آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

ارسطو در اخلاق نیکوماخوس به اقتضای غایتِ عملی به مبادیِ تکوینِ عمل می‌پردازد. قسمی از مبادی، فضایل‌اند که عللِ غایی وقوعِ عمل‌ هستند و بخشی نیز مبادیِ درونی عمل و اجزاءِ نفس انسانی به عنوان عاملِ عمل اخلاقی است که در فرایند برهم‌کُنشی مستمر به رخ‌دادِ عمل می‌انجامند. پرسش اصلی ناظر به فهمِ بنیان‌های عمل این است که چه گونه رابطه‌ای میان اجزاء نفس و فضایل منجر به وقوع عمل اخلاقی می‌شود؟ در این مقاله نخست به توصیف هر یک از اجزاء و سپس به رابطه آنها با هم پرداخته شده تا در نهایت روشن شود میان اجزاء نفس و رابطه‌ی درونی آنها با هم به عنوان یک بُعدِ مبادیِ عمل، و فضایل به مثابه مبادیِ غاییِ عمل از سوی دیگر چه نسبتی است. در نگرش ارسطو خواستِ تکرارشونده در یک سو، تعقل را در آن سمت تقویت‌ می‌کند و عقلِ قوام‌یافته در یک بُعد، خواست را نیز به همان جهت سوق می‌دهد. از این رو عمل̊ برآیندِ برهم‌کنش میان اجزاء عقلی و غیرعقلیِ نفس و خواست و عقل در انسان است که خود در ارتباطی دوسویه با مبادیِ غایی عمل و فضایل‌اند به نحوی که رذایل، مبادی فضایل را ویران میکند.

ارسطو در دو رسالۀ اخلاقِ نیکوماخوس و اخلاقِ ائودموس «سعادت» را به «فعّالیّتِ فضیلت‌مندانه» تعریف می‌کند. او با پرداختن به علم‌النّفس و توجّه به فضیلتِ اجزای نفس́ می‌کوشد تا به تعریفِ نهاییِ «سعادت» و «فعّالیّتِ فضیلت‌مندانه» دست یابد. وی در اخلاقِ نیکوماخوس به این نتیجه می‌رسد که سعادتِ نهایی́ عبارت از «تفکّرِ نظری» است. امّا در اخلاقِ ائودموس́ «سعادت» را به «فعّالیّتِ زندگیِ کامل بر طبقِ فضیلتِ کامل» تعریف می‌کند. به عبارتِ دیگر، او در آنجا سعادت را شاملِ همۀ فضایل، از جمله تفکّرِ نظری و فضایلِ اخلاقی، می‌داند. این دو تعریفِ ظاهراً متفاوت از «سعادت» نشان می‌دهد که فضیلتِ اخلاقی́ جایگاهِ یکسانی در آن دو رساله ندارد. در این مقاله، ابتدا اندیشۀ اخلاق‌شناختیِ ارسطو در آن دو رساله را بیان می‌کنیم و، سپس، نشان می‌دهیم که ارسطو فضیلتِ اخلاقی را در پایانِ اخلاقِ نیکوماخوس شرطِ لازمِ سعادت و تفکّرِ نظری می‌داند، ولی در اخلاقِ ائودموس آن را همراه با تفکّرِ نظری́ مقوّمِ سعادت می‌داند. چنین تفاوتی به تفاوتِ نگاهِ ارسطو به زندگیِ انسانِ سعادتمند در اخلاقِ نیکوماخوس و اخلاقِ ائودموس بازمی‌گردد. ارسطو در اوّلی با انسان در «ساحتِ فعّالیّتِ خداگونه» سروکار دارد، ولی در دومی با انسان در «ساحتِ فعّالیّتِ انسانی».

