آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

در این پایان نامه در پنج بخش با این عناوین احسان و محسنین با تکیه بر آیات و روایات بررسی شده است: بخش اول، کلیاتی در باب احسان: معانی لغوی و اصطلاحی احسان، جایگاه احسان در قرآن و روایات؛ بخش دوم، حوزه های احسان: احسان به نفس، احسان در خانواده، احسان در اجتماع؛ بخش سوم، شناخت محسنین و ویژگی های آنان: ویژگی های محسنین، مصادیق محسنین در قرآن؛ بخش چهارم، آثار و نتایج احسان: نظام پاداش محسنین، بررسی آثار احسان؛ بخش پنجم، عوامل و موانع قبولی احسان.

در این پژوهش به دو مبحث توجّه شده است: الف) اختلاف قراءات. ب) اثر آن در تفسیر. در مبحث قراءات ، پیدایش آنها، نام قاریان، شرح حالی مختصر از زندگی آنان، اسناد هر قاری تا رسول خدا، طرق نقل راویان آنها، تاریخ انتشار قراءات در نقاط مختلف و قرائتهای رایج امروز در جهان اسلام و نیز دلیل رواج قرائت حفص مورد کنکاش و جستجو قرار گرفته است. همچنین کلمات مورد اختلاف قاریان در قرآن که بالغ بر 2400 کلمه است، از جنبه های مختلف مورد دسته بندی و تقسیم واقع شده است، چون این کار در سنجش میزان تأثیر این اختلافات در ترجمه و تفسیر قرآن بسیار مؤثّر است. همچنین مقایسه این اختلافات با سیاهه مصحف از این طریق امکان پذیر است. در زمینه تفسیر، 60 تفسیر مورد مراجعه کتابخانه ای و بررسی قرار گرفته که از این میان به 8 تفسیر به تفصیل پرداخته شده است. نمونه های متعدّد از متن آن تفاسیر، در رابطه با اختلاف قرائت برگزیده شده است. سپس نتیجه گیری و تحلیل نوع انعکاس اختلاف قراءات در این تفاسیر آورده شده است. این پژوهش نتیجه می گیرد که اختلاف قرائت هر چند در برخی موارد ترجمه قرآن را تغییر می دهد، ولی مفهوم اصلی و تفسیر مترتّب بر آن را تغییر نمی دهد.

درباره زندگی رسول گرامی اسلام تاکنون کتاب های بسیاری تألیف شده است. بخش عمده این آثار، شامل کتاب های موسوم به سیره و مغازی است که به طور کلی زندگی عمومی و اجتماعی رسول اکرم را توضیح می دهند. کتابهایی نیز یافت می شوند که بیشتر خصوصیات فردی و شخصی پیامبر را شرح می دهند. کتابهایی که تحت عنوان «اخلاق النبی» تألیف شده اند غالباً دارای چنین ویژگی مهمی هستند. کتاب «اخلاق النبی و ادابه» تألیف ابو محمد جعفر بن حیّان اصفهانی مشهور به «ابوالشیخ» یکی از همین آثار گرانبهاست. در این پایان نامه سعی شده تا از یک طرف کتاب ابن حیّان به طور کامل ترجمه شود و از سوی دیگر در آثاری که به نوعی ویژگیهای فردی پیامبر را دستمایه کار خود قرار داده اند، تحقیق و تفحصی هر چند مختصر صورت گیرد. که شامل چند بخش زیر است: الف: دیباچه ای در آثار مربوط به حیات پیامبر از جمله کتابهای سیره، تواریخ عمومی و آثار مرسوم به اخلاق النبی(ص). ب: شرح حال ابن حیّان اصفهانی «ابوالشیخ» ج: ترجمه کتاب «اخلاق النبی و آدابه» د: توضیحاتی پیرامون برخی شخصیت هایی که از رسول اکرم حدیث نقل کرده اند.

هدف پژوهش ترجمه کتاب ابن حیان به طور کامل و تحقیق و تفحص در آثاری که به نوعی ویژگیهای فردی پیامبر را دستمایه کار خود قرار داده اند ، از این رو باید گفت این پایان نامه شامل چند بخش زیر است. دیباچه ای در آثار مربوط به حیاط پیامبر از جمله کتابهای سیره، تواریخ عمومی و آثا موسوم به اخلاق النبی (ص)، شرح حال ابن حیان اصفهانی، ترجمه کتاب »اخلاق النبی و آدابه« تالیف ابو محمد جعفربن حیان اصفهانی مشهور به ابو شیخ و توضیحاتی پیرامون برخی شخصیت هایی از رسول اکرم حدیث نقل کرده اند.‬

