مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

در این اثر به روند تعامل بین ارتش و حکومت پهلوی دوم در طول سالهای 1320 تا 1357 شمسی پرداخته شده‌است. مهمترین رکن و اساس حکومت شاه ارتش بوده و این موضوع اهمیت و حساسیت ویژه‌ای را برای آن تعریف می‌کند. الف) وجود مذهب و اعتقادات شیعی در میان ارتشیان چه تاثیری بر پیروزی انقلاب اسلامی داشته است؟در طول سالیان متمادی حکومت پهلوی دوم تلاش گردید که آموزه‌های شیعی کارکنان ارتش از بین رفته و فرهنگ و اعتقادات جدیدی جایگزین آن شود. از جمله آن بحث خدایگان تلقی شدن شاه و بازگرداندن اعتقادات کارکنان ارتش به جایگاه شاهنشاه و سلطنت قبل از اسلام در ایران بمنظور تضعیف اسلام و تشیع در مجموعه نظامی ایران را می‌توان ذکر نمود که در فصل اول این اثر به همراه مباحثی چون جشنهای شاهنشاهی و موضوع سوگند خوردن به شاه و مبارزه مراجع تقلید خصوصاً حضرت امام (ره) با این موضوعات اشاره شده‌است.فصل دوم به حضور احزاب و فرقه‌های سیاسی مذهبی در جامعه ایران و خصوصاً ارتش اشاره شده که برخی مانند حزب توده با مخالفت حکومت و بعضی مانند بهائیت با حمایت مخفی و آشکار رژیم شاه مواجه بوده به منظور تضعیف فرهنگ شیعی کارکنان ارتش فعالیت نموده‌است. ضمن اینکه در این دوران انجمن حجتیه شکل گرفته و فعالیتهایی در راستای مبارزه با بهائیت در ارتش انجام داده ‌است.در فصل سوم به روند حضور پر تعداد مستشاران نظامی بیگانه در ایران و ارتش اشاره شده و میزان اثرگذاری فرهنگی و مذهبی آنها بر کارکنان و حمایت بی دریغ حکومت از آنان با در اختیار گذاشتن امکانات بسیار و تصویب کاپیتولاسیون، سلطه آنان بر ارکان ارتش مورد بررسی قرار گرفته و نقش حضرت امام خمینی (ره) در اطلاع رسانی کارکنان ارتش در این خصوص مورد توجه بوده‌است.فصل چهارم به روابط روحانیت شیعه با ارتش ‌پرداخته و با محوریت حضرت امام خمینی (ره) به عنوان مرجع تقلید بسیاری از نظامیان به نقش اساسی ایشان در جدا شدن ارتش از شاه و پیوستن به انقلاب اسلامی می پردازد. فصل پنجم با پرداختن به مستنداتی از فعالیت کارکنان انقلابی ومذهبی ارتش به وضعیت و جایگاه مذهب در ارتش پهلوی دوم و مبارزه آشکار و پنهان حکومت با مذهب در ارتش و خانواده نظامیان پرداخته شده و مقاومت کارکنان بر مبنای اعتقادات قوی شیعی در مقابل هجوم انحرافات گوناگون دینی و مذهبی بررسی شده و به نوع نگرش سران حکومت و امرای ارتش به مذهب و نوع اعتقادات مذهبی بدنه ارتش اشاره گردیده ‌است.

در اکثر جوامع و در میان اکثر مردمان، این دین آنهاست که تابع زندگی و دنیای آنهاست.اکثر انسانها غالبا بدنبال نوع تفکر و اعتقادات مذهبی خاصی می روند ، که تأمین کننده و توجیه گر زندگی خاصی که آنها بدنبال آن هستند، باشد. در هر حال نگرشهای مختلفی نسبت به دینداری و اسلام وجود دارد . آیا نیروهای انجمن به نوعی اسلام مرفهین عافیت طلب معتقد بودند. ؟ یا اسلامی که با بیشترین برخورداری از مواهب زندگی قابل جمع باشد ؟ لذاست که می بینیم هواداران جدی انجمن اکثریت قریب به اتفاق آنان، هم بدنبال تأمین بهترین موقعیتهای دنیوی بودند و هم از دیگر سو با شرکت در محافل دعای ندبه و غیره و نیز تشکیل چنین جلساتی در منازل کاخ مانند خود سعی در ارضاء روحیه معنوی و نیز اکتساب ثواب اخروی بودند. مبارزات وجهاد آنان نیز از نوعی بود که کمترین مرارتها و خسارتهای جانی و مالی را برای آنان در پی داشته باشد. این نوع اسلام کجا و اسلام ناب کجا؟ البته قرار دادن همه اعضای انجمن را در این طیف نوعی ظلم اشکار است

در کتاب حاضر سبک زندگی انقلابی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. مباحث این اثر در سه گفتار تدوین شده است. ابتدا نشانه ظهورمحوری در تقابل با نگاه اسلام ناب به مهدویت مطرح شده است. سپس بحثی در شناخت مبانی، تاریخچه و فعالیت‌های کنونی انجمن حجتیه آورده شده است. در نهایت نیز به الگوی انتظار و تجربیات انقلاب اسلامی برای شیعیان کشورهای بیداری اسلامی پرداخته شده است.

