مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

سوم سوگواری از وجوه بارز حیات فرهنگی و اجتماعی جوامع مختلف در طول تاریخ بوده و از جمله آدابی است که همة جوامع با ادیان و فرهنگ‌های گوناگون به آن توجه دارند. در ایران نیز این رسم همواره در طول تاریخ تا به امروز، به مناسبت‌های مختلف و با اهمیت خاصی انجام می‌شده است که از جمله می‌توان به مراسم سوگواری زرتشتیان در ایران باستان اشاره کرد. این نوشتار با روش توصیفی ـ تحلیلی مرسوم در تحقیقات تاریخی، و متکی بر داده‌های متون و منابع اصلی و پژوهش‌های انجام‌شده، به بررسی این سؤال می‌پردازد که آداب و رسوم سوگواری (شامل مراسم تطهیر، مراسم تدفین، پوشاک و خوراک) در میان زرتشتیان در ایران باستان چگونه بوده است؟ دستاورد‌های پژوهش حاضر حاکی از آن است که برپایی مراسم سوگواری ساده و به‌دور از تجمل، خودداری از شیون و زاری بسیار، استفاده از خوراک و پوشاک ساده و برگزاری مراسم سوم، از مهم‌ترین آموزه‌های دیانت زرتشتی در برپایی این مراسم بوده است.

به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا) دكتر «فريدون فضيلت» استاد فلسفه در نشست نقد و بررسي كتاب كهن «دينكرد سوم» چنین بیان کرد که: كتاب دينكردي كه در سده‌ سوم بازسازي شده‌ است به مدت ٦٠٠ سال گم يا به‌گونه‌اي پنهان مي‌شود و پس از اين مدت در هنگام بازسازي يك بناي كهن در ميان يك ديوار در روستايي از شهر يزد كشف مي‌شود وی سپس اشاره كرد: «دينكرد بن‌نوشته‌اي ايراني و دانشنامه‌اي برجاي ‌مانده ‌از روزگار ساساني است كه در سده‌ سوم به‌ كوشش چند موبد ايراني بازسازي شد.» به‌ گفته‌ مولف كتاب «دينكرد سوم» دينكرد بازسازي‌شده به‌ پيروي از اوستاي روزگار ساساني در سه جلد و هزار فصل نوشته مي‌شود و در آن مسايل فقهي، سياسي، فلسفي، ديني، حقوقي و‌... آمده؛ هرچند بر عكس اوستا در دينكرد، فصل‌ها كوتاه و فشرده است.» وي گفت: «پس از بازسازي بن‌نوشته‌ دينكرد در سه جلد، از آنجايي كه كتابي مقدس بوده ‌جلدهاي ديگري كه دربردارنده‌ نوشتارهايي ديني و... است بر آن افزوده و دينكرد كهن، در ٩ جلد گردآوري مي‌شود.» فضيلت به جلد سوم دينكرد اشاره كرد و گفت: «آ‌ن‌چه پيدا شده تنها جلد سوم از دينكرد است كه در همان هنگام به هندوستان فرستاده مي‌شود. به‌هرحال هم‌اكنون از دينكرد تنها نزديك به ٤٢٠ فصل برجاي مانده ‌است.» به گفته فريدون فضيلت، جلد ٤ و ٥ دينكرد پرسش‌ و ‌پاسخ‌هاي ديني، جلد ٦ اندرزنامه‌ دين زرتشتي، جلد ٧ زندگي‌نامه‌ زرتشت و جلد ٨ و ٩ چكيده‌ اوستاي روزگار ساساني است كه از روزگار كهن به يادگار به گفته فريدون فضيلت جلد ٤ و ٥ دينكرد پرسش‌ و ‌پاسخ‌هاي ديني، جلد ٦ اندرزنامه‌ دين زرتشتي، جلد ٧ زندگي‌نامه‌ زرتشت و جلد ٨ و ٩ چكيده‌ اوستاي روزگار ساساني است كه از روزگار كهن به يادگار مانده است مانده است. فضيلت در پايان به چندين نكته از نكاتي كه در دينكرد به آن پرداخته شده اشاره كرد و گفت: «گفتارهاي علمي همچون برآورد سال خورشيدي و حتي برآورد يك‌سال خورشيدي به ثانيه و كروي بودن زمين از جمله مواردي است كه در دينكرد به آن پرداخته شده و جهان به گونه‌اي سپند و مقدس در آن به‌نمايش درآمده است.» کتاب «دينکرد» که «دانشنامه مزديسنا» ناميده مي‌شود، بزرگ‌ترين کتاب بازمانده به زبان پهلوي و از بنيادي‌ترين و مهم‌ترين منابع براي پژوهش در دين زرتشتي است. در سال 1381 فريدون فضيلت بخش نخست از کتاب سوم دينکرد را ترجمه و منتشر کرد (کتاب‌هاي يکم و دوم دينکرد از بين رفته‌‌ و کتاب سوم، نخستين کتاب موجود دينکرد است.) دکتر ژاله آموزگار نيز که کتاب پنجم دينکرد را همراه با زنده‌ياد دکتر احمد تفضلي ترجمه کرده بود، آن را در سال 1386 به همت انتشارات معين منتشر کرد. همچنين فريدون فضيلت بخش دوم از کتاب سوم دينکرد را نيز ترجمه و منتشر کرده است. اين کتاب 82 فصل از دينکرد را دربرمي‌گيرد که مترجم در 900 صفحه آن، علاوه بر ترجمه فارسي، آوانوشت متن اصلي پهلوي را همراه با توضيحات و تعليقات و با پيشگفتاري مفصل و عالمانه آورده است. اين نخستين آوانويسي از کتاب سوم دينکرد است. اين بخش از دينکرد، منبعي مهم براي بررسي الگوهاي اخلاقي، احکام فقهي و قضايي، تأکيد بر پيوند دين با سياست و جهان‌بيني زرتشتي است كه مي‌تواند راه‌گشاي تاريخ‌پژوهان و علاقه‌مندان فرهنگ و زبان‌هاي باستاني به شمار آيد.

