مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

بدون شک یکی از چالش‌های نظری مهم در تاریخ اندیشه‌ها، نسبت میان فلسفه و دین است. لحاظ قرار دادن این مهم در تحول اولیه مسیحیت و تأثیر میراث عقلی دوره کلاسیک است و در این میان هم‌سنخی و یا یکسانی محورها و ارکان آموزه‌ها و اصول دین مسیحیت با فلسفه رواقی از اهمیت ویژه برخوردار است. استدلال بر این است که اندیشه سیاسی - الهیاتی مسیحی اصولی چون نظریه نظام الهی کائنات، لوگوس و ... را از آراء فلسفه یونانی و رومی اخذ کرد. مفروض اصلی مقاله حاضر آن است که «فلسفه رواقی به عنوان میانجی، بسیاری از آموزه‌های اصلی تکامل‌ یافته در فلسفه سیاسی یونان را به فلسفه سیاسی مسیحیت منتقل کرده است». این پژوهش، با تکیه بر تحلیل محتوایی (نظریه مضمون‌گرایی)، تلاش دارد با تکیه بر مضامین اندیشه دو متفکر مسیحی یعنی آگوستین و آکوئیناس، هم‌سنخی همراه با بسط و تفسیر و تعبیر جدید ارکان آموزه‌های رواقی را در فلسفه سیاسی مسیحیت نشان دهد.

یکی از مهمترین مسائل در بحث صفت خدا، شیطان و امور شرور می باشد. چرا که درباره شیطان و امور شرور در میان مکاتب و اندیشه های مختلف بحث های گوناگونی شده است. موضوع این رساله بررسی صفات الهی در سه دین مسیحیت، زرتشت و اسلام می باشد. در دین اسلام خدا یگانه آفریدگار عالم هستی است، و قدرتو علم او بر همه چیز سیطره دارد. اصولأ وصف قدرت به صورت مطلق فقط درمورد خدا جایز است، خداوند نسبت به هر چیز علم و آگاهی دارد. . لذا سوالی که در این جا طرح می شود این است که آیا وجود شیطان با قدرت و توحید و علم خداوند سازگار است. در دین مسیح خداوند یگانه و قادر متعال است و نسبت به هر چیز علم دارد. شیطان در این دین همان نقشی را دارد که در عهد عتیق آمده است؛ عامل اصلی هبوط آدم است و در بسیاری از قسمت های انجیل دربرابر مسیح قرار می گیرد و به وسوسه او می پردازد. در دین زرتشت در برخی از متون اهورامزدا به عنوان خدای واحد شناخته می شود. اهورامزدا در دین زرشت دارای توحید ذاتی می باشد، یعنی تنها یک خدا وجود دارد ولی از نظر توحید خالقیت دچار ثنویت شده اند. چرا که در این دین به منبع خیر و شر معتقدند. اهورامزدا خالق خوبی ها و اهریمن خالق بدی ها می باشد. نتایجی که از این پژوهش به دست آمده نشان می دهد که در دین اسلام شیطان هیچ منافاتی با صفات الهی (توحید، قدرت و علم) ندارد. در دین مسیح هم همین گونه است. در دین زرتشت اهریمن با قدرت، علم و توحید اهورامزدا در تضاد است و همه امور شرور به او باز می گردد. از این نظر باید گفت شیطان در دین مسیح و اسلام به عنوان نقطه مقابل خداوند در خالقیت قرار نمی گیرد، اما در دین زرتشت اهریمن در خالقیت هم اثر دارد.

مفهوم لوگوس(Logos)  پیش از مسیحیت، به صورت انتزاعی در فلسفه یونان باستان و یهودیت (عهد عتیق و برخی آثار فیلون اسکندرانی) به چشم می خورد. در مسیحیت (مقدمه انجیل یوحنا) لوگوس برای اولین بار با شخصیتی تاریخی (عیسی ع) یکی گرفته شده است و مسیحیان به ویژه آبای کلیسا بعد از این یکسان انگاری، به لوگوس ویژگی هایی نسبت داده اند که بسیار شبیه برداشت عرفای مسلمان از «انسان کامل» است. در عرفان اسلامی هم، ابن عربی بحث انسان کامل را به طور مفصل مورد توجه قرار داده است. او در این زمینه، عقایدی را مطرح کرده که قابل قیاس با نظریات مسیحیان در باب لوگوس است. در این نوشتار، بعد از بررسی نظریات ابن عربی و شارحانش درباره انسان کامل و دیدگاه های آبای کلیسا در باب لوگوس، به این نتیجه رسیدیم که علی رغم وجود تشابهات چشمگیر بین دو مفهوم، مساله تجسد لوگوس در مسیحیت، تفاوت عمیق و قابل توجهی در این زمینه به حساب می آید.