پژوهش حاضر با عنوان «تحلیل مواضع انجمن حجتیه در قبال انقلاب اسلامی و واکنش امام خمینی(ره)» در پی پاسخ به این پرسش اصلی است که، مواضع انجمن حجتیه نسبت به نهضت اسلامی چه بود و امام خمینی(ره) نسبت به آنها چه موضعی را اتخاذ نمودند؟ براساس یافته های این پژوهش، انجمن"ضد بهائیت"یا"خیریه حجتیه مهدویه"در سال 1332 توسط شیخ محمود ذاکر زاده تولائی تأسیس شد؛ دلیل اصلی شکل گیری این انجمن، افزایش قدرت و نفوذ بهائیان در جامعه بود. این انجمن توانست با جذب جوانان و آموزش های مذهبی به آنها، نقش مهمی در مسائل فرهنگی و مذهبی دهه30 و 40 ایفا کند. اما با وجود فعالیت های دینی این انجمن، شیخ محمود حلبی براساس آموزه های مکتب تفکیک(خراسانی) و بسیاری از اصحاب آن معتقد به ضرورت حکومت معصوم بوده و در نتیجه استقرار حکومت اسلامی در عصر غیبت را انکار می کرد، بنابراین با تغییر فضای مبارزاتی از اواسط دهه40 به جای مبارزه انقلابی و سیاسی به فعالیت های اجتماعی و مدنی روی آورده و حتی سعی کرد تا با حکومت وقت به توافق برسد به شرط آنکه آزادانه بتواند به فعالیت های خود به نفع دین و علیه بهائیت ادامه دهد. از طرفی، سکوت انجمن در برابر حوادث سیاسی مهم در این سالها موجب شد تا، بعضی از اعضا از آن جدا شوند. با این حال، هر چند انجمن از 17 شهریور 1357، تغییر مواضع داده و همراهی خود را با جریان انقلاب اعلام نمود، اما این امر نیز مؤثر واقع نشد و دیگر نتوانست به دوران طلایی قبل بازگردد. پس از پیروزی انقلاب با توجه به مطرح شدن موضوعاتی همچون؛ ولایت فقیه و حکومت اسلامی و مسئله جدایی دین از سیاست، دفاع مقدس و ....، موضع گیری های انجمن، که در موارد بسیاری در تقابل با مواضع امام خمینی (ره) و اصحاب انقلاب اسلامی قرار داشت، و همچنین نوع فعالیت آنها در ارگان های مختلف موجب شد تا امام، پس از گزارشهای مسئولین وقت از جلساتی که با برخی از اعضای انجمن داشتند، سخنرانی شدیداللحنی درتاریخ 1 مرداد 1362 علیه انجمن نمایند که تعطیلی انجمن را در پی داشت؛ اما این پایان کار انجمن نبود و آنها به فعالیت های خود به صورت پنهانی ادامه دادند.

انجمن حجتيه در حقيقت پس از ملي شدن صنعت نفت و قبل از کودتاي 28 مرداد در سال 1331 با نام انجمن ضد بهائيت آغاز به کار کرد. هدف اصلي اين مقاله عبرت گرفتن از جريان تاريخي اين گروه براي شرايط امروز مي باشد. هدف اصلي نقد و بررسي تفكر است نه تشكيلات. شايد بسياري تشكيلات حذف شوند اما تفكر آنها باقي بماند و چه بسا بسياري از تشكيلات ها باقي بمانند اما تفكرشان محو گردد. آنچه مهم است مواجهه با روحيه خوارجيگري است. لذا دليل اصلي پرداختن به اين موضوع عبرت هايي است که بازشناسي جريان حجتيه براي ما و زندگي روزانه و رو به آينده مان دارد.

انجمن حجتیه که نام کامل آن انجمن حجتیه خیریه مهدویه است و انجمن ضد بهائیت نیز نامیده می شود که مقارن با کودتای 28مرداد سال1332 علیه دولت دکتر مصدق توسط شیخ محمود حلبی تأسیس شد.این گروه با تفسیر خاصی از مسأله مهدویت و تحت لوای اعتقاد و علاقه به امام زمان، که بنا به اراده خداوند از نظر‌ها غایب است و لزوم زمینه‌ سازی برای ظهور آن امام، مسأله بهائیت و تبلیغ آن را خطر اصلی برای کیان شیعه قلمداد می کند. لذا فعالیت‌های خود را که به‌طور عمده در مقابله با بهائیت که در واقع شاخه‌ای از استعمار فرهنگی، فکری بود که به قصد ایجاد انحراف و جلوگیری از احیای فکر دینی در جوامع اسلامی به وجود آمد، متمرکز نمود. سوالی که در این نوشتار به دنبال پاسخ به آن هستیم این است که مواضع و رویکرد‌های انجمن حجتیه از آغاز شکل گیری تا کنون چه تحولاتی را پشت سر گذاشته است؟ و برای پاسخ به این سوال از نظریه‌ی دکترین مهدویت بهره می جوییم و به همین دلیل با استفاده از روش توصیفی_تحلیلی فرضیه اصلی را مطرح می سازیم که به نظر می رسد انجمن حجتیه در طول زمان در گذار تحولات سیاسی و اجتماعی، اصول تفکر و اندیشه های خود را حفظ کرده اما مناسب با موقعیت و بر اساس مصلحت در برخی از خط مشی های خود تعدیل و تغییر ایجاد کرده است.