به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا) دكتر «فريدون فضيلت» استاد فلسفه در نشست نقد و بررسي كتاب كهن «دينكرد سوم» چنین بیان کرد که: كتاب دينكردي كه در سده‌ سوم بازسازي شده‌ است به مدت ٦٠٠ سال گم يا به‌گونه‌اي پنهان مي‌شود و پس از اين مدت در هنگام بازسازي يك بناي كهن در ميان يك ديوار در روستايي از شهر يزد كشف مي‌شود وی سپس اشاره كرد: «دينكرد بن‌نوشته‌اي ايراني و دانشنامه‌اي برجاي ‌مانده ‌از روزگار ساساني است كه در سده‌ سوم به‌ كوشش چند موبد ايراني بازسازي شد.» به‌ گفته‌ مولف كتاب «دينكرد سوم» دينكرد بازسازي‌شده به‌ پيروي از اوستاي روزگار ساساني در سه جلد و هزار فصل نوشته مي‌شود و در آن مسايل فقهي، سياسي، فلسفي، ديني، حقوقي و‌... آمده؛ هرچند بر عكس اوستا در دينكرد، فصل‌ها كوتاه و فشرده است.» وي گفت: «پس از بازسازي بن‌نوشته‌ دينكرد در سه جلد، از آنجايي كه كتابي مقدس بوده ‌جلدهاي ديگري كه دربردارنده‌ نوشتارهايي ديني و... است بر آن افزوده و دينكرد كهن، در ٩ جلد گردآوري مي‌شود.» فضيلت به جلد سوم دينكرد اشاره كرد و گفت: «آ‌ن‌چه پيدا شده تنها جلد سوم از دينكرد است كه در همان هنگام به هندوستان فرستاده مي‌شود. به‌هرحال هم‌اكنون از دينكرد تنها نزديك به ٤٢٠ فصل برجاي مانده ‌است.» به گفته فريدون فضيلت، جلد ٤ و ٥ دينكرد پرسش‌ و ‌پاسخ‌هاي ديني، جلد ٦ اندرزنامه‌ دين زرتشتي، جلد ٧ زندگي‌نامه‌ زرتشت و جلد ٨ و ٩ چكيده‌ اوستاي روزگار ساساني است كه از روزگار كهن به يادگار به گفته فريدون فضيلت جلد ٤ و ٥ دينكرد پرسش‌ و ‌پاسخ‌هاي ديني، جلد ٦ اندرزنامه‌ دين زرتشتي، جلد ٧ زندگي‌نامه‌ زرتشت و جلد ٨ و ٩ چكيده‌ اوستاي روزگار ساساني است كه از روزگار كهن به يادگار مانده است مانده است. فضيلت در پايان به چندين نكته از نكاتي كه در دينكرد به آن پرداخته شده اشاره كرد و گفت: «گفتارهاي علمي همچون برآورد سال خورشيدي و حتي برآورد يك‌سال خورشيدي به ثانيه و كروي بودن زمين از جمله مواردي است كه در دينكرد به آن پرداخته شده و جهان به گونه‌اي سپند و مقدس در آن به‌نمايش درآمده است.» کتاب «دينکرد» که «دانشنامه مزديسنا» ناميده مي‌شود، بزرگ‌ترين کتاب بازمانده به زبان پهلوي و از بنيادي‌ترين و مهم‌ترين منابع براي پژوهش در دين زرتشتي است. در سال 1381 فريدون فضيلت بخش نخست از کتاب سوم دينکرد را ترجمه و منتشر کرد (کتاب‌هاي يکم و دوم دينکرد از بين رفته‌‌ و کتاب سوم، نخستين کتاب موجود دينکرد است.) دکتر ژاله آموزگار نيز که کتاب پنجم دينکرد را همراه با زنده‌ياد دکتر احمد تفضلي ترجمه کرده بود، آن را در سال 1386 به همت انتشارات معين منتشر کرد. همچنين فريدون فضيلت بخش دوم از کتاب سوم دينکرد را نيز ترجمه و منتشر کرده است. اين کتاب 82 فصل از دينکرد را دربرمي‌گيرد که مترجم در 900 صفحه آن، علاوه بر ترجمه فارسي، آوانوشت متن اصلي پهلوي را همراه با توضيحات و تعليقات و با پيشگفتاري مفصل و عالمانه آورده است. اين نخستين آوانويسي از کتاب سوم دينکرد است. اين بخش از دينکرد، منبعي مهم براي بررسي الگوهاي اخلاقي، احکام فقهي و قضايي، تأکيد بر پيوند دين با سياست و جهان‌بيني زرتشتي است كه مي‌تواند راه‌گشاي تاريخ‌پژوهان و علاقه‌مندان فرهنگ و زبان‌هاي باستاني به شمار آيد.