در این پژوهش با استفاده از آیات و روایات به برخی از گناهان که به واسطه سخن رخ می دهد پرداخته می شود. در اینجا لازم به ذکر است حجم این مطالب با توجه به اینکه در بردارندة تمام رؤوس مطالب است از حجم معمول چکیده بیشتر می باشد. این بحث در 15 فصل آورده می شود؛ که به طور خلاصه می توان دربارة نتایج به دست آمده از آن چنین گفت: 1- کذب از گناهان کبیره است که در آیات و روایات با الفاظ «افک» و «افتراء» نیز از آن نام برده شده این گناه محدودة وسیعی را شامل می شود چنانکه دروغ به صورت شوخی و یا دروغ کوچک را هم در بر می گیرد. بر مرتکبین آن نیز در هر دو جهان عذاب الهی نازل می شود. اما با وجود این قبح در برخی موارد ممدوح قلمداد می شود که آن در زمان نیرنگ زدن در جنگ یا اصلاح بین مردم می باشد. مورد دیگری هم که گاه به صورت ممدوح و گاهی مذموم جلوه می کند خلف وعده دروغ است که اگر وعده با نیت انجام آن داده شود مذموم بوده ولی اگر به نیت خیر و صلاح دیگری داده شود جایز می باشد. 2- غیبت از دیگر گناهان کبیره است که گوینده و شنونده آن در هر دو جهان مورد عقاب قرار گرفته و برای جبران آن کفاره واجب می شود؛ که این کفاره بسته به شرائط، استحلال یا استغفار می باشد. این گناه هم در مواردی مجاز دانسته شده که عبارتند از: بدگوئی از فرد متجاهر به فسق، حاکم ظالم و شخص بدعتگذار. 3- نمیمه نیز گناه کبیره است و سومین و آخرین گناهی است که به واسطة آن عذاب قبر دامنگیر صاحبش می گردد. بدین صورت که آتش تا روز رستاخیز او را می سوزاند. این سخن چینی اگر در نز صاحبان قدرت باشد از آن به سعایت تعبیر می گردد. 4- برای فحش در آیات و روایات از عناوین مختلفی اف، بذاء، سفه، شتمف سلاطه، سب، طعن، نبز و لعن استفاده شده است. نکته ای که دربارة این گناه مطرح می باشد پاسخ به آن است که چهار حالت دارد بهترین حالتش، دادن پاسخی نیکو در مقابل آن می باشد. 5- لعن، یکی از زشت ترین انواع فحش بوده و به عنوان گناه کبیره مطرح می باشد. البته لعن از طرف خدا و معصومین ممدوح است زیرا افراد و یا گروه هائی را به دور بودن از رحمت الهی منسوب می دارند که شایسته آن بوده راه بازگشتشان به سعادت، به وسیلة خودشان، مسدود گشته است. اما لعن افرادی غیر از آن ها و یا حتی لعن به حیوانات و جامدات، جایز نبوده و به خود فرد باز می گردد. 6- بهتان بکی دیگر از کبائر است که با عنوان تهمت از آن یاد شده. در روایات، مسلمین نه تنها از تهمت وارد ساختن نهی شده اند بلکه از قرار گرفتن در معرض تهمت هم باز داشته شده اند. 7- قذف نوعی بهتان بوده که بالاترین درجه از قبح را داراست و در قرآن با صفت «عظیم» از آن یاد شده است. از این واژه در روایات استفاده شده و در قرآن برای آن، لغایت «رمی» و «افک» به کار رفته است. 8- سخریه گناه کبیره بوده و بر آن وعید عذاب داده شده است. که یکی از این عذاب ها سخریة خداوند می باشد. از این گناه با عنوان استهزاء نیز تعبیر گشته است. 9- از جدل با الفاظ مراء، خصومت، نزاع و مناظره نیز یاد می شود. مجادله به دو نوع «احسن» و «غیر احسن» تقسیم می شود. ضمناً از مراء با افراد نادان و یا عالم، پرهیز داده شده است. 10- خداوند به خاطر نعمت های خود به بندگان بر آن ها منت گذارده است که ممدوح می باشد اما منت از طرف مردم به خاطر انجام کارهای نیکشان نکوهیده ا ست؛ چنانکه خداوند به عنوان ارائه الگو سورة «دهر» را در شأن تارکین آن نازل نموده است. 11- شوخی و مزاح در برخی موارد مورد نهی و مذمت قرار گرفته است و آن رمانیست که گناهان دیگری مانند کذب و فحش را به همراه داشته باشد. 12- نجوای ممدوح زمانی صادق است که به واسطة آن امر صدقه دادن، کار پسندیده و یا اصلاح بین مردم صورت گیرد در غیر موارد مذموم می گردد. در همین موارد هم باید رعایت گردد که موجب ناراحتی فردی دیگر فراهم نشود. 13- مدح در ظاهر امری ممدوح می باشد، در واقع نیز گاهی این گونه است. اما درمواردی که مدح ستمگران یا افرادی که لایق آن نیستند انجام پذیرد و یا از فرد شایستة آن بیش از حد ستایش شود به عنوان آفتی بر سخن تلقی می شود. در روایات برای دوری از این عمل و فریب نخوردن به واسطة آن، بر خنثی و بدون اثر بودنش تأکید گشته است. 14- شماتت، تعبیر و تأنیب به معنای سرزنش کردن می باشند که در شمت معنای افزون بر آن دو وجود دارد و آن خوشحال شدن به واسطة مصیبت نازله بر فرد است. به همین دلیل قبح آن از دو مورد دیگر شدیدتر می باشد. 15- شکوه بردن نزد خدا و یا مؤمنین ممدوح و ستوده است اما شکوه بردن به فرد کافر، مخالف امامت و کسی که توان رفع آن گرفتاری را ندارد، در حقیقت شکایت از خداوند بوده و مذموم شمرده شده است

آمرزش و عذاب دو سرنوشت محتومی است که برای انسان در جهان آخرت رقم زده می شود وانسان در دار دنیا دارِ اختیار و انتخاب وعمل است یکی از این دو را بر می گزیند. خداوند رحمان به انسانها وعده ی آمرزش داده است. و وعده ی الهی نیز تخلّف ناپذیر است. «واللهُ یعدکم مغفرةً منه و فضلاً و الله واسع علیم.» (بقره/ 268) همچنین خداوند براساس رحمت واسعه ی خود، وسایل این آمرزش، اعم از راهنمایان و کتاب و قوه تعقّل و تمییز و اداراک و ... را برای انسان فراهم کرده و او را برای بهره مندی از آمرزش و رضوان خود تشویق و ترغیب کرده است: «وسارعوا الی مغفرة من ربّکم و جنّة عرضها السموات و الارض أعدّت للمتّقین.» (آل عمران / 133) به علاوه، در صورت لغزش و خطا راه را برای بازگشت او با توبه و استغفار و عمل صالح و .. هموار کرده و بنابر لطف و رحمت خود انسانها را از عذاب آخرت بر حذر داشته است. از مهم ترین رسالت انبیاء الهی انذار از عذاب و آخرت بوده است: «انا انذرناکم عذاباً قریباً.» (نباء /40) کسانی که به هشدار و انذار سفیران الهی توجه ننمایند و در دام شیطان و هوا و هوس گرفتار شوند و راه نافرمانی و عناد و کفر را در پیش گیرند از رحمت خاصّه ی خداوند در آخرت محروم می شوند و راهی بجز جهنّم در پیش نخواهند گرفت. «..... واعف عنا و اغفرلنا و ارحمنا» (بقره / 286)

در این تحقیق آزمایش انسان در شش فصل با این عناوین بررسی شده است: بخش اول، بررسی آزمایش و مترادف های آن: بلاء و ابتلاء، فتنه، امتحان، محص; بخش دوم، حقیقت آزمایش الهی، ضرورت و شناخت انواع آن: سنت آزمایش، انواع آزمایش; بخش سوم، حکمت های آزمایش: جداسازی و تمایز، انسان سازی و اصلاح، رشد و شکوفایی، رسیدن به کمال; بخش چهارم، جلوه های آزمایش: اولاد، اموال، جهاد، حج، شهوات; بخش پنجم، الگوهای آزمایش: ابراهیم(ع)، سلیمان(ع)، داود، ایوب و یونس; بخش ششم، عوامل موفقیت: توجه به خدا، فضائل اخلاقی،...

از اقدامات مؤثر امامان شیعه برنامه ریزی مناسب برای خودکفا کردن شیعیان از طریق سازماندهی های علمی، اجتماعی و سیاسی بوده است، تا شیعیان با سلامت وارد دوران غیبت شده، به حیات فکری و اجتماعی خود در مقابل مخالفان ادامه دهند. در این راستا، نظام مرجعیت دینی موجب خودکفایی علمی شیعیان گردید، نظام وکالت در تنظیم امور اجتماعی آنان کارساز شد، نظام وکالت به ساماندهی امور سیاسی اجتماعی پرداخت و سرانجام نظام نقابت، هویت بخشی و تا حدودی استقلال سیاسی را برای شیعیان به ارمغان آورد.