. "فنومنولوژی روح" علم تجربه آگاهی است که در آن شعور فردی در مراحل مختلف آن به مثابه تجدید مختصر آن مراحل بررسی می‌شود که شعور و آگاهی انسانی در جریان تاریخ طی کرده و به صورت فلسفه متبلور گشته است. گفتنی است اثر حاضر نخستین ترجمه کامل آن به زبان فارسی است. مترجم کتاب تصریح می‌کند: "هگل بر خلاف اصحاب تاویل متن که امروزه در غرب، آش در هم جوش فقیرانه‌ای به نام هرمنوتیک را به نام آخرین کلام فلسفه به ساده لوحان می‌خورانند، موکدا خاطر نشان می‌سازد که "تنها یک حقیقت، یک وظیفه و یک معنویات حقیقی می‌تواند وجود داشته باشد ولاغیر" (پاراگراف 623). او هرگونه معنویاتی که از مفاهیم غیر بشری و غیر طبقاتی اخذ شده باشد را نفی می‌کند و در قالبی فلسفی نشان می‌دهد، معنویاتی که خارج از جامعه بشری اخذ شده باشد وجود ندارد و چیزی جز فریب نیست. معنویات واقعی باید آن چیزی باشد که به انهدام جامعه کهن خدمت نماید. معنویات برای آن است که جامعه بشری بتواند به مدارج عالی‌تر برسد و از یوغ بردگی مادی و معنوی رهایی یابد. هگل بر آن است که سرشت انسانی همواره سرشتی مشخص است و "قوانین و آداب و رسوم فرد همانا قوانین و آداب و رسوم طبقه جایگاه اوست" (پاراگراف 468) او این حکم را در تحلیل مناسبات حکم میان انسان‌ها و روحیات و ارزش‌ها و امیال آنها نیز به کار می‌برد.... در مطالعه اثر کنونی هگل و آثار دیگر وی باید این کلام انگلس را همواره در نظر داشت که "این فلسفه بسیاری اندیشه‌های داهیانه نیز گفته و بسی از کشفیات بعدی را از پیش حدس زده، ولی در عین حال باطل هم کم نبافته است". موضوعاتی که در این کتاب بحث می‌شود عبارت‌اند از: آگاهی، خودآگاهی، عقل، روح، مذهب، و علم و معرفت مطلق. همچنین کتاب دارای دیباچه بلندی است درباره شناخت علمی.

کتاب دانش پدیدارشناسی روح، اثری نوشته ی گئورگ ویلهلم فریدریش هگل است که نخستین بار در سال 1807 منتشر شد. این کتاب خارق العاده از هگل را می توان در زمره ی انقلابی ترین و جریان سازترین آثار فلسفی تمام تاریخ دسته بندی کرد. هگل در پیش گفتار این کتاب، به توضیح هسته و جان مایه ی روش خود می پردازد و عواملی را متذکر می شود که نقطه ی تمایز روش او با سایر متدهای فلسفی پیشین به حساب می آیند. او سپس در بخش آغازین کتاب، تفکرات امانوئل کانت درباره ی شک گرایی را به شکل خلاصه توضیح می دهد و آن ها را کامل می کند. کتاب دانش پدیدارشناسی روح به شش بخش تقسیم می شود که «آگاهی»، «خودآگاهی»، «عقل»، «روح»، «دین» و «دانش کامل» نام دارند. طیف گسترده ی موضوعات مورد پرداخت در این کتاب، به شکلی کاملاً منحصر به فرد و آن قدر با توازن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند که این روش با نام «دیالکتیک هگلی» شناخته می شود. این کتاب، پژوهشی شگرف درباره ی رشد ذهن از آگاهی مستقیم به فلسفه ی علمی است و به عنوان یکی از تأثیرگذارترین و ماندگارترین آثار فلسفی غرب شناخته می شود.

هگل، با بررسیِ «انقلاب فرانسه» و پیامدهای ناگوار آن، دموکراسی را گونه‌ای از زمام‌داری توده­ای می­دانست که نه‌تنها حقوق اساسی افراد و خصوصا «اقلیت­ها» پاس داشته نمی‌شود، بلکه آزادی نیز از طریق آن محقق نمی­شود و به همین دلیل نیز فاقد عقلانیت است. ازهمین­رو، او حق رأی همگانی را نیز مردود می­شمارد. چراکه دموکراسی نقش نمایندگی در حیات سیاسی را تا حد امکان فرو می­کاهد و حتی تمایل به لغو آن دارد، لذا در چنین وضعیتی فرد نمی­تواند نماینده­ای داشته باشد و با استیلای رأی همگانی، رأی فرد آن‌قدر بی­اهمیت و ناچیز می­شود که بی­میلی و بی­علاقگی گسترش می­یابد و پیامد آن چیزی جز «جباریت اکثریت» نخواهد بود. درنتیجه، مردم نیز به تبع آن برای کسب منافع مادی و پی­جویی امیال و انگیزه­های آنی خویش رأی خواهند داد. در این مقاله، دیدگاه نقادانه هگل به دموکراسی و چالش­های آن و راهکار وی برای شیوه زمام‌داری مطلوب مورد واکاوی قرار می­گیرد.

فلسفه ذهن به عنوان یکی از زیرشاخه‌های فلسفه تحلیلی، به مطالعه ذهن انسان با روش فلسفی می‌پردازد. هستی‌شناسی ذهن، چیستی ذهن و ارتباط ذهن و بدن مهمترین محورهای فلسفه ذهن هستند.