کتاب حاضر در اصل سخنرانی هانری کربن. ایران شناس شهیر فرانسوی و برجسته‌ترین مفسر غربی حکمت معنوی ایران و فلسفه اسلامی است که در سال ۱۳۲۴ به دعوت "انجمن ایران شناسی"، در موزه ایران باستان ایراد شده است. موضوع کتاب شناخت رابطه حکمت اشراق با فلسفه ایران باستان و به عبارتی باز شناساندن بن مایه‌های زرتشتی در فلسفه سهروردی است. نویسنده برای این منظور درباره سه بن مایه مشخص بحث می‌کند. نخست مقوله فرشته شناسی مزدایی (تفسیر فرشتگانی و مزدایی) نظریه مثل افلاطونی را در فلسفه اشراق سهروردی شرح می‌دهد سپس از "خورنه" به معنی "حضور درخشان" و به عنوان سرچشمه فره شهریاری و قدسی در فلسفه سهروردی سخن می‌گوید. سرانجام از مقوله "من ازلی" بحث می‌شود که پیوند برقرار شده میان موجودات از طریق قدرت کیهانی این تشعشع و پرتوافکنی قدسی است. "آثار سهروردی که آکنده از این سه محرک و بن مایه اصلی هستند احتمالا به ما امکان خواهند داد تا تمامت حضور و وجود ایران را به گونه‌ای اجمالی مشاهده کنیم...

"تعریف عقل"، "لفظ عقل (مشترک لفظی یا معنوی)"، سابقه عقلانیت (عقلانیت در غرب و عقلانیت در ایران اسلامی)". و "ارتباط عقل با دین زرتشت، مسیحیت و اسلام"، "از مباحث اصلی این کتاب هستند که نویسنده هدف از طرح آن را بررسی عقل و عقلانیت ایرانی در مقابله با غرب در وضعیت حاضر خاطرنشان کرده است. وی می‌گوید: "ایران با غرب سه بار داد و ستد فرهنگی جدی داشته است: یک بار قبل از اسلام و در عهد اسکندر و سلوکی‌ها؛ دوم بار در عصر طلایی و نهضت ترجمه‌ی جهان اسلام، در زمان بنی‌عباس؛ و آخر بار از حوالی مشروطه به بعد. در دوبار اول در تعامل فرهنگی و تمدنی، ایرانیان از یافته‌های غرب به نفع خود بهره برده و بر عقل و عقلانیت خود افزودند و فرهنگ دیگران را در فرهنگ خودی مستحیل نمودند. اما این بار، غرب در حوزه‌های عقلانیت، هم در "عمل" جلوتر است (ایران تنها مصرف کننده‌ی مظاره تمدن غربی در حوزه‌های تکنولوژی و بسیاری از علوم است) و هم در "نظر"، غرب از عقل هگملی، عقل و بری (ابزاری)، عقل ارتباطی (هابرماس) و عقل عملی (به معنای مکتب فرانکفورتی) و.... سخن می‌گوید و حال آن که ما در پذیرش و عدم پذیرش عقل فلسفی و جزوی سرگردانیم و حداکثر تلاش‌مان، نقد عقل‌های غربی است. و ما تا در بعد نظری و عملی شرایط فعلی را باز تولید می‌کنیم، پای سند عقب ماندگی خود را امضا کرده‌ایم. و اگر این بن بست را تلقیات دینی فراهم می‌آورد، باید به قرائت‌های معقول‌تر از دین رو آوریم!".