مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

‫پديده خاورشناسي غربيان در حوزه قرآن‌پژوهي، متخصصان برجسته‌اي مانند گوستاو فلوگل و تئودور نولدکه آلماني، مونتگمري وات انگليسي، ژول لابوم و موريس بوکاهي فرانسوي را وارد جهان تفسير و علوم قرآني کرد. اين انديشمندان برجسته درباره مصدر قرآن به يقين رسيده، و با ايمان به قرآن و نبوت پيامبر اکرم رسما به دين اسلام گرويدند. جمعي از دانشمندان غيرمسلمان مانند هانري کربن فرانسوي نيز پس از سال‌ها تحقيق به اين نتيجه رسيدند که معارف قرآن آن‌قدر عالي و منطبق با آموزه‌هاي الهي است که قطعا يک نوع پيوندي با خدا دارد. آن‌ها قرآن را "الهي غير‌وحياني" دانستند. تعدادي از شرق‌شناسان نيز معارف والاي قرآن را برخاسته از نبوغ سرشار حضرت محمد( معرفي نموده، و بدين ترتيب قرآن را کاملاً بريده از وحي و خدا قلمداد مي‌کردند. بسياري از مستشرقان نيز مصدر قرآن را تورات و انجيل و ديگر کتب آسماني پيشين دانسته، و سعي مي‌کردند تا اثبات کنند که پيامبر اسلام( همه معارف قرآن را از برخي کشيشان يا يهوديان اقتباس کرده است. تعدادي از مستشرقان در سده‌هاي اخير تئوري فرهنگ زمانه را مطرح کرده‌اند، که بر اساس آن، شرايط زيستي، اجتماعي و فرهنگي زمان پيامبر اکرم(، تأثيرات و القائاتي را در ذهن آن حضرت پديد آورده، و آيات قرآن نيز مولود همان تأثرات و ذهنيات شخصي پيامبر است. برخي ديگر از دانشمندان غربي، وحي را شبيه ضمير ناخودآگاه و تجلي شخصيت باطني پيامبر دانسته‌اند، و معتقدند که انسان بر اثر صفاي نفس، مشاهداتي از ماوراي طبيعت به‌دست مي‌آورد و به جامعه ارايه مي‌دهد. در اين پژوهش، مجموع اين شش نظريه مستشرقان در باب مصدر قرآن، با پاسخ‌هاي متقن رد شده است. و نتيجه گرفته شده که قرآن فقط کلام الهي است، و تمام توجيه‌ها و تفسيرهايي که دشمنان در‌باره وحي و قرآن دارند مطلب تازه‌اي نيست، بلکه قرآن کريم اين شبهات را از زبان دشمنان اسلام نقل کرده و رد نموده است.

استشراق در طول تاریخ به مفاهیم گوناگونی به کار رفته است؛ در معنای عام آن، مطالعه و پژوهش در امور مربوط به شرق و در معنای خاص آن، اسلام شناسی توسط غیر مسلمانانمی باشد.تاریخچه ی استشراق با توجه به دو مفهوم عام و خاص آن به شش دوره ی کلی با ویژگی های خاص خود قابل تقسیم می باشد.در دوره های مختلف تاریخی پس از ظهور اسلام مستشرقان و به خصوص غربیان، با اهداف و انگیزه های گوناگونی به اسلام شناسی و شناخت معارف قرآن روی آوردند، که شامل اهداف دینی_تبشیری، سیاسی_استعماری، علمی، اقتصادی، فرهنگی،... می باشند.مستشرقان در عصر حاضر برای نیل به اهدافشان از وسایل و ابزار جدید متناسب این دوره، نظیر وسایل ارتباط جمعی ، برگزاری همایش های بین المللی و محافل علمی و دانشگاهی، تألیف کتب ، مقالات، دایره المعارف ها، ترجمه ی قرآن به زبان های اروپایی و ... استفاده می کنند. در نتیجه برای مقابله و مواجهه ی صحیح با افکار و اعمال سوء مستشرقان لازم است که اهداف و ابزارهای به کار گرفته شده توسط آنان شناسایی گردد تا بتوان در حفظ و بقای وحدت اسلامی و اعتلای آن گام موثری برداشت.

‫اين پژوهش، در سه فصل شبهه‌هايي که تئودور نولدکه، مستشرق آلماني درمورد قرآن کريم و نحوه نزول و جمع آن در کتاب خويش تحت عنوان "تاريخ قرآن" ارائه کرده است، نقد و ارزيابي شده و تلاش‌هايي که وي و برخي ديگر از مستشرقين، در بي‌محتوا جلوه دادن قرآن صورت داده و نقدهايي که در زمينه وحي و نزول قرآن به صورت مخفي و آشکار انجام داده‌اند؛ تجزيه و تحليل شده است. در فصل اول، پس از شناسايي نوع موضع‌گيري تئودور نولدکه در مورد قرآن و آموزه‌هاي قرآني؛ حرکت صورت گرفته در مورد مطالعه قرآن از سوي مستشرقان و اهداف پيدا و پنهان آنان در اين زمينه مطرح گرديده است. در ادامه، پس از بحث و بررسي روش‌هاي مستشرقين در مطالعه قرآن؛ تاريخ و ترجمه‌هاي صورت گرفته از قرآن به زبان‌هاي مختلف اروپايي معرفي شده است. معرفي تئودور نولدکه و افکار او، طرح ديدگاه‌هاي دانشمندان مسلمان در مورد شخصيت علمي وي و آثار او در زمينه‌هاي تاريخ اسلام و قرآن مطالب پاياني فصل اول مي‌باشد. در فصل دوم، پس از اشاره به ديدگاه‌هاي نولدکه در مورد وحي و ماهيت آن، به مفهوم لغوي و اصطلاحي وحي، فرق وحي نبوي با غير آن، ضرورت وحي و ماهيت آن و مفهوم وحي نزد دانشمندان غرب پرداخته شده است. ديدگاه نولدکه در مورد نبوت حضرت محمد( و اعجاز قرآن، بشارت کتاب‌هاي مقدس در مورد نبوت حضرت محمد( و تأثير انديشه‌هاي پيامبر اسلام در قرآن از منظر وي و نقد آنان مباحث پاياني فصل دوم را تشکيل داده است. در فصل سوم، ابتدا ديدگاه‌هاي نولدکه در مورد ترتيب زماني نزول قرآن در مکه و مدينه و کيفيت جمع‌آوري آن مطرح و نقد گرديده و سپس آراي ساير مستشرقان، در زمينه تاريخ نزول قرآن، ترتيب قرآن فعلي، ويژگي‌هاي سوره‌هاي قرآن، روش نولدکه در بيان ترتيب نزول قرآن، مصحف امام علي( و وحدت مصاحف، بحث و نقد شده است.

‫كتاب مورد تحقيق در نقد و بررسى نظريات خاورشناسان پيرامون قرآن كريم و تأليف عمر بن ابراهيم رضوان از دانشمندان اهل حجاز است. در اين پاياننامه بخشى از جلد اول كتاب مذكور كه در معرفى و نقد آثار خاورشناسان و بيان لغزشهاى آنان در مباحث قرآنى است، ترجمه و تحقيق شده است.

