مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: این مطالعه نقش و اقدامات جامعه مسلمان چینی در سورابایا، جاوه شرقی، اندونزی را مورد بررسی قرار داد که از طریق سازمانی به نام انجمن اسلامی چینی اندونزی و بنیاد حاجی محمد چنگ هو اندونزی تجسم یافت. مسلمانان چین از طریق این دو سازمان، عبارات ضد جریان اصلی اسلامی را به نمایش گذاشتند. آنها سبک اسلامی را که کاملاً در مناسک و تشریفات مسلط است، آشکار نکردند. با این حال، آنها اسلام را از طریق جنبش‌های اجتماعی برای انطباق و کسب مشروعیت از مسلمانان محلی و جلب همدردی چینی‌های غیرمسلمان نسبت به اسلام بیان کردند. بر اساس یک رویکرد کیفی، این مطالعه نشان داد که با حفظ هویت فرهنگی به عنوان چینی، این جامعه تضمین می کند که مسلمان خوب بودن با چینی اصیل در تقابل دوگانه نیست. تجربه جامعه مسلمانان چین در سورابایا مشخص کرد که الهیات نه تنها یک مسئله مذهبی بلکه یک مشکل اجتماعی نیز هست. الهیات اجتماعی مسلمانان چینی در سورابایا، بیانی از اسلام جهان وطنی است و با موفقیت با هویت فراگیر چینی ادغام شده است. الهیات اجتماعی دو بعد دیالکتیکی-یکپارچه را نشان داد، تلفیقی هماهنگ از شمولگرایی اسلامی و مشارکت فعال در غلبه بر مشکلات مختلف اجتماعی.

ایجاد گرایش «کلام اجتماعی» در علم «کلام اسلامی» با سه هدفِ «ارائۀ ابعاد اجتماعی آموزه‌های اعتقادی»، «تحلیل موضوعات اجتماعی جدیدِ مرتبط با مبادی اعتقادی» و «پاسخ به انبوه شبهات اجتماعی وارده به معارف دینی» ضروری به‌نظر می‌رسد و اندیشه‌های متکلمان معاصر اسلامی و به‌خصوص استاد مرتضی مطهری که در عین تأکید بر انسجام و یکپارچگی معارف دینی، بنا به ضرورت‌های جهان امروز توجه ویژه‌ای به ابعاد اجتماعی اسلام کرده‌اند، مواد علمی ارزشمندی برای نیل به این مقصود در اختیار گذاشته است. این مقاله به تبیین ضرورت و ظرفیت ایجاد چنین گرایشی با استخراج کلام اجتماعی استاد مطهری پرداخته است.

بررسی برخی از اعتقادات و بینش‌های اجتماعی با استناد به آیات قرآن کریم است. نویسنده در این کتاب نخست به تبیین جهان‌بینی توحیدی قرآن و گستره بسیار وسیع ولایت و الوهیت خداوند متعال پرداخته و نقش شریعت و خلیفه الهی را در بیان توحید بیان کرده است. آن گاه به بررسی چیستی و گستره دین پرداخته و قوای درونی و بیرونی دین‌داری را توصیف نموده است. در ادامه وی به بیان رابطه بین انسان، جامعه، تمدن و تاریخ پرداخته شده و برخی از قوانین و عقاید اجتماعی مندرج در قرآن را شرح داده است. وی نظام اجتماعی اسلام را در عصر غیبت بر اساس اعتقاد به ولایت فقیه ترسیم نموده و مأموریت امروز جبهه حق را ساختن تمدن نویسن اسلامی و اداره حکومت و جامعه بر اساس تعالیم وحیانی عنوان کرده است. وی همچنین به ویژگی‌های جریان‌های فعال اجتماعی از دیدگاه دین اسلام پرداخته و مقایسه‌ای بین این جریان‌های در صدر اسلام و دوران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، انجام داده است.

محدوده کلام اجتماعي گزاره‌ها و مسائلي از علم کلام است که مرتبط با جامعه و نهادهاي اجتماعي آن مي‌باشