آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

از تلاش های فراوانی که ابن سینا در راستای تحلیل خودآگاهی آغازین به کار برده، می توان فهمید که وی خودآگاهی آغازین را همچون اصلی بنیادین در فلسفه خویش در نظر گرفته و معتقد است که خودآگاهی به عنوان نخستین فعلیتی که نفس پیدا می کند، هرگز از آن جدا نمی شود. از این منظر خودآگاهی، خصیصه ذاتی وجود انسانی و نیز عنصر سازنده ساختار وجودی اوست. از منظر ابن سینا ادراکات حصولی که در آنها فاعل شناسا به صورت و مفهوم ذهنی اشیاء دسترسی دارد، هیچگاه از طرف خودش ضمانتی برای صحت ندارد و چنانچه معلوم بالذات و معلوم بالعرض مطابقت داشته باشد، می توان گفت علم به موجود خارجی محقق شده است. بدین سان عقل از طریق استلزام به تحقق خارجی محسوسات بالعرض و واقعیات مادی حکم می کند. هر چند ابن سینا یافتن سرچشمه های اصلی پیدایش تصورات و مفاهیم گوناگون را، بهترین راه تبیین چگونگی امکان معرفت می داند،‌ در عین حال در نقد شک گرایی، با توجه به اصل تناقض و اصل معناداری الفاظ و زبان، برخورد با شکاک را وظیفه فیلسوف و از طریق محاوره می داند. از این منظر مسأله اصلی معرفت شناسی، مسأله منشأ معرفت است. ابن سینا شش منبع معرفتی عمده را مورد بررسی قرار می دهد که عبارتند از: حواس ظاهری (ادراک حسی)، حواس باطنی، عقل، حدس، شهود و گواهی. دیدگاه ابن سینا پیرامون داده های حواس، تقریری از واقع گرایی نامستقیم محسوب می شود. کیفیت های محسوس در این دیدگاه، کیفیت های اشیاء بیرونی اند که به واسطه صورت های ذهنی ادراک می شوند. از مهمترین کارکردهای شناختی معطوف به حواس باطنی می توان به صدور حکم به وجود یک یا چند کیفیت برای شئ واحد و دریافت مغایرت اشیاء محسوس با یکدیگر، تفاوت میان ادراک صورت و ادراک معنا، اندوزش، بازیابی و یادآوری فعالیت ها و امور ذهنی، اشاره کرد. ابن سینا با تحلیل معرفت، و تفاوت میان ادراک صورت و معنا اگرچه صراحتاً نامی از حیث التفاتی ذهن به میان نیاورده است. آموزه او چیزی جز این نیست. نزد وی ادراک همواره رو به سوی متعلقی دارد. به دیگر سخن ادراک صرفاً فرآیندی منفعل نیست بلکه مدرِک به ادراکات خویش در هر سطحی آگاهی دارد. در بحث از عقل، با توجه به کارکردهای عقل عملی و عقل نظری، بیان شده است که مراتب عقل نظری در حقیقت بحثی معرفت شناختی یا به عبارت دیگر معرفت شناسی عقل است وقتی اولیات برای نفس حاصل شد، ابن سینا عقل انسان را در این مرحله عقل بالملکه می نامد. ابن سینا با توجه به تمایز میان کارکردهای عقل در مفهوم سازی و حکم، بیان می دارد، گزاره یا معرفتی پیشین است که در تصدیق و پذیرش، از حیث تصدیق و پذیرش، به حواس و تجربه حسی نیازی نداشته باشد و گرنه مانعی ندارد که از نظر مفاهیم بر تجربه حسی مبتنی باشد. بدین ترتیب از منظر وی مفاهیم فلسفی و منطقی به لحاظ تحقق مفاهیم ثانیه هستند و پس از مفاهیم اولی و حسی از راه مقایسه و سنجش و انتزاع حاصل می شوند. یکی دیگر از منابع معرفتی نزد ابن سینا حدس می باشد. هر چند حدسیات در تصدیقات کاربرد دارند اما حدس می تواند مجرای معرفت تصوری و تصدیقی، هر دو قرار گیرد. در معرفت حدسی حد وسط علت نتیجه نیست بلکه حد وسط و نتیجه در معیت هم درک می شوند در حالی که در معرفت فکری حد وسط بر نتیجه مقدم خواهد بود. منبع معرفتی شهود در آراء ابن سینا به معنای علم بدیهی و علم حضوری قابل نسبت سنجی است. اگر شهود را به معنای علمی که از راه واسطه حاصل نشده (غیر استنتاجی) معنا کرد، شامل هر دو قسم فوق می گردد. یکی دیگر از منابع معرفت، گواهی است. به نظر می رسد دیدگاه ابن سینا در این باره شبیه دیدگاه استنتاج گرایانه پیرامون گواهی باشد، زیرا از منظر ابن سینا گواهی تنها در شرایط خاصی می تواند به مخاطبانش شناخت بدهد، این مطلب اشاره به این نکته دارد که پذیرش گواهی بر درایت و تأمل عقلانی مبتنی است و بدون این عقلانیت ویژه نمی توان بدان تمسک و استناد نمود.

