آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

انتظار بشر از دین‌ از مباحث‌ زیربنایی‌ است‌ که‌ در سال‌های‌ اخیر مورد توجه‌ اندیشه‌وران‌ قرار گرفته، و نگارنده‌ درصدد است‌ تا این‌ مسأله‌ را از منظر عارفان‌ و عرفان‌ نظری‌ بررسی‌ کند؛ البته‌ عنوان‌ انتظار بشر از دین، در منابع‌ عرفانی‌ یافت‌ نمی‌شود؛ ولی‌ مفاهیمی‌ مانند شریعت، طریقت، حقیقت، رسالت، نبوت، ولایت‌ و انسان‌ کامل‌ می‌توانند دیدگاه‌ معینی‌ را در این‌ حوزه‌ به‌ ارمغان‌ آورند. مهم‌ترین‌ نیاز بشر به‌ دین‌ در عرفان‌ اسلامی، معرفت‌ ذات‌ حق‌ تعالی، اسما، صفات، احکام، اخلاق، تعلیم‌ به‌ حکمت‌ و قیام‌ به‌ سیاست‌ است. در ادامة‌ مقاله، دیدگاه‌ عارفانی‌ چون‌ محیی‌الدین‌ بن‌ عربی، حمزه‌ فناری، عزیزا نسفی، عبدالصمد همدانی، سیدحیدر آملی‌ دربارة‌ انتظار بشر از دین‌ مطرح، و در پایان‌ به‌ مقایسة‌ دین‌ اسلام‌ و عرفان‌ نظری‌ اشاره، و عدم‌ مطابقت‌ کلی‌ این‌ دو حوزه‌ تبیین‌ شده‌ است؛ گرچه‌ اهداف‌ عرفان‌ که‌ سیر و سلوک‌ و قرب‌ الاهی‌ است، از دین‌ اسلام‌ ظهور می‌یابد.

آسیب‌شناسی‌ دین‌پژوهی‌ معاصر یکی‌ از مهم‌ترین‌ نیازهای‌ دین‌شناسی‌ جامعه‌ معاصر است‌ که‌ باعث‌ بالندگی‌ و نوآوری‌ در عرصه‌های‌ دین‌پژوهی‌ می‌شود. در آغاز نوشتار، به‌ ریشه‌شناسی‌ واژة‌ پیشگفته‌ پرداخته‌ و آسیب‌شناسی‌ دین‌پژوهی‌ معاصر و پرسش‌های‌ اصلی‌ و روش‌ناسی‌ و گسترة‌ این‌ رهیافت‌ تبیین‌ شده‌ است. گونه‌شناسی‌ آسیب‌های‌ دین‌پژوهی‌ معاصر، بخش‌ اصلی‌ نگاشته‌ مذکور است‌ در این‌ ساحت‌ به‌ آسیب‌ نگرش‌ کارکردگرایانه‌ به‌ دین، آسیب‌ روش‌شناختی‌ آسیب‌ جزءنگری‌ به‌ جای‌ کل‌نگری، آسیب‌ مغالطه‌ اشتراک‌ لفظی، آسیب‌ محتمل‌ پیش‌فرض‌ها و آسیب‌ نسبی‌گرایی‌ با ذکر شواهد و نمونه‌ها پرداخته‌ شده‌ است.

مسئله بداء یک حقیقت قرآنی است که شیعه اعتقاد به آن را بالاترین نشانه اعتقاد به توحید و تنزیه پروردگار می‌داند و آن را یکی از آموزه‌های مشترک ادیان معرفی می‌کند و به عبارت دیگر، عقیده به بداء هر چند از لحاظ شهرت، بیشتر به شیعه اختصاص دارد، ولی محتوای آن مورد اتفاق همه مسلمانان است و هر مسلمانِ آگاه به قرآن و سنت رسول خدا(ص) آن را انکار نمی‌کند.بداء در مورد انسان، از محدودیت علم او ناشی است، و حقیقت آن، ظهور بعد از خفاء است؛ ولی بداء در مورد خداوند متعال، از علم نامحدود، قدرت مطلق و حکمت او ناشی است، لذا حقیقت بداء نسبت به خداوند، تغییر مقدّرات و ابداء و اظهار آن‌ها پس از اخفاء است، نه ظهور پس از خفاء.با آن‌که مشهور است که بداء، از ویژگی‌های مذهب شیعه امامیه است؛ ولی دیگر مسلمان نیز به محتوای عملی بداء ایمان دارند؛ و در حقیقت نزاع بین شیعه و اهل سنت لفظی است. رویکرد و گرایش‌های رایج و متداول در بین متکلمان شیعی را در یک تقسیم بندی می‌توان در چهار گروه و دسته قرار قرار داد: 1. نص‌گرایی؛2. عقل‌گرایی تأویلی؛3. خرد‌گرایی فلسفی؛4. رویکرد ترکیبی (عقل، نقل و شهود).در رویکرد نص‌گرایی که با مرحوم کلینی شروع می‌شود، ایشان درباره بداء فقط روایات را بدون هیچ‌گونه توضیحی آورده و بداء در این رویکرد تطوری نداشته است. ویژگی عمده و اصلی رویکرد عقل‌گرایی تأویلی، اعتدال و میانه‌روی است. آموزه بداء در این رویکرد نیز تطوری نداشته و فقط تبیین آن به صورت عقلی بوده است. رویکرد خردگرایی فلسفی با استفاده از عقل و البته با صبغه فلسفی که همان بهره‌برداری از قواعد و اصول فلسفی باشد، به مباحث بداء پرداخته که در این رویکرد میرداماد توانسته از این اصول فلسفی در تبیین و تحلیل بداء استفاده کند و تبیینی متفاوت از دیگران ارائه دهد. در میان افراد رویکرد ترکیبی صدرای شیرازی از جمله افرادی است که می‌توان گفت با اصول حکمت متعالیه توانسته است آموزه بداء را به خوبی تبیین و تحلیل کند.در آموزه بداء تقریباً تطور خاصّی اتفاق نیافتاده است، چیزی که مشاهده می‌شود تبیین‌های مختلف با رویکردهای متفاوت از آموزه بداء می‌باشد. مخالفان و منکران بداء، شبهات و اشکال‌هایی را پیرامون بداء طرح کرده‌اند از قبیل: تغییر علم ازلی و ذاتی الهی، علم غیب امامان و تعارض در روایات امامت، که پاسخ آن‌ها در فصل شبهات بیان شده است.

