آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

هر عملی که انسان انجام می دهد ضرورتا مبتنی بر یک نظام ارزشی و اخلاقی است که بر آن اساس تصمیم گیری می کند. گرچه ما اغلب به معیارهای کلیِ اخلاقیِ یکسان معتقدیم، ولی تطبیق معیارها با شرایط جزئی در فعالیت‌هایمان، با مشکلات زیادی مواجه می شود؛ و در نتیجه دست به تصمیم های متفاوتی می‌زنیم که ناشی از شرایط آن فعالیت است ولی با تجزیه و تحلیل دقیق تصمیم‌هایمان اغلب با مغایرت آن با معیارهای اخلاقی مواجه می‌شویم و کاری را که اخلاقی نیست اخلاقی دانسته، و یا کاری که اخلاقی است به وجه اخلاقی آن توجه نمی‌کنیم. بدین جهت عالمان اخلاق تلاش می‌کنند با هم‌فکری و تجزیه و تحلیلِ شرایط خاصِ یک فعالیت، وظایف اخلاقی ما را تنظیم کرده و متناسب با نقشی که در آن فعالیت داریم دستور‌العمل‌هایی اخلاقی تنظیم نمایند تا بر آن اساس سایر افراد بتوانند در یک نظام معیار، زیستِ اخلاقی داشته باشند. به این دستورالعمل‌ها، «مرامنامه اخلاقی» یا «کدهای اخلاقی» یا «دستورالعمل‌های اخلاقی» برای آن فعالیت می‌گویند.

با اصل قرار گرفتنِ «من متفکر» در فلسفة دکارت, «خداوند» از مفهوم «هستم آنکه هستم» تا حد یک اصل فلسفی, تنزل یافت. در نتیجه «صانع طبیعت» به جای خدای معبود, یعنی متعلق ایمان, قرار گرفت. این نتیجه سرآغاز مشکلی متافیزیکی برای پیروان دکارت بود. مالبرانش به جهت حل مشکل, خداوند را تنها علت حقیقی, در نظام معرفت بشری و در نظام علیت طبیعی, دانست و سعی کرد با قول به علل موقعی رابطة مستحکم‌تری میان خدا و جهان برقرار کند. راه حل اسپینوزا برای از میان برداشتن آن مشکل, اعتقاد به وحدت جوهر است. هنگامی که جز جوهر یگانه یافت نشود, جز طبیعت یگانه وجود ندارد و نام دیگر این طبیعت خداست. مفهوم جوهر یگانه همه را دربردارد خدا یا طبیعت: از دو نگاه ؛ هم طبیعت‌پذیر و هم طبیعت آفرین. بدین ترتیب, اسپینوزا, مفهوم سنتی خدا را کنار می‌گذارد. فلسفة لایب‌نیتس, مانند مالبرانش, خدا محوری است؛ نه تنها به این معنا که خدا در نظر لایب نیتس اهمیت مرکزی دارد, بلکه به این معنا که «کل عالم یک مرکز است و روح این مرکز, خداوند است». تنها تفاوت لایب نیتس با اسلافش در باب تصور خدا, این است که وی تصور خدا را امری ممکن می‌داند. با وجود تلاش دقیق این خردگرایان برای تبیین خدا, «موجود بی نهایت کامل» مالبرانش, «طبیعت طبیعت آفرین» اسپینوزا و «مناد منادهای» لایب نیتس, مانند «جوهر نامتناهی» دکارت با خدای ادیان تفاوت عمده‌ای دارد.

ماهیت فهم که دغدغة اصلی"گادامر" بود، لاجرم وی را به‌سوی توجه فهم ویژه علومانسانی کرد. او هرچند در قول بهابتنای علومانسانی بر فهم همدلانة پدیدار‌ها به‌جای تبیین علی آن‌ها (که معمول علومطبیعی است) پیرو "دیلتای" بود، اما برآن بود که دیلتای هنوز مسحور اسطورة روش است. درحالی‌که خود، روش را به پرسش میکشید و حقیقت را الزاماً در چارچوب روش جستجو نمی‌کرد. همین امر سبب گردید که مدعای دیلتائی: «هرمنوتیک بهمثابه شالوده علوم انسانی» در عین حفظ اعتبار کلی خود نزد گادامر، معنا و مدلولی یکسره متفاوت پیدا کند. زیبائی‌شناسی آن چیزی است که گادامر بهویژه با ارائة تأویلی نو از نقد سوم کانت (نقد حکم زیبائی‌شناسانه)، زیبائی‌شناسی را اصل راهنمای علوم انسانی قلمداد می‌کند.