آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

این نشست به بیان مفهوم مرجعیت اهل بیت علیهم السلام و تعیین مصداق اهل بیت علیهم السلام اختصاص دارد. دکتر سبحانی با توضیح این مطلب که مرجعیت دارای سه لایه معنایی است، معتقد است مرجعیت اهل بیت علیهم السلام به معنای لایه سوم یعنی اعتبار مطلق و الزام مطلق است که این مفاهیم در روایات با حجیت، افتراض طاعت و عالم ربانی آمده است. وی پس از بیان مفهوم اهل بیت در قرآن از طریق حدیث ثقلین، حدیث سفینه و روایت خلفای اثنی‌عشر و تواتر آنها در منابع شیعه و اهل سنت به تعیین مصداق اهل بیت علیهم السلام می­پردازد.

در این گفتار دکتر سبحانی به تبیین رویکرد وحی‌بنیاد که توسط محدث‌متکلمان دنبال شده است می‌پردازد. ایشان در تبیین رویکرد وحی‌بنیاد چهار اصل را برمی‌شمرد: ۱٫ از نگاه محدث‌متکلمان همۀ عناصر هدایت و همۀ مراحل دستیابی به معرفت حقیقی در سیره و سنت معصومان وجود دارد. می‌توان از ابتدای راه معرفت که شناخت خداوند و اثبات صانع است تا تفاسیر معاد را با پای وحی طی کند. البته این نکته منافاتی با عقل‌گرایی ندارد، بلکه از دیدگاه آنها بهترین روش‌های عقلانی درون نصوص دینی نهفته شده است. ۲٫ ما برای رسیدن به معارف دینی، به خصوص معارفی مانند خداشناسی، ابزارها و روش‌های کاملاً فطری و روشن در اختیار داریم و به هیچ‌وجه به این قواعد پیچیده فلسفی نیازمند نیستیم. ۳٫ اساس معارف دین در مفصلاتِ آن است، حال آنکه راه‌های کلامی و فلسفی آن‌قدر ما را در مقدمات نگه می‌دارند که از مفصلات معارف که اصل سعادت و هدایت آنجاست، باز می‌مانیم. ۴٫ کسب یقین و اطمینان در حوزۀ معارف الهیاتی از طریق کتاب و سنت ممکن است، بلکه این راه بهترین روش برای دستیابی به این معارف است. دکتر سبحانی نظریات محدث‌متکلمان را شایستۀ تأمل بیشتری می‌داند و باور دارد که بخش زیادی از نظریات آنها امروز در الهیات نوین قابل‌استفاده است.

بی‌گمان مراجعه به سیره و سخن پیامبر اکرم؟صل؟ بهترین راهگشا برای ارائۀ اندیشه‌ای دینی و کارآمد در حوزۀ وحدت و تقریب است. از سنت مشترک اسلامی چنین به دست می‌آید که رسول خدا؟صل؟ همواره نسبت به مسئلۀ امامت و جانشینی _ که نخستین نقطۀ جدایی امّت اسلام بوده است _ هشدار داده و مسیر وحدت و تقریب را نیز تنها در این طریق دانسته است. نوشتار پیش رو با تمسک به سنّت پیامبر اسلام؟صل؟ مسیر وحدت و تقریب را با الگوی امامت‌محور تبیین کرده و تحقق آن را امکان‌پذیر دانسته است. در این دیدگاه، وحدت اسلامی با توافق بر اصول مسئلۀ امامت، و تقریب نیز با ایجاد گفتمانی مشترک و امامت‌محور حاصل خواهد شد. این گفتمان باید زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی برای گفتگو بر سر مسئلۀ امامت را بگشاید و در گام نخست، حقیقت باورهای فرقه‌های اسلامی و مبانی آنها را فاش ‌نماید و سوء‌تفاهمات را برطرف ‌کند. مهم‌ترین راهبردهای این نظریه عبارت است از: بازگشت به ریشۀ اختلاف، روشنگری در حقایق دینی و تاریخی و مرزبندی میان وحدت و تقریب با اتحاد و همزیستی اجتماعی.