آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

مبانی فقهی و کلامی تشیع تا آغاز غیبت کبری، هنوز به صورت کامل ساخت نیافته بود. ازاین­رو، در عرصه فقه، شاهد فقاهتی مبتنی بر افکار اهل سنت و متمایل به رأی و قیاس هستیم. در بعد کلامی نیز از یک ­سو، به متکلمانی برمی­خوریم که گرایش‌های اعتزالی دارند و از سوی دیگر، برخی عقائد فاسد کلامی مانند نظریه تحریف، گرایش به جبر، تشبیه، غلو و تقصیر پدید آمدند. در این بین، شیخ مفید و سید مرتضی کوشیدند مبانی فکری تشیع را منقّح کرده و راهی میان عقل­گرایی افراطی (نص­گریزی) و نص­گرایی افراطی (عقل­گریزی) دراندازند. نگارندگان با مطالعه آثار شیخ مفید و سید مرتضی بر این عقیده­اند یکی از مهم‌ترین ابزارهای این دو برای رسیدن به این هدف، نظریه حجیت اخبار متواتر و محفوف به قرائن و در نقطه مقابل، عدم حجیت اخبار آحاد است. مبتنی بر این نظریه است که توانستند به تصفیه متون روایی پرداخته، انبوهی از روایات در حوزه تحریف، جبر، تشبیه، غلو و... را به دلیل «خبر واحد بودن» کنار بگذارند. همچنین در صورتی که صحت سند در مورد اخبار آحاد ضروری قلمداد شود، مبنای شیخ مفید و سید مرتضی باعث شد انبوهی از روایات معصومان (ع) در کتب معتبر امامیه، صرفاً به دلیل ضعف سند کنار گذاشته نشوند.

خوابي است كه شيخ مفيد ديده و با عمر راجع بآيه «ثاني اثنين اذ هما في الغار» بحث مي كند، اين خواب را شيخ ابو الحسن علي بن محمد بن بنان از شيخ مفيد نقل مي نمايد. (سيد احمد اشكوري) رساله اي است در اين كه آيه غار آيا دلالت بر فضل ابي بكر مي نمايد يا خير؟ مرحوم شيخ آنچه را كه عامه بدان استدلال نموده اند ذكر كرده و سپس به رد آنها پرداخته است. (اشكوري، جعفر) اين کتاب شرحي است بر رؤاي شيخ مفيد و مناظره اي که وي در آن رؤا با عمر بن الخطاب داشته است. موضوع مناظره، آيه غار و دلالت آن- به ادعاي عامه- بر فضيلت ابي بکر بن ابي قحافه به سبب همراهي او با پيامبر هنگام نزول اين آيه بوده است. دلايل رد شيخ بر اين مسأله در ادامه مطلب آمده است. آغاز كتاب: روي الشيخ ابو الحسن. . قال رأيت في النوم كأني قد اجتزت في بعض الطرق فرأيت حلقة دائرة. انجام كتاب: فدل باخراجه من السكينة علي خروجه من الايمان فلم يحر جواباً و تفرق الناس و استيقظت. [مرعشي 1/91 و 1/267 و 1/285؛ عكسي مركز احياء 7/200؛ التراث العربي 7/200]