مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

---

معرفت‏شناسی دینی، یک حوزه‏ی علمی میان رشته‏ای است. حوزه‏های میان رشته‏ای حاصل تأملاتی هستند که از برقراری ارتباط و نسبت میان دو قلمرو ایجاد می‏شوند و مسائل و موضوعات تازه‏ای را برای دانشمندان هر دو معرفت فراهم می‏کنند. «معرفت‏شناسی اصلاح شده»، عنوان مکتبی نوظهور در عرصه‏ی معرفت‏شناسی دینی معاصر و در عرصه‏ی عقلانیت باور دینی است که علیرغم عمر نسبتاً کوتاهش، توان رقابت با سایر گرایش‏های موجود در معرفت‏شناسی دینی را پیدا نموده است. این رویکرد در مقابل الهیات طبیعی، تفسیری دیگر از عقلانیت عرضه می‏کند و بر آن است که الهیات طبیعی بی‏جا و بی‏مورد است زیرا می‏خواهد که با بی‏ایمانی در سرزمین خودش یعنی عقل متعارف انسانی رودررو شود. آلوین پلانتینگا، بنیانگذار و از مهمترین طرفداران معرفت‏شناسی اصلاح شده است که با آثار و مقالات متعدد خویش نقش مؤثری در بسط و ترویج این نظریه داشته است. البته سهم نیکولاس ولترستورف و ویلیام پی‏آلستون در این زمینه قابل انکار نیست. دلیل نامگذاری این مکتب به معرفت‏شناسی اصلاح شده، تشابه دیدگاه طرفداران این مکتب به آراء مهم در شاخه‏ی اصلاح شده (یا کالوینیستی) پروتستانیسم می‏باشد؛ چرا که مبتنی بر آثار جان کالوین، عالم الهیات اصلاح شده، است که به اعتقاد این عالم الهیاتی، به برکت حسن خدایی، به هر جا بنگریم خداوند را می‏بینیم. پلانتینگا از این رهگذر، مسأله‏ی توجیه را در حوزه‏ای وسیعتر یعنی مابعدالطبیعه مطرح کرد. او در پرتو این دیدگاه که خداوند ناظم و طراح کارکرد اعتقادات است، تصویری جامع و پیچیده درباره‏ی نحوه‏ی توجیه اعتقادات ارائه کرده است و از این رهگذر، به صورت ترکیبی، دلیل مابعدالطبیعی و معرفت شناسانه‏ای را به نفع عقلانیت اعتقادات دینی اقامه کرده است.

‫مطالب اين پاياننامه در يك مقدمه و دو بخش نگارش يافتهاست. مقدمه: اهميت موضوع و هدف تحقيق، گسترهىِ تحقيق، پيشينهىِ بحث، ويژگىهاى كلى تحقيق، سازماندهى تحقيق؛ بخش اول، چيستى جامعهشناسى معرفت: كليات (تعريف جامعهشناسى معرفت، رويكردهاى اصلى به معرفت، تعيّن اجتماعى معرفت، دستهبندى نظريهپردازان)، نظريهپردازىها (نظريهپردازان غربى، نظريهپردازان اسلامى)؛ بخش دوم، تعيّن اجتماعى معرفت در قرآن: معرفت و جامعه (نظريه معرفت، چيستى جامعه: عناصر اصلى تشكيل دهندهىِ يك جامعه، دليل اصلى روآوردن انسان به زندگى جمعى)، تحليلهاى جامعهشناختى معرفت (تعامل معرفت و جامعه، سطح تعيّن معرفت، عامل مسلّط در معرفت،بيگانگى: زمينهىِ تاريخى، دين و بيگانگى، قرآن و بيگانگى)، خلاصهگيرى و پيشنهادها."

---