مسئله ما در این پایان نامه وحی نبوی است. وحی را به وصف نبوی بودن موصوف کرده ایم تا از دیگر انواع مشترک به اشتراک لفظی وحی در ادبیات دینی متمایز گردد. موصوف این وصف یعنی وحی را نیز در بستر گستره های معرفتی مختلف اعم از روان شناسی، کلام، عرفان و فلسفه به بررسی نشستیم تا از این رهگذر فضای عمومی بحث و کاوش های معرفتی این گستره ها در باب بررسی سرشت سروش وحی روشن شود. هر یک از گستره های معرفتی مختلف مطابق با ذائقه معرفتی خودشان چیستی وحی را از جنس مقولاتی نظیر، شعور ویژه، ضمیر ناخودآگاه، نبوغ، ارتباط عقلانی با جواهر مجرده و کشف و شهود دانستند. ابن سینا به عنوان یک مصداق از نظریة عقلانی و فلسفه وحی وامدار طرح کلی فارابی در مسئله وحی است. پس از آن ابن سینا خود از یک سو با در نظر گرفتن مراتب سیر نزولی هستی و از دیگر سو با توجه به سیر صعودی، نفس انسان را به عقل قدسی می رساند و در پیوند هستی شناسی و انسان شناسی و ارتباط معرفت شناختی میان آن دو وحی را تفسیر می کند. سنخ وحی از دیدگاه او رنگی عقلانی و معرفتی می گیرد و عقل قدسی نبی با تمسگ به قوّة حدس و قوّة متخیّله با جواهر عقلی و نفوس سماوی مرتبط می شود. از این روبا القاء خفی عقلانی، وحی صورت می گیرد. مطالب انسان شناسی او نیز نبوی بودن وحی را توصیف می کند. غزالی با تنوع حیات معقول خود دارای چند رویکرد کلامی، فلسفی، تجربی و عرفانی است. اگر چه در نهایت کار تبیین عرفانی را بر می گزیند. از دیدگاه او وحی از سنخ الهام و کشف و شهود قرار می گیرد و عرفان اولیاء تحت شریعت انبیاء جای می گیرد. تاثیرات غزالی بر وارثان بعدی خود نظیر ابن عربی، صدرا و سید حیدر آملی در خور توجه است. ابن سینا و غزالی در چیستی شناسی و تعیین مصداق ماهوی سنخ وحی از یکدیگر متمایز می شوند و مبانی مختلفی را برای تبیین وحی در نظر می گیرند اما علاوه بر این، در خواستگاه بررسی مسئله وحی و علت آن و برخی لوازم و نتایج و مسائل به یکدیگر پیوند می خورند تا جایی که در نگاه جامع نگر صدرا به یکدیگر می رسند. تبیین این دو اندیشمند از بهترین تبیین هایی است که در میان سایر گستره های معرفتی مذکور است. اگر چه آخرین و کامل ترین سخن نیست.

