مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

در شامگاه پنج­شنبه بیست و پنج اسفند ماه 1384 در میانه­ی جاده­ی زابل – زاهدان، در محلی به نام تاسوکی، فاجعه تروریستی دلخراشی رخ داد که در آن بیست و دو تن از مسافران عبوری، در حالی که دست­ها و چشمان آنها بسته شده بود، توسط گروه موسوم به جندالله، در حالی که این گروه لباس نیروی انتظامی را به تن داشتند و ایست بازرسی ساختگی برقرار کرده بودند، به فیض شهادت نایل آمدند. هفت تن مجروح گشته و هفت تن نیز به گروگان گرفته شدند که ستوان یکم پاسدار محمد شاهبازی در ایامی که در اسارت گروه مذکور بود به شهادت رسید و شش تن دیگر نیز به تدریج در طی دویست روز آزاد شدند. آنها در برابر آزادی گروگان­ها خواستار آزادی پنج نفر زندانی بودند. در اینجا قسمت سوم خاطرات رضا لک­زایی، یکی از گروگان­های این واقعه را می­خوانید.

در شامگاه پنج‌شنبه بیست و پنج اسفند ماه 1384 در میانه‌ى جاده‌ى زابل ـ زاهدان، در محلى به نام تاسوکى، فاجعه تروریستى دلخراشى رخ داد که در آن بیست و دو تن از مسافران عبورى، در حالى که دست‌ها و چشمان آنها بسته شده بود، توسط گروه موسوم به جندالله، در حالى که این گروه لباس نیروى انتظامى را به تن داشتند و ایست بازرسى ساختگى برقرار کرده بودند، به فیض شهادت نایل آمدند. هفت تن مجروح گشته و هفت تن نیز به گروگان گرفته شدند که ستوان یکم پاسدار محمد شاهبازى در ایامى که در اسارت گروه مذکور بود به شهادت رسید و شش تن دیگر نیز به تدریج و در طى دویست روز آزاد شدند. آنها در برابر آزادى گروگان‌ها خواستار آزادى پنج نفر زندانى بودند، در اینجا قسمت دوم خاطرات رضا لک‌زایى، یکى از گروگان‌هاى این واقعه را مى‌خوانید.

این نوشتار، با توجه به نظریه­های شیخ‌الرئیس در مواضع مختلف از هستی شناسی و تأثیرات فکری و نظام کیهانی، انسان‌شناسی و نظریات بدیعی، هم چون فیض و عنایت، به چگونگی به کمال رسانیدن مفهوم نبوت در اندیشه سیاسی ابن‌سینا پرداخته است. بدون شک در خط سیر فلسفه اسلامی که از همراهی حکمت و شریعت در آرای فارابی آغاز می‌شود و به سوی برتری شریعت پیش می‌رود، ابن‌سینا به منزلۀ فیلسوفی بزرگ پس از فارابی اهمیت بسزایی دارد و بیان کردن چگونگی بروز این برتری و این شریعت، امری ضروری است. برتری شریعت با بیان برتری معرفت وحیانی بر معرفت عقلانی ظاهر می‌شود که در دل مبحث نبوت مطرح شده است. فلسفۀ سیاسی ابن‌سینا، در صدد اثبات مفهوم نبوت نیست؛ چرا که نبوت، امری پیشینی و ضروری است که مدینه انسانی بعد از آن پدید خواهد آمد. در این منظومۀ فکری منسجم، تمامی نظریات فلسفه اسلامی و سینایی در خدمت مفهوم نبوت مطرح می‌شود، و در صدد ساختن مسیری غیر نقلی و عقلانی در توضیح جایگاه یابی سیاسی نبوت در دوره بحران خلافت اسلامی است.

بسیارى از اندیشمندان سیاسى، کارویژه اساسى نظام‌هاى سیاسى را برقرارى نظم اجتماعى و ساماندهى مطالبات اعضاى جامعه سیاسى، براى رسیدن به وضع مطلوب و سعادت آن اعضا مى‌دانند. از آن‌جا که دولت مهم‌ترین منبع تدوین قواعد، اجراى تصمیمات و تخصیص ارزش‌هاى مادى و معنوى به شمار مى‌آید، در جست و جوى ساز و کارهایى است که امکان ایجاد نظم مطلوب را برایش فراهم سازد. این که نظام‌هاى سیاسى در قالب چه ساختارى و بر مبناى چه نوع ارزش‌هایى امکان تحقق چنین کارویژه‌هایى را مى‌یابند، طیف گسترده‌اى از نظریه‌هاى مربوط به دولت را به وجود آورده است. آیین اسلام، مجموعه‌اى از تعالیم قدسى است که در کلام وحى ـ قرآن ـ از طرف خداوند به پیامبر 9 نازل گردیده است و سنت نبوى به عنوان نصّ مفسِّر، بنیادهاى آن را تشکیل مى‌دهد. پیامبر 9 سامان سیاست را در اهداف اخلاقى جست و جو مى‌کند. بدین ترتیب اخلاقى بودن و قواعد اخلاقى نزد ایشان پیش از تأسیس دولت، وجود داشته است، زیرا خداوند منشأ قوانین است حال آن‌که در رویکردهاى غیر دینى، اخلاقى بودن دولت بعد از تأسیس دولت و به دنبال نیاز به قواعد و قوانین ایجاد نظم اجتماعى، فراهم مى‌آید. با تکیه بر همین بنیاد معرفتى است که دولت پیامبر 9 اجراى کارویژه‌هاى خاصى را بر عهده مى‌گیرد؛ این کارویژه‌ها موارد زیر را شامل مى‌شود: یکم) دفاع از شریعت و ترویج آن؛ دوم) برپایى عدالت اجتماعى؛ سوم) امر به معروف و نهى از منکر؛ چهارم) کارویژه انسجام و همبستگى اجتماعى.