بی‌گمان، اصطلاح‌شناسی از ضرورت‌های هر دانشی است که اگر تاریخی انجام شود، سودش دوچندان است. در میان اصطلاحات فلسفه‌ی عملی که گر چه نام‌آشناست و در علوم قرآن و نیز تاریخ و عرف فراوان بکار می‌رود؛ اما به‌عنوان زبان‎زدی فلسفی به‌ویژه با نگاه تاریخی بررسی نشده، واژه‌ی مدنی است که صفت نسبی مدینة است. این اصطلاح که در میراث جهان اسلام پربسامد است، در عنوان سومین شاخه‌ی حکمت عملی، «الفلسفة المدنیة»، بکار رفته و اصطلاح نام‌ور و بنیادین «مدنی بالطبع» که در انسان‌شناسی فلسفی و فلسفه‌ی علوم اجتماعی محور است، از آن ساخته شده است؛ ازاین‌رو، پرداختن بدان ضروری است؛ به‌ویژه بررسی آن در مطالعات تمدنی نیز لازم است؛ زیرا واژه‌ی تمدن نیز مبتنی بر آن است. این مقاله با بررسی مدینة و مدنی در فرهنگ‌های اصیل لغت تازی مانند العین، مختار الصحاح، تهذیب اللغة و نیز در برخی کتاب‌های مرتبط با علوم قرآنی، راه را برای تحقیق آن در گزارش‌های عربی متن‌های فلسفی یونانی می‌گشاید که با پژوهش آن‌ها به نظر می‌رسد که مترجم ناشناس خطابه‌ی ارسطو پیشگام در به‌کارگیری مدینة و مشتقات آن در ترجمه‌ی πολις یونانی و مشتقاتش است و در استعمال مدینی به‌عنوان صفت نسبی مدینة نیز منحصر به فرد است و شاید نشان قدمت آن باشد. در این میان، گویا کندی در به‌کارگیری وصف مدنی مقدم است و نیز اسحاق در ترجمه‌ی اخلاق ارسطو، مدینة و مشتقاتش را هرچند تحت‌اللفظی ست، به‌عنوان برابر نهاد πολις یونانی و واژه‌های برگرفته از آن، بیش از سیاسة و مشتقاتش که در عربی رایج‌تر است، می‌پسندد و بهره می‌برد.

ترجمه ماشینی : محققانی که به دنبال درک دیدگاه ارسطو در مورد دوستی هستند، اغلب این رابطه را برحسب بهره مندی از فعالیت عامل فضیلت مند توصیف می کنند. من استدلال می کنم که این یک لنز تحریف کننده است که از طریق آن می توان ارسطو را تفسیر کرد. دغدغه اصلی و اساسی ارسطو، در اخلاق او، این است که بفهمد خیر چیست و چگونه آن را به وجود آورد، نه تعیین چگونگی توزیع کالاهای تولید شده توسط فعالیت فضیلت‌آمیز. یادآوری این موضوع به روشن شدن نقش کتاب‌های دوستی کمک می‌کند و تنش‌های ظاهری بین اودایمونیسم ارسطو و روایت او از دوستی را از بین می‌برد. فصل اول من نشان می‌دهد که ارسطو تا چه اندازه به وظیفه‌اش در اخلاق نیکوماخوس، یعنی درک خیر نهایی انسانی پایبند است. فصل دوم به بررسی کاربردهای مسئله‌دار مسئله ذینفع در تفسیر ارسطو می‌پردازد. این تمرکز اشتباه اغلب منجر به دیدگاهی می شود که نشان می دهد دوستی باعث به خطر افتادن eudaimonia عامل می شود. فصل سوم استدلال می‌کند که حتی الزام ارسطو مبنی بر اینکه دوستی را «به خاطر خودش» دوست داشته باشیم، نباید بر حسب ذینفع درک شود. از نظر ارسطو، برخی چیزها هم به عنوان غایت خود و هم به خاطر برخی خیرهای دیگر جستجو می شوند، و بنابراین می بینیم که چگونه می تواند اصرار داشته باشد که انسان ها یکدیگر را به عنوان غایت دوست دارند، اما فکر می کنند که دوستان باید از یکدیگر ارزش طلب کنند. در نهایت، من نگرانی در مورد تضاد منافع بین دوستان را در نظر می‌گیرم. دیدگاه ارسطو مبنی بر اینکه منافع را فقط می‌توان برحسب نیازهای eudaimonia درک کرد، مستلزم این است که حداقل بین افراد با فضیلت تضاد منافع وجود نداشته باشد.

