مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی : در این کتاب، ادوارد استاین شرح انتقادی روشنی از بحث درباره عقلانیت در فلسفه و علوم شناختی ارائه می‌کند. او مفاهیم عقلانیت را مورد بحث قرار می دهد - تصاویری از عقلانیت که بحث بر آنها متمرکز است - و شواهد تجربی مورد استفاده برای استدلال غیرمنطقی بودن انسان ها را ارزیابی می کند. او نتیجه می گیرد که به پرسش عقلانیت انسان نه به صورت مفهومی بلکه تجربی و با استفاده از منابع کامل یک علم شناختی پیشرفته پاسخ داده شود. علاوه بر این، او این نتیجه را بسط می‌دهد تا استدلال کند که ملاحظات تجربی نیز با نظریه دانش مرتبط هستند - به عبارت دیگر، معرفت‌شناسی باید طبیعی شود.

در این نوشتار، خواهم کوشید به این پرسش بپردازم که چرا انسان ها، تقریباً به طور لاینقطع، پرسش های متافیزیکی طرح می کنند. این پرسش را به عنوان پرسشی درجه-دوم در فرامتافیزیک پیش خواهم کشید و نشان خواهم داد که یک فرامتافیزیک بالغ، بدون بحث از «منشأ و وجه پرسش های متافیزیکی»، یعنی پرسش پذیری متافیزیک، از تبیینِ برآمدن و باز-برآمدنِ این پرسش ها نزد انسان ها عاجز خواهد بود. سپس عناصر مختلفی که قصد پاسخگویی به این پرسش را داشته اند طرح خواهم کرد. در انتها بر اساس تفسیر مارکوس ویلاشک از نقد عقل محض، بحث از توهم استعلایی در فلسفه ی کانت را به عنوان مصداقی نظام مند برای پاسخ به پرسش پذیری متافیزیک ارائه خواهم کرد.

توجه به انواع و مراتب عقل، به‌عنوان ابزار شناخت در فلسفه و عرفان از قرن‌ها پیش مطرح بوده است. در این میان مولانا نیز بر جایگاه و اهمّیت عقل و تمایز انواع آن تأکید داشته است. با دقت در مثنوی می‌توان دریافت که عقل جزوی و کلّی، شباهت های قابل تأمّلی با تفکّر اوّلیه و ثانویه‌،که گابریل مارسل، فیلسوف فرانسوی مطرح کرده است، دارند. مارسل دو سنخ تفکّر را از هم متمایز می‌کند؛ یکی تفکّر اوّلیه که ناظر به مسائل است و دیگری تفکّر ثانویه که ناظر به رازهاست. پژوهش حاضر به شیوۀ تحلیلی-مقایسه‌ای انجام شده و نتایج به‌دست آمده حاکی از آن است که مولانا و مارسل از دو دریچۀ متفاوت یعنی اولی عرفانی و دومی فلسفی، دریافته‌اند که حقایق ماورائی را از طریق تجربه و شهود واز طریق مواجهه می‌توان دریافت که در نهایت با معرفتی حیرت‌زا کشف می‌شوند. همچنین تقسیمات دو سنخی برای معرفت، آثار و نتایج اخلاقی دارد که البته هدف مارسل،کارکردهای اخلاقی و معنوی آنها مورد نظر بوده، ولی هدف مولانا رسیدن و پیوستن به حقیقت و اصل وجود است و عمل اخلاقی در مسیر معرفت به امور ماورائی، وسیله‌ای برای نیل به این حقیقت است. مولانا و مارسل در این تقسیم‌بندی‌ها، فلاسفه را به جهت استفاده از ابزار مادی درفهم امور ماورائی، مورد نقد قرار داده‌اند؛ با این حال در مورد امور ماورائی مولانا معتقد است، مسیر طریقت باید به مدد یک پیر واصل طی شود اما چنین مسئله‌ای در تفکر مارسل که فیلسوف است، مشاهده نمی‌شود.