آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

مطالب این پایان نامه در دو بخش آمده است: بخش اول، کلیات: شناخت علم، صفات خداوند، علم باری تعالی؛ بخش دوم، علم واجب در المیزان: مسائل مربوط به علم واجب در تفسیر المیزان نظیر علم حضوری خداوند، علم فعلی خداوند، رابطه علم با جبر و اختیار و...، سمع و بصر در خداوند، حکمت خداوند، صفات متفرع بر علم خداوند.

یکی از مهم ترین ادله متکلمان بر حدوث زمانی عالم، استدلال از طریق حدوث اکوان اربعه است. تمامیت این استدلال مبتنی بر آن است که تناهی حوادث متعاقب در گذشته به اثبات برسد. خواجه طوسی با استناد به برهان تطبیق درصدد اثبات این مدعاست که حوادث ماضی متناهی بوده، درنتیجه جسم حادث است.این نوشتار درصدد بررسی توانمندی برهان تطبیق در اثبات تناهی حوادث است و روشن خواهد نمود که حتی تقریر اختصاصی خواجه از برهان تطبیق نیز اثبات کننده تناهی حوادث گذشته نیست.

غزالی در امتداد کاوش های معرفتی درباره وحی، علاوه بر تاثیر از ابن سینا به تبیین جدیدی از مساله وحی می پردازد. تبیین نهایی وی عرفانی است؛ اما رویکردهای کلامی و فلسفی را نیز داراست. تبیین عرفانی غزالی بر یکسان انگاری سنخی وحی با الهام و کشف و شهود تکیه دارد. وی در مبنایی هستی شناختی از لوح محفوظ و رفع حجاب برای کشف حقایق آن سخن می گوید. علاوه بر این از عقل کلی و نفس کلی در تبیین وحی و الهام مدد می جوید تا آن دو را در رابطه ای تشکیکی در طول هم قرار دهد و تمایزی اعتباری برای آنها قائل شود. مبنای انسان شناختی وی از قلب و جنود او سخن می گوید و مبنای معرفت شناسی او ارتباط با لوح محفوظ، مکاشفه و انواع آن و... را مطرح می کند. نتایج دیدگاه او در مسایلی نظیر هرمنوتیک، تجربه معنوی و... به بار می نشیند. طرح مساله نبوت اکتسابی و موهبتی و تجربه نبوی در آثار ابن عربی، توجه به عقل کلی و نفس کلی و تبیین ارتباط تشکیکی میان وحی و در کتب سیدحیدر آملی و تمایز بین وحی و الهام در تبیین تمایز عارف و نبی در افکار ملاصدرا نمود یافت.

در این پژوهش انسان از نظر قرآن کریم و فلسفه و عرفان طی چهار فصل با این عناوین بررسی و تدوین شده است: بخش اول، انسان کامل از دیدگاه قرآن؛ بخش دوم، انسان کامل از دیدگاه عرفا؛ بخش سوم، انسان کامل از دیدگاه عقل؛ بخش چهارم، نظری اجمالی و مقایسه ای به انسان کامل از دیدگاه قرآن، عرفا و برهان.

با اینکه متکلمان امامی، اشعری و معتزلی، خداوند را مرید دانسته اند و در باب مساله اراده الهی بحث کرده اند، لکن از چند لحاظ میان آنها اختلاف است:1- آیا اراده، صفتی است عین ذات یا زاید بر ذات؟2- آیا اراده، از صفات قدیم است یا حادث؟3- آیا اراده، از صفات ثبوتی است یا سلبی؟4- آیا اسناد اراده به خداوند حقیقی است یا مجازی؟5- آیا اراده، صفتی است موجود یا از احوال است؟ این نوشتار آرا هر سه مکتب کلامی را درباره مساله اراده الهی بررسی کرده است.