کلیاتالف) طرح موضوع و بیان مسالهرساله ی اخلاق نیکوماخوسبه عنوان مهم ترین اثر ارسطو ؛ بنیان گذار دیدگاه اخلاق فضیلت در فلسفه ی اخلاق، بارها به زبان های مختلف ترجمه و تفسیر شده است. از آن جا که این اثر مانند بسیاری از آثار دیگر ارسطو، در واقع درس گفتارهای این فیلسوف هستند، مسائل و موضوعات بسیاری در این اثر کماکان مورد سوال و تفسیرهای متمایز قرار می گیرند. یکی از مهم ترین مسائلی که در فلسفه ی اخلاق معاصر و میان ارسطو شناسان بزرگ دنیا مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است، کاربرد عقل در این اثر و میزان عقلانی و علمی بودن فلسفه ی اخلاق ارسطو است. "جاناتان بارنز" ، "دیوید چارلز" ، "جان کوپر" ، "ت.اچ. ایروین"، و "جاناتان لییر"از جمله مفسرین شهیری هستند که دیدگاه های رایج درباره ی این رساله را در دنیای معاصر فلسفه ی اخلاق شکل داده اند.کتاب کارکردهای عقلانی در اخلاق نیکوماخوس ارسطواثر سی.دی.سی. ریویکی از آثار بسیار قابل توجه و دقیق در تفسیر این رساله ی ارسطو است. این اثر در مقابل همه ی آثار مفسران پیشین، از ویژگی خاص و نوآورانه ای برخوردار است و به نوعی در مقابل دیدگاه های رایج که معرفت اخلاقی را عموما مشروط و متغیر می دانستند، می ایستد. یعنی در پی اثبات امکان کسب معرفت علمی نامشروط(مطلق) در فلسفه ی اخلاق ارسطو است.این اثر، با رویکردی تازه، به تبیین مجدد مبانی معرفت شناختی، متافیزیکی و روان شناختی اخلاق نیکوماخوس می پردازد و با بهره گیری از براهین قیاسی در چهارچوب منطق ارسطویی و با بیان مصادیق بسیار از آثار گوناگون وی، نهایت تلاش را برای اثبات دیدگاه خود به کارمی گیرد.پژوهش پیش رو نیز، ضمن ارائه ترجمه ای دقیق این اثر تاثیرگذار، در پی تحلیل و نقد آراء مطرح شده در این اثر نیز هست.ب) ضرورت انجام تحقیقانتخاب کتاب کارکردهای عقلانی در اخلاق نیکوماخوس ارسطوجهت ترجمه و تحلیل در پژوهش پیش رو، به چند دلیل صورت گرفته است. در وهله ی اول، این اثر در مقابل همه ی تفسیرهای پیشین، مساله ای تازه و بسیار مناقشه برانگیز را درباره ی این اثر مطرح می کند. و نویسنده در تلاش است با ارائه براهین منطقی در چهارچوب نظام فلسفی ارسطو، این مهم را کسب کند. در وهله ی دوم، مطابق آن چه خود نویسنده نیز در مقدمه بدان اشاره دارد، این اثر، در پی تحلیل وروشن سازی مبانی معرفت شناختی، متافیزیکی و روان شناختی کتاب اخلاق نیکوماخوس است و چنین تفسیر همه جانبه ای از این رساله تا کنون با این جامعیت موجود نبوده است.در وهله ی سوم، یکی از ویژگی های بسیار ویژه و مفید این اثر، جامعیت آن در ارائه ی نمونه ها و مصادیق مرتبط با موضوع از میان همه ی آثار ارسطو است. نمونه هایی که در برخی موارد ترجمه ی فارسی آن ها اصلا موجود نیست و یا به عنوان مثال، به ندرت تصور می شده است که در اثری مانند درباره ی آسمانیا درباره ی اعضای جانوراننیز مطالبی مرتبط با فلسفه اخلاق یافت شود. در وهله ی چهارم، دیوید ریو، در نگارش این اثر، تمامی تفاسیر پیشین از کتاب اخلاق نیکوماخوس را مدنظر داشته است و چنانچه موضوع جدیدی را مطرح کرده است که به هر نحو با تفاسیر رایج مطابقت ندارد. به طور قطع، آراء دیگر مفسرین را نیز به صورت پانویس ارائه کرده است. این موضوع به خواننده ی فارسی زبان که دسترسی قابل توجهی به تفاسیر گوناگون ندارد، این امکان را می دهد تا ضمن مطالعه ی دیدگاه های ریو، با دیگر تفسیرها نیز آشنایی یابد. در وهله ی پنجم، این پژوهش در پی آن است تا با معرفی و تحلیل اثر فوق، موضوع وجود تفاسیر و حتی ترجمه های گوناگون از یک اثر ارسطو را بیشتر در معرض مطالعه قرار دهد. چرا که در شرایط فعلی تنها سه ترجمه ی قابل استفاده از رساله ی اخلاق نیکوماخوس ارسطو به زبان فارسی موجود است که شامل ترجمه محمدحسن لطفی تبریزی ، ابوالقاسم پورحسینیو رضا مشایخیاست. در حالی که بسیاری از ترجمه های انگلیسی کتاب دیوید ریو از اخلاق نیکوماخوس با ترجمه های موجود به زبان فارسی مطابقت لازم را ندارد. خود دیوید ریو نیز در پانویس ها ذکر می کند که هر ترجمه ی انگلیسی از میان ترجمه های گوناگون به کدام اثر وفادار است و تاییدکننده ی کدام تفسیر از فلسفه ی اخلاق ارسطو است. بنابراین به نظرمی رسد، وجود تفسیرها و ترجمه های مختلف از این اثر ارسطو، از نیازهای معاصر فلسفه ی اخلاق در ایران است و ترجمه و شرح کتاب کارکردهای عقلانی در اخلاق نیکوماخوس ارسطو در پژوهش پیش رو، در صدد افزایش دانش نسبت به این تفاسیر و ترجمه ها است.

