مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

در مقالۀ حاضر نشان داده­ شده که اگر احکام «شیء الف اثر هنری است.» و «صاحب اثر/ زید هنرمند است.» احکامی اعتباری و مفاهیم «هنر» و «هنرمند» نیز مفاهیم و معانی اعتباری دانسته شوند، به چه نتایجی می­توان رسید. تبیین مبانی معرفت‌ شناسانۀ هنر، رابطۀ هنر با حقیقت، هنر به­مثابۀ وسیلۀ رساندن آدمی به کمال حقیقی، ارتباط هنر با زندگی فردی و اجتماعی، هنر به­عنوان اعتباری قراردادی و این‌که نمی‌توان از مفهوم هنر تعریف به حدتام ارائه داد از مهمترین نتایج این نوشتار است. همچنین تقسیم اعتباریات به اعتباریات قراردادی و غیر قراردادی از نوآوری­های این مقاله است.

چکیده مقاله: اعتبار وجوب باید یکی از مصادیق اعتباریات عملی مطرح شده در نظریه‌ اعتباریات علامه طباطبایی است. علامه معتقد است هیچ فعلى از انسان بدون اعتبار یک باید عمومی صادر نمى‏شود. در مقابل، بزرگانی بر این باورند که اعتباری دانستن باید، موجب تسرّی نسبیت به حوزه‌های فقه و اخلاق می‌شود، لذا یا به انکار چنین بایدی ملتزم شدند و یا با برگرداندن آن به معقولات ثانوی مشکل بایدِ مسائل فقهی و اخلاقی را حل کردند. اما مفاد بایدِ عمومی چیست و آیا منجر به نسبی‌گرایی می‌شود؟ این تحقیق به شیوه تحلیلی و نقادانه نشان داده است که مفاد باید عمومی از نگاه علامه غیر از آن چیزی است که منتقدانش برداشت کرد‌ه‌ا‌ند. ماهیت و کارکرد باید اعتباری با بایدهای فقهی و اخلاقی متفاوت است و شبهات مطروح شده، ناشی از خلط بین این دو مطلب می‌باشد. اعتبار باید عمومی هیچ‌گاه منجر به نسبیت نمی‌شود و اصولاً خاستگاه و جایگاه این باید به گونه‌ای است که نسبت به ارزشی و غیر ارزشی بودن افعال خنثی است.

نظریه اعتباریات علامه با نظریه ناشناخت گرایی در فرااخلاق، از این حیث که هر دو جزء احکام انشایی هستند وجه تشابه دارد، ولی علامه برخلاف ناشناخت گرایان انشایی بودن را به معنی «بی معنی بودن» نمی دانند. در نظریه ناشناخت گرایان، جملات ارزشی عین ظهور عواطف اند نه معلول عقلانی عواطف و نه معناهایی حاکی از عواطف. در حالی که در اعتباریات علامه، ادراکات اعتباری و بیان «خوب» و «بد» تابع دواعی و نیازهای ما هستند، نه عین آنها. از آنجایی که علامه طباطبایی ادراکات و معانی را زاییده عوامل درونی دانسته و دارای ارتباط تولیدی [یعنی منطقی] با ادراکات و علوم حقیقی نمی داند، با عاطفه گرایان تشابه دارد. از نظر عاطفه گرایان احکام ارزشی و اخلاقی نسبی هستند، اصول ثابتی نداشته و اختیار حسن و قبح را به عواطف سرکش و متغیر انسان ها داده اند. ناشناخت گرایان آنچه را که مربوط به طبیعت مادی و تجربی است را ملاک امور اخلاقی می دانند در نتیجه نتوانسته اند از دام نسبی گرایی رهایی یافته و برون شدی از آن داشته باشند. ولیکن علامه با توجه به اعتقاد به وجود فطرت الهی در انسان که ویژگی مشترک همه انسان هاست و به کمال و سعادت آدمی ناظر است به ارزش هایی می رسد که به سبب داشتن مبنایی ثابت، دارای ثبوت و دوام بوده و ریشه در نهاد آدمی دارد بنابراین اعتباریات علامه طباطبایی که ریشه در سنت و فرهنگ غنی اسلام دارد و برگرفته از آموزه های وحیانی که خود دارای اصول محکم منطقی است در دام نسبی گرایی فرو نرفته است.

هدف از این پژوهش تحلیل و تبیین نظریه اعتباریات علامه طباطبایی واستنباط دلالت‌های آن در آموزش ارزش ها ،تبیین چیستی و ماهیت ارزش‌ها از دیدگاه علامه طباطبایی،شناخت انواع اعتباریات ارزشی از دیدگاه علامه طباطبایی(ره)،استنباط واستخراج دلالت‌های تربیتینظریه اعتباریات در تعلیم ارزش‌های دینی؛ارزش‌های معنوی و اخلاقی ؛و تعلیم ارزش‌های اجتماعی ست.علامه طباطبایی از جمله فیلسوفانی ست که برای پاسخ به این سوالات اساسی دست به ابداع بحث اعتباریات زده و با تبیین چیستی و چرایی ارزشها راهی پیش روی ما قرارمی‌دهد. ویژگی‌های مشرب فلسفی او واقع گرایی در شناخت و جداسازی حقایق از اعتباریات در مباحث فلسفی ست.علامه‌طباطبایی در مفهوم‌شناسی ارزش‌ها ،علوم و ادراکات اعتباری را پشتوانه ارزش‌ها قرار می‌دهد.تبیین چیستی و ماهیت ارزش‌ها از دیدگاه علامه طباطبایی، شناخت انواع اعتباریات ارزشی از دیدگاه علامه طباطبایی(ره)،استنباط واستخراج دلالت-های تربیتی نظریه اعتباریات در تعلیم ارزش‌های دینی و معنوی و اخلاقی؛ تعلیم ارزش‌های اجتماعی عمده سوالات این تحقیق بود.در این پژوهش که با رویکرد استنتاجی و روش اسنادی انجام شده است از نظریه اعتباریات 16اصل را برای آموزش ارزش‌هااستخراج کرده‌ایم که به مربیان توصیه می‌کنیم: اصل‌های تبیین پایه‌های مطلق ارزشی، تهییج احساسات، عقلانیت، نتیجه گرایی ، حسن و قبح ذاتی امور، معنویت فطری،توجه به بعد معرفت شناختی، توجه به ویژگی تکاملی آموزش ارزشها، توجه به باورهای پیشینی مخاطب، انگیزه سازی ،تعیین حسن و قبح فعلی افعال، مسامحت در آموزش ارزشها، اصلاح شرایط محیطی، استفاده از ارتباط کلامی و غیرکلامی برای آموزش ارزشها، تناسب روش با موقعیت .