مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

سؤال اصلی این مقاله آن است که انسان منتظر از دیدگاه امام خمینی و انجمن حجتیه چه تفاوتی با هم دارند. از این رو با استفاده از اسناد و مدارکی که در این حوزه وجود دارد و با روش تحلیل اسنادی تلاش می‌شود به این سؤال پاسخ داده شود. سابقه انسان منتظر به قبل از تولد امام زمان(عج) برمی‌گردد. این وعده که حکومت عدل توسط امام آخر زمان برپا می‌شود را پیامبران از همان ابتدا، به امت خود وعده می‌دادند. اما آنچه منظور از انسان منتظر در این مقاله است، به طور عام از دوران غیبت کبری به بعد و به طور خاص دوره معاصر را در نظر دارد. از این رو در این مقاله به بررسی دو دیدگاه انجمن حجتیه و امام خمینی در مورد انسان منتظر پرداخته شده است. یافته‌های این مقاله آن است که انسان منتظر از دیدگاه انجمن حجتیه انسانی است که نه تنها تشکیل حکومت در دوران غیبت را محکوم می‌کند بلکه انسان منتظر باید برای پیشبرد اهداف خود در سایه تقیه و صبر با حکومت جور نیز موافقت زبانی کند. گریه زیاد از دوری حضرت و همچنین صدقه دادن برای سلامتی حضرت از دیگر ویژگی‌های انسان منتظر از نگاه انجمن حجتیه است. حال آنکه امام مهم‌ترین و بدیهی‌ترین تکلیف انسان منتظر را تشکیل حکومت عدل و همچنین قیام در برابر حکام جور می‌داند

روحانیان در جامعه ایران، به ویژه از هنگام تحریم استعمال توتون و تنباکو، نقش و جایگاه ارزنده ای داشته اند. آنان همواره تلاش کرده اند تا در برابر حکومت های ستمگر و نفوذ استعمار بایستند و مانع اجرای اهداف شوم و غارتگرانه بیگانگان شوند.از این رو، استعمارگران نیز بیکار ننشسته و برای اینکه جلوی روحانیان را بگیرند،‌ از راه دین وارد شدند. یکی از این راه ها، ‌فرقه سازی و تفرقه افکنی میان مسلمانان بوده و هست. انجمن حجتیه را نیز برخی ساخته دست استعمار می دانند و برخی دیگر، ‌آن را برآیند توطئه استعمار در آفرینش بهائیت دانسته اند. هنگامی که مردم ایران درگیر مبارزه با ظلم شاه بودند، اعضای این انجمن، وقتشان را صرف راهنمایی بهائیان میکردند و خودشان را از جریان انقلاب دور نگاه می داشتند. این مقاله در نظر دارد فعالیت های انجمن حجتیه را پیش و پس از انقلاب اسلامی مورد بررسی قرار دهد و واکنش امام خمینی را در برابر این جریان بازگو کند.

معرفی کتاب: این مجموعه مشتمل بر چندین مصاحبه و مقاله است که بخشی از آنها در سال 1389 در هفته نامۀ پنجره منتشر شده و اینک نسخۀ کامل تری از آنها در قالب کتاب ارائه می شود. آنچه که «دیانت عافیت» را از دیگر کتب موجود دربارۀ موضوع مذکور متمایز می سازد، علاوه بر توجه به تحلیل اجتماعی در کنار جنبه های تاریخی و اعتقادی، پرداختن به تحولات مربوط انجمن حجتیه در مقطع پس از اعلام توقف رسمی است. در همین رابطه، در بخشی از مقدمۀ این کتاب آمده است: «بررسی و نقد انجمن حجتیه در شرایط فعلی و از منظر حضور و تحرک غیررسمی آن طی سه دهۀ گذشته، برای تکمیل و تدقیق فهم ما از شرایط اجتماعی ایران و نیروهای مؤثّر و فعّال در آن واجد اهمیت است. این امر به نوعی غفلت فراگیر از موقعیت و شیوه فعالیت و نقش آفرینی این جریان در دوران پس از اعلام رسمی تعطیلی باز می شود. مطالب معدود کتب و آثاری که با موضوع انجمن حجتیه نگاشته شده یا فصلی را بدین گروه اختصاص داده و نیز مطالب برخی جزوات، کلاس ها و کارگاه های آموزشی در این باب، عموماً مشتمل بر شرحی است از تاریخ تأسیس انجمن، اقدامات اولیه، تقابل با جریان انقلابی در دهه های چهل و پنجاه، همکاری ضمنی با رژیم شاه و نهایتاً تعطیلی رسمی در سالهای پس از انقلاب اسلامی. در این روایت، بخش مهمی از ویژگی ها و مؤلفه های نسبتاً متأخّر در هویت و مواضع جریان حجتیه ای به فراموشی سپرده می شود. به عنوان مثال، در این روایت مخالفت فعّالانۀ این جریان با مقولۀ وحدت اسلامی، که به نوعی مهم ترین نقطۀ ثقل هویتی-سیاسی و نماد تقابل این جریان با نظام اسلامی در شرایط فعلی است، جای چندانی ندارد.» نکته ای حاشیه ای و جالب توجه این است که کتاب در دورۀ دولت سابق به مدت قریب به یک سال در مرحلۀ ممیزی و اخذ مجوز انتشار از وزارت ارشاد قرار داشت. نهایتاً مجوز نشر کتاب مشروط به حذف یکی از مقالات با عنوان «انجمن حجتیه و دولت احمدی نژاد» صادر شد. این در حالی است که در این مقاله، ضمن نامعتبر قلمداد شدن روایاتی که دولت های نهم و دهم را به انجمن حجتیه منسوب می کنند، تفاوت های مبنایی این دو جریان مورد اشاره قرار گرفته بود. کتاب «دیانت و عافیت» با آثار و گفتارهایی از دکتر ابراهیم فیاض، حجت الاسلام سید عباس نبوی، استاد حیدر رحیم پور ازغدی، سید حسین شهرستانی، سجاد صفار هرندی، علیرضا کمیلی، مهدی شاه آبادی، صادق شهبازی، مهدی میرزایی پور و ... در 156 صفحه منتشر شده است.

انجمن خیریه حجتیه مهدویه، از جریان‌های فکری، سیاسی و از خرده‌فرهنگ‌های روزگار ماست که در پهنای نیم قرن گذشته تاریخ این مرز و بوم، همواره در هاله‌ای از ابهام فرو مانده است. برخی با نگاه غرض‌آلود، از انجمن حربه‌ای برای راندن رقیبان و پوشاندن فعالیت‌های خود ساخته‌اند. برخی با نگاهی به غایت خوش‌بینانه، انجمن را متدین ناب و طرفدار انقلاب دانسته‌اند. پژوهش پیش رو تلاش دارد با نگاهی واقع‌گرایانه و منصفانه به واکاوی اندیشه‌ها و نقد عملکرد انجمن حجتیه بپردازد.