روابط خارجى ایران با سایر کشورها، به ویژه با قدرت‏هایى که در سیاست جهانى و معادلات منطقه‏اى ایفاگر نقش مى‏باشند، از اهمیت فزاینده‏اى برخوردار است. یکى از کشورهاى اروپایى، که در نظام دو قطبى و پس از آن، به لحاظ داشتن سیاست اعلامى مستقل، حائز اهمیت مى‏باشد کشور فرانسه است. در این مقاله تلاش شده روابط سیاسى ایران و فرانسه در فاصله سال‏هاى 1384 - 1357 با توجه به متغیرهاى ساختارى نظام بین‏الملل، محیط منطقه‏اى و ایستارهاى ذهنى سیاست گذاران دو کشور مورد بررسى قرار گیرد.

از آغاز مسيحيت، برخورد دوگانه‌اي نسبت به فلسفه وجود داشت و حتي در خود انجيل‌ها هم اين دوگانگي ديده مي‌شود. مسيحيت در درجه اول، يک دين است و آموزه‌هاي آن، درباره رستگاري و عشق به خداوند است و به‌صورت يک نظام نظري انتزاعي به سبک نظام‌هاي فلسفي يوناني درنمي‌آيد. درحالي‌که ادعاي سنت فلسفي يونان، دانش عقلاني متکي بر منطق استدلالي است. اين مقاله با پذيرش اين مسئله که تصوري عقلاني از ايمان، زمينه مشترکي براي بسياري از فلاسفه قرون وسطي بوده است، درصدد بررسي اين مهم است که چگونه معرفت متافيزيکي بشر که از راه وحي بدان رسيده، با معرفت طبيعي که از راه حواس و عقل بدان دست‌يافته، مرتبط مي‌شود.

از نظر فعالیت سیاسى مى‌توان انبیاى الهى را به دو دسته تقسیم کرد: نخست پیامبرانى که حکومت را در دست داشتند یا درگیر فعالیت سیاسى شدند مانند حضرت سلیمان 7 و دوم انبیایى که در رأس یک نظام سیاسى قرار نگرفتند مانند حضرت مسیح 7. در باب علت این اختلاف موضع، برخى آن را به حکمت و اراده خداوندى مربوط مى‌دانند که تفسیرى درون دینى از این پدیده محسوب مى‌گردد. دسته‌اى دیگر، به ویژه جامعه شناسان دین، این تنوع را ناشى از شرایط تمدنى و سیاسى عصر ظهور هر پیامبرى معرفى مى‌کنند و هر دینى را پاسخى به خلأها و چالش‌هاى موجود در تمدنى که پیامبر به آن تعلق دارد مى‌دانند. پیامبر اسلام را باید از انبیاى دسته نخست دانست. تشکیل حکومت در مدینه، نبردهاى متعدد با کفار، نگارش نامه به امرا و شاهان، امضاى پیمان و قضاوت از جمله فعالیت‌هاى سیاسى نبى‌اکرم 9 است. تمام مسلمانان اعم از شیعه و سنى به رغم اختلاف نظرهاى گاه اساسى در جزئیات، در ضرورت تشکیل حکومت در اسلام تردیدى نداشته‌اند. هر دو نظریه امامت و خلافت بر این پیش فرض اساسى مبتنى اند که دین اسلام قابل تفکیک از سیاست نیست و پس از وفات نبى تشکیل حکومت به دست مسلمانان واجب است. به گمان اینان سیره نبى‌اکرم نشان مى‌دهد که اجراى احکام شریعت اسلام جز با تشکیل حکومت ممکن نیست. البته عده اندکى این ضرورت را نفى کرده‌اند. این پژوهش کوشیده است آراى این دسته از متفکران را بررسى کرده و نقاط قوت و ضعف استدلال‌هاى آنان را نشان دهد. براى این منظور مدعاهاى آنان را در دو محور بحث کرده است. نخست آن‌جا که استدلال آنها به ذات و سرشت آیین اسلام و تعالیم آن باز مى‌گردد و دوم آن جا که استدلال آنها بر بررسى و تحلیل سیره نبوى استوار است.

جریان روشن­فکری در ایران، از زمان پیدایی تا امروز، براساس ادوار تاریخی و ماهیت و چگونگی نگرش به تمدن غرب یا فرهنگ دینی و بومی، با توجه به تحولات سیاسی ـ اجتماعی جامعه به شکل­های مختلفِ غرب­گرا، ملی­گرا، چپ­گرا و دینی، بروز و ظهور داشته است. نگاهی گذرا به بازشناسی این جریان­ها می­تواند زمینه­ساز فعالیت محققان اجتماعی و فکری جامعه باشد. چرا که شناخت جریان­های فعال در صحنۀ اجتماعی و یا فهم زمینه مناسب برای فعالیت­های آینده به اندازۀ زیادی، به جریان­هایی وابسته است که در سدۀ اخیر در ایران بروز و نمود پیدا کرده است. نوشتار حاضر تلاش می­کند که نگاهی هر چند کوتاه به جریان روشن­فکری در ایران معاصر داشته باشد.