چکیده ندارد.

مفهوم موسیقایی یا محتوای «موسیقی متعالی»، همان نفس‌الامر محتوای موسیقی است. درک این محتوا ادراکی حضوری و مطابق با واقع است. از این رو اتصاف آن به صدق و کذب، بی معنا بوده است و مطابقت آن با نفس الامر، بدیهی شمرده می‌شود. این محتوا که متأثر از مبانی معرفت‌شناختی حکمت متعالیه است، با حاکمیت عقل متعالی بر دیگر قوای ادراکی نفس و در پی اتصال عقل مستفاد به عقل فعال حاصل می‌شود. از این رو به تمامه شکوفایی و فعلیت در عقلانیت را به نمایش می‌گذارد. ادراک حضوری مفهوم موسیقایی در زمره ادراکات بدیهی است و از آن جا که «ادراک» در این مکتب، معادل با وجود است، به تبع قاعده تشکیک وجود، به تناسب مراتب نفوس، محتوای موسیقی نیز از دیدگاه حکمت متعالیه دارای مراتب و متصف به وصف «دانی» و «عالی» خواهد بود. قطعا محتوای «موسیقی متعالی» از اعلی درجه غنا و عقلانیت برخوردار خواهد بود.نفس الامر در مورد فرم موسیقی متعالی نیز همان «زیبایی» در ساختار و فرم آن است. این فرم که به تبع حاکمیت عقل متعالی بر دیگر قوای ادراکی نفس از جمله وهم، حاصل می‌آید، فرمی در نهایتِ اعتدال و لطافت خواهد بود. «زیبایی» در حکمت متعالیه، معادل با «وجود» است و امری اصیل قلمداد می‌شود. پس درک آن نیز همچون درک «وجود»، درکی حضوری و دارای بداهت است. بنابراین تطابق با واقع در این جا نیز محرز می‌باشد. به دلیل حضوری بدیهی و بودن این ادراک، نمی‌توان درک زیبایی فرم موسیقی را متصف به صدق و کذب دانست. ولیکن می‌توان با توجه به ادراک مراتب زیبایی، فرم موسیقی را نیز متصف به وصف «عالی» و «دانی» کرد. قطعا فرم «موسیقی متعالی» با وجود ویژگی «اعتدال»، در اعلی درجه زیبایی خواهد بود.

این اثر کاوش و پژوهشی است در ماهیت فلسفه اسلامی، آسیب شناسی آن همراه با طرحی نو و رویکردی جدید به فلسفه اسلامی.

پژوهش حاضر، از طریق بررسی روش شناسی نظریه علمای ابرار در کتاب مکتب در فرآیند تکامل، به نقد آن پرداخته است. ابتدا با بررسی دقیق مباحث این کتاب و شیوه ارجاع و استدلالی که مؤلف در اثبات نظر خود به کار برده است، تبیینی از روش پژوهش ایشان ارائه و سپس اشکالات روش ایشان بررسی میشود.مؤلف این کتاب در روش تحقیق خود دچار برخی اشکالات کلّی است که مختص به علم خاصی نیست؛ ازجمله:عدم ذکر مستند در برخی مباحث مهم، تحلیل غیرروش مند، مغالطه در استفاده از منابع، کاربرد معیار غیرمعتبر و عدم تمایز بین اعتقادات امامان و برخی از عوام شیعه.علاوه بر آن، اشکالاتی در روش شناسی کلامی، حدیثی، تاریخی و رجالی این نظریه مشهود است. بنابراین روش شناسی این نظریه براساس روش متداول در هرکدام از علوم مذکور بررسی و اشکالات آن تبیین شده است.نتیجه آنکه، این نظریه ازجهت روش تحقیق دچار اشکال است و برآیند درستی به دنبال ندارد.

رجعت در اصطلاح به معنای بازگشت برخی از اموات به دنیا، بعد از ظهور حضرت مهدی(عج) و قبل از قیامت است. تناسخ نیز به معنای انتقال نفس از بدنی به بدنی دیگر در همین دنیا است که در فلسفه اسلامی ابطال شده است. مهم ترین وجه تشابه این دو عقیده، بازگشت به دنیا و ادامه زندگی در آن است. تشابه ظاهریِ رجعت و تناسخ، باعث یکسان انگاری این دو نزد عدّه ای شده است. این تحقیق با دو رویکرد برون دینی یا تحلیل عقلانی و فلسفی، و درون دینی یا استفاده از آیات قرآن و روایات اهل بیت(ع)، به نقد و بررسی این یکسان انگاری پرداخته است تا ماهیت رجعت و تناسخ بیشتر بازشناخته شود و تمایز آنها روشن تر گشته، عقیده یکسان انگاری ابطال شود.