‫عدهاي از دانشمندان غربي با عنوان مستشرقان، درباره سنت قولي، وصفي و رفتاري پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم شبهاتي را بر پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم وارد کردهاند. از اينرو، اين پژوهش در سه بخش، به بررسي شبهات آنها پيرامون سنت پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم پرداخته است. نويسنده نخست به شبهات راجع به سخنان پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم پرداخته است. در اين بخش، شبهات مربوط به امور اعتقادي شامل خداشناسي، جهانشناسي و معادشناسي بررسي شده است. در شبهات مربوط به خداشناسي، شبهات مربوط به توحيد، صفات خدا و افعال خدا، مورد نقد قرار گرفته است. سپس شبهات مربوط به جهانشناسي، مانند خلقت کائنات در شش روز و خلقت ملائکه مطرح شده و نقد گرديده است. پس از آن، بحث درباره شبهات مربوط به معادشناسي مانند مرگ و برزخ و نقد آن است. بخش دوم مربوط به شبهات پيرامون آموزههاي عبادي و سياسي پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم است. در اين بخش، نخست شبهات عبادي پيرامون نماز و روزه ارائه و نقد شده است. سپس در ذيل شبهات مربوط به امور سياسي و اجتماعي، شبهه خشونت طلب معرفي کردن پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم و شبهه عدم انتخاب جانشين براي پس از خود ارائه و نقد و بررسي شده است. بخش سوم، مربوط به شبهات پيرامون صفات و اخلاق پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم است. شبهات مربوط به ويژگيهاي فردي پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم ، شامل انکار امّي بودن پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم ، تشکيک در سلامت روح حضرت، تشکيک در صداقت حضرت، و تشکيک در زهد حضرت است. شبهات مربوط به صفات اجتماعي پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم شامل ادعاي قدرت طلب بودن پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم ، مخالفت پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم با حضرت مسيح عليه السلام و دين او، و شبهه مربوط به امور خانوادگي آن حضرت است. همه اين شبهات بيان و نقد و بررسي شده است. نتيجه اينکه هيچيک از شبهات مبناي درست و منطقي ندارد.

‫پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم در سال پنجم هجرت با زينب بنت جحش، دختر اميمه بنت عبدالمطلب (عمه‌پيامبر) ازدواج کرد. زينب ابتدا همسر زيد بن حارثه، پسرخوانده پيامبر بود و زيد در اثر ناسازگاري زينب را طلاق داد و به امر خداوند و براي از بين بردن يک عادت ناصواب و زشت جاهلي، پيامبر اکرم بازينب بنت جحش ازدواج کرد. اين ازدواج از جهاتي مورد بحث مستشرقان قرار گرفته است.يکي از جهت اينکه زينب بنت جحش قبلاً همسر زيد بن حارثه بوده و زيد بن حارثه نيز به عنوان فرزندخوانده پيامبر محسوب مي‌شده است. اينان پيامبر را به شهوت‌راني متهم مي‌کنند و به سختي بر موضوع تعدد زوجات (چند همسري) مي‌تازند. نگارنده در اين پايان‌نامه گزارش کوتاهي از ازدواج‌هاي رسول گرامي صلي الله عليه و آله و سلم ارائه مي‌دهد و فلسفه اين ازدواج‌ها را بيان مي‌کند. او براي پاسخگويي به شبهه تعدد زوجات، بيان کرده است که اين مسئله منحصر به اسلام نبوده؛ بلکه به شکل گسترده‌تر قبل از ظهور اسلام و در جامعه اعراب و ساير جوامع و اديان رايج بوده است. تعليم و تربيت، انگيزه سياسي، انگيزه بشردوستانه و انساني، عمل به دستور الهي براي سنت‌شکني جاهليت، حمايت اقتصادي از همسران خود، اظهار دوستي کردن با برخي از دشمنان و جلوگيري از جنگ و خونريزي، و رهايي کنيزان حکمت‌هايي است که براي تعدد زوجات ذکر شده است. در بخش پاياني به نقد و بررسي ديدگاه مستشرقان در باره اين داستان و شبهات آنان پرداخته و در نهايت به اين نتيجه رسيده است که مستشرقان و مبلغان مسيحي در تحليل ازدواج‌هاي رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم بسياري ناآگاهانه و برخي آگانه به بيراهه رفته‌اند واهداف پيامبر را با اهداف افراد عادي يکسان دانسته‌اند؛در حالي که رسالت پيامبران تنها گفتاري نيست، بلکه در مواقعي در عمل بايد رفتارهاي صحيح را نشان بدهند. پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم به زيبايي زينب بنت جحش چشم ندوخته بود؛ بلکه پس از آنکه زيد بن حارثه او را طلاق داد، پيامبر به فرمان خداوند او را به عقد خود در آورد، تا سنتي را که بدون دليل ميان مردم جاهليت رواج داشت از بين ببرد؛زيرا آنان پسرخوانده را پسر واقعي مي‌دانستند و همسر او را نمي‌گرفتند. پس اين ازدواج به منظور بيان يک حکم اسلامي انجام شد.