المعتزلة في بغداد وأثرهم في الحياة الفكرية والسياسية: من خلافة المأمون حتى وفاة المتوكل على الله (198ه.ق. - 247ه.ق. / 813م. - 861م.) | کتابخانه مجازی الفبا

خلیفه عباسی, متوکل (دهمین خلیفه عباسی، خلافت از ۲۳۲ تا ۲۴۷، گرایش به اهل حدیث، معتقد به قدیم بودن قرآن، حامی اهل حدیث و عامل انزوای معتزله، پایان دهنده واقعه محنت، آمر ویران کردن حرم امام حسین (ع)، دشمن سرسخت آل علی و تضییق بر علویان و شیعیان), 206 247 ق.
کراوس, بول
مایرهوف, ماکس (خاورشناس آلمانی، مترجم، چشم پزشک، از برجسته ترین پژوهشگران تاریخ پزشکی و داروسازی در دوره اسلامی، یهودی زاده) , 1874م. هیلدسهایم، آلمان 1945م. قاهره، مصر
قاضی همدانی, عبدالجبار بن احمد (قاضی عبدالجبار، معتزلی همدانی، صاحب کتاب «المغنی» و «کتاب شرح اصول الخمسه»، رئیس بهشمیه از معتزله پس از ابوعبداللّه بصری), 359ق./971م. 415 ق./1025م.
محمد عبده محمدالسروری, -
ابن حزم ظاهری اندلسی , علی بن احمد (عالم اهل سنت، فقیه ظاهری مذهب و با گرایشات کلامی مخالف اشعریان و معتزلیان و شیعه، فیلسوف اندلسی، عالم ادیان و مذاهب), 384ق. 456ق.
شلبی, احمد ابراهیم
واصل بن عطا , ابوحذیفه (مؤسس مکتب کلامی معتزلة، موسس نظریة "المنزلة بین المنزلتین"، متاثر از حسن البصری، اثر گذار بر عمرو بن عبید، أحمد بن أبی دؤاد، الجاحظ، الزمخشری، أحمد أمین مصری، صاحب کتب «أصناف المرجئة»، «التوبة»، «معانی القرآن»، «المنزلة بین المنزلتین»، «الدعوة»، «الفتیا» و «السبیل إلى معرفة الحق»), 80ق.مدینه،عربستان 131ق.بصره،عراق
ابن کثیر (دمشقی), اسماعیل بن عمر (مولف کتاب «البدایة و النهایة» در تاریخ، و «تفسیر القرآن العظیم»، مورخ، مُحدّث، مفسر، متکلم، شافعی، از علمای اهل سنت در قرن هشتم هجرى، مدافع و پیرو آراء ابن تیمیه، سلفی، منتقد امامیه), 700ق. مجدل، بصرى، دمشق، سوریه 774ق. دمشق، سوریه
ابن قیم جوزیه , محمد بن ابی بکر (بارزترین شاگرد و مدافع ابن تیمیه، حنبلی، سلفی), -691ق.حوران،سوریه 751ق.دمشق،سوریه
غزالی طوسی , ابو حامد محمد‎ بن محمد Abū Ḥāmid Muḥammad ibn Muḥammad aṭ-Ṭūsiyy al-Ġaz(z)ālīy(امام محمد غزالی، از معروفترین علمای اسلام، متکلم اشعری، ضد فلسفه، طرفدار منطق، شافعی مذهب، از متصوفه و عرفای قرن پنجم هجری، جامع معقول و منقول، رئیس جامع نظامیه بغداد) , 450ق/437ش./1059م. طوس، خراسان رضوی 505ق/490ش./1112م. طوس، خراسان رضوی
شافعی, محمد بن ادریس (متکلم، فقیه؛ شافعى، امام مذهب فقهی شافعی از مذاهب اربعه اهل سنت) , 150ق./768م. غزه، فلسطین 204ق./820م. فسطاط، مصر