هدف پژوهش حاضر ترجمه اثر ارزشمند ابن سینا و آشنایی با اندیشه های وی پیرامون مبدا آفرینش و نحوه فیض ربوبی است. روش پژوهش به صورت کتابخانه ای است. در این تحقیق به معرفی اندیشه های شیخ الرئیس در باب٬ مواد ثلاث ( مواد سه گانه عقلی) و ادله اثبات واجب و توحید و بحث ذات و صفات و افعال باری افعال پرداخته شده است.‬

هدف پژوهش بخش المعاد از کتاب المبدأ و المعاد اثر ارزشمند ابن سینا و آشنایی با اندیشه های وی پیرامون معاد و نحوه رجوع نفس آدمی می باشد. روش پژوهش کتابخانه ای است که با استفاده از کتابهای دیگر و آثار معتبر پیشنهادی استادان به روش فیش برداری انجام گرفته است. ابزار اندازه گیری : منابع مختلف مرتبط با منوضوع از جمله الهیات نجات، اشارات وتنبیهات و ... می باشد. طرح پژوهش : طرحی است که ضمن ترجمه متن سعی شده است از نظرات دانشمندان دیگر از جمله ملاصدرا، خواجه نصیر و ... نتیجه کلی : معرفی اندیشه های جناب ابن سینا، در باب نفس و مراتب و کیفیت پاداش و ثواب اخروی ونبی و ویژگیهای آن

حوزه معرفت شناسی ابن سینا آبستن نظریات بدیعی است که اگرچه در تفکرات فلاسفه بعد از وی بروزی تام یافتند؛ اما می توان ظهور صریح یا ضمنی آنها را در آراء شیخ الرئیس رصد نمود. در این مقاله به واسطه وضع تفکیک بین دو حوزه مشایی و مشرقی، تبیین شده است که ابن سینا به تبعیت از اسلاف مشایی خویش، ادراکات نفس را در قسم حصولی منحصر نموده و با اتکا به نظریه تجرید و تقشیر معرفتی به تشریح کیفیت تحصیل اینگونه ادراکات برای نفس پرداخته است. اما وی در تفکر مشرقی اش به واسطه روی آورد بدیعی که در قبال دو قوه حس مشترک و خیال در نمط پایانی اشارات یافته است؛ تحصیل و حفظ ادراکاتی شهودی و غیر حصولی را به این دو قوه انتساب می دهد که به معنای توسع ادراکات نفس در قسم شهودی و غیر حصولی در حکمت سینوی بوده و لاجرم نمی توان کیفیت تحصیلشان را به واسطه فرایند تجرید معرفتی تبیین نمود. ابن سینا به واسطه فهم اشتداد وجودی نفس و لحاظ آن به عنوان نردبان اشتداد معرفتی آن، واجد رویکردی در حوزه معرفت شناسی اسلامی می گردد که امکان تحصیل معرفت مطابق با واقع تا حدودی در آن تعبیه شده است.

رساله حاضر تحت عنوان « تصحیح و تحقیق» بخش معاد از «المبدأ و المعاد» صدر المتألهین(ره)، همراه با مقایسه و تطبیق آراء ایشان و ابن سینا از کتاب «المبدأ و المعاد» مشتمل بر مقدمه تحقیق و تصحیح عربی بخش معاد است. مقدمه مصحح که در آن ضمن گزارش اجمالی از مباحث مربوط به بخش «المعاد» به بررسی آراء دو فیلسوف بزرگ (ابن سینا و ملاصدرا) در دو اثر نفیس «المبدأ و المعاد» پرداخته و دیدگاه آن دو را در تعریف نفس، تفاوت ادراک در قوای ظاهری، بررسی نیروهای نفس و جایگاه آنها، اتحاد عاقل با معقول، اتحاد نفس با عقل فعّال ، پیدایش نفسی، پدیده تغییر و تبدیل در هستی، تجرد خیال و خیال منفصل، معاد جسمانی و حشر أجساد و نفوس مورد پژوهش و تحقیق قرار داده است. در پایان مقدمه گزارشی از روند تصحیح کتاب «المبدأ و المعاد» همراه با روش تصحیح و معرفی نسخه های خطی و اختلاف آنها ارائه شده است. بخش عربی مشتمل بر متن تصحیح و تحقیق شده «المعاد» از کتاب «المبدأ و المعاد» حکیم متأله صدر المتألهین همراه با فهرست تفصیلی مطالب و فهرست آیات، روایات، اشعار، اعلام، فرقه ها، و قبائل، کتب، اماکن و کتابنامه است.