در این پایان نامه، نگارنده، ابتدا به کلّیاتی از قبیل تعاریف مربوط به غلو و جعل و وضع پرداخته و سپس با بیان سابقه تاریخی غلات، عقاید کلّی این گروه را یادآور شده است. همچنین به بررسی علل و انگیزه های جعل حدیث و اهداف و نیّات این گروه در این راستا پرداخته و نمونه هایی از احادیث جعلی درباره مسائل گوناگون را نقل نموده است. در خاتمه نیز موقعیت این احادیث را در کتب موجود، بررسی کرده است. این نوشته، در حدّ توان، سعی دارد گوشه هایی از این حرکت سازمان یافته و آگاهانه را بررسی کند تا روشن شود غلات، به کلّی از مذهب تشیّع به دور بوده اند و تنها به جهت مخدوش ساختن چهره نورانی شیعه، خود را در صف شیعیان جا زده اند. لذا در این پایان نامه، سعی شده تا با شناخت افکار و عقاید غالیان، به نقش آنها در مسیر جعل حدیث پرداخته شود. از این رو، ذیل دو بخش و هفت فصل، این مهم بررسی شده است. بخش اوّل، «غلات و عقاید فرقه ای» عنوان گرفته است در فصل اوّل این بخش، کلّیات و تعاریف موجود در مسئله از دیدگاه لغت و اصطلاح و نظر مفسّران، مورد کند و کاو قرارگرفته و سپس به صورتی گسترده، این مبحث از منظر روایات بررسی شده و سپس از نظر دیدگاه کلامی رجالی شیعه و سنّی بررسی شده است. فصل دوم با عنوان «بررسی سابقه تاریخی غلات» به چند گروه از فرقه هایی منتسب به این عقیده از قرن اوّل هجری تا غیبت کبرا و پس از آن، اشاره شده است. فصل سوم، درباره علل و انگیزه های غلو است، که از عوامل مهم آن، تکّبر و خودخواهی، بی بندوباری اباحیگری و ناآگاهی توده های مردم برشمرده شده است. فصل چهارم به بررسی عقاید غلات پرداخته و عقاید آنان را در زمینه های مختلف فکری - عقیدتی مورد بحث و نظر قرار داده است. بخش دوم با عنوان «جعل حدیث در کارنامه غلات»، دارای سه فصل است که در فصل اوّل آن، گزارشی درباره جعل حدیث در اسلام آمده است. نگارنده در این بخش، درباره موضوعاتی مانند: معنای لغوی و اصطلاحی جعل، حدیث موضوع، تاریخ جعل در حدیث از دیدگاه های مختلف، و علل و انگیزه های جعل حدیث، پرداخته و دو علّت عمده برای جعل حدیث را عامل سیاسی و عامل فرهنگی می داند و عواملی از قبیل: دنیامداری، عوامل تربیتی و تبلیغی، تعصّبات ملّی، عناد و زندقه را نیز در مرتبه های بعدی این عوامل برمی شمرد. فصل دوم، در باب نقش غلات در مسیر جعل حدیث است. در این فصل که دارای بخش های مختلف است، کیفیت حدیث سازی، اهداف غلات در این زمینه، موضعگیری ائمه اطهار: در برابر غلات، ذکر نام غالیان مشهور، محورهای جعل حدیث از جانب غلات، نمونه هایی از جعلیات غلات در محور معاد، و همچنین دو محور غلو در صفات و فضائل، از جمله مباحثی است که این فصل را تشکیل می دهند. نگارنده در خاتمه، ضمن بررسی موقعیت روایات غلات در کتب موجود، معیارهای تشخیص احادیث موضوع، روایات جعلی در حوزه کلام و روایات جعلی در حوزه قرآن، با یک نتیجه گیری کلّی از بحث ها، مطالب خود را خاتمه می دهد.

مباحث این پایان نامه عبارتند از : معنای لغوی و اصطلاحی تربیت، عنایت قرآن به تربیت معنوی و تزکیه روح، روش تربیتی قرآن شامل : انذار و تبشیر،موعظه، نصیحت و خیرخواهی،وصیت به خیر و حق، امر به معروف و نهی از منکر، یاد مرگ و قیامت، انجام واجبات و ترک محرمات، انجام مستحبات،مراقبه و محاسبه، معرفی اسوه ها و، صفات انسان تربیت شده مثل حسن اخلاق و احترام به دیگران، اهداف تربیت معنوی مانند پرورش روح ایمان و عمل صالح، یاد خدا، توبه،نیایش، داشتن حالت خوف و رجاء، قرب به خدا نهایی ترین هدف تربیت معنوی، روشهای تربیت عقلانی چون تفکر، فراگیری دانش، آزاد اندیشی، ایجاد محیط سالم، استفاده از مثال