این مقاله در صدد بیان این موضوع است که مهمترین مقومات فلسفه عملی ارسطو در تحلیل اگزیستنسیال هیدگر صبغه هستی شناختی می یابد. انحاء نسبت آدمی در قبال موجودات Verhaltenweisen آن گونه که در کتاب ششم از اخلاق نیکوماخوس ارسطو مطرح شده، در خوانش نوین هستی و زمان هیدگر تبدیل به انحا وجودی آدمیSeinsweise  می گردد. آنچه برای هیدگر بسیار اهمیت دارد، احیای قوه انتولوژیک نهفته در تعینات سه گانه ارسطویی است که در آن پراکسیس بر دو نحوه رفتاری کاشف از موجودات؛ یعنی تئوری و پویسیس اولویت می یابد.هیدگر در بحث ارسطو از فضایل عقلانی، تعاریف و تعینات متناسبی را از زندگی انسانی در آرای ارسطو کشف می کند که در فلسفه جدید و برای مثال، در فلسفه هوسرل شناخته نشده و موضوعیت نیافته اند. اگر تحلیل اگزیستنسیال در پرتو تفسیر پدیدار شناختی ارسطو و بخصوص مطالب وی در اخلاق نیکوماخوس بازخوانی گردد، شاید بتوانیم برنامه فلسفی هیدگر را بهتر بفهمیم.

در این مقاله امکان تشکیل جامعه اصیلِ انسانی بر اساس «وجود و زمان» تبیین می شود؛ همچنین نشان داده می شود، فهم هایدگر از چنین جامعه ای مبتنی است بر خوانش پدیدارشناسانه او از برخی مفاهیم اخلاقی ارسطویی – مفاهیمی همچون دوستی و شجاعت- در کتاب اخلاق نیکوماخوس. انسان هم در اندیشه ارسطو و هم در تفکر هایدگر، پیشاپیش – یعنی قبل از هر فکر، تصمیم یا کنشی – نسبتی وجودی با عالم پیرامونی خود دارد. در اینجا مراد از امکان تشکیل جامعه، در واقع، امکان فرارفتن از «خود» و ربط یافتنِ «وجودی» با «دیگری» است. برای تبیین این نظر، می کوشیم قرائت پدیدارشناسانه هایدگر از «اخلاق نیکوماخوس» و تاثیری را که این قرائت بر شکل گیری «وجود و زمان» داشته، به نحوی مقتضی بیان کنیم.

کتاب «حکمت عملی» تالیف جناب آقای سید محمد رضا غیاثی کرمانی، اقتباس از کتاب ارزشمند اخلاق ناصری به قلم اندیشمند شهیر جهان، حکیم، متکلم و عارف الهی مرحوم خواجه نصیرالدین طوسی است. این کتاب، پیرامون تهذیب نفس، اداره منزل و اجتماع به نحو شایسته و جالب، مطالبی مفید و سودمند ایراد نموده است.

چکیده:ارسطو و علامه طباطبایی به عنوان دو اندیشمند ومتفکر بزرگ به مسئله اخلاقپرداخته اند. مهمترین اثر ارسطو در اخلاق کتاب اخلاق نیکوماخوس است که مهمترین مولفه آن تاکید برفضایل می باشد . فضیلت ملکه ای اخلاقی است که به دور ازافراط وتفریط بوده ودر حد وسط واقع شده است . ارسطو از فضایلی همچون شجاعت، عفت، حکمت و عدالت سخن گفته است. آرای ارسطو براندیشمندان غرب و حیطه اسلامی اثر گذار بوده است.مهمترین اثر علامه طباطبایی در اخلاق رساله لب اللباب است که دربرگیرنده درسهای ایشان می باشدکه مهمترین مولفه آن توجه به خداوند واصلاح معرفت توحیدی است. براساس نظریه ایشان، درصورت اصلاح معرفت توحیدی تمام رذایل اخلاقی به یکباره ازبین می رود ولازم نیست یک یک رذایل اخلاقی رادرخود یافته وبرای ازبین بردن آنها تلاش شود . دیدگاه علامه نسبت به نظریه ارسطو ارجح است. برخی ازمهمترین اشکالات ارسطو عبارتند از : بی توجهی به تفاوت های فردی ،کم رنگ بودن نقش خداوند در اخلاق، سختی تشخیص نقطه حد وسط، فیلسوف انگاری تمام انسان ها.واژگان کلیدی: ارسطو، علامه طباطبایی، اخلاق، فضیلت،نقطه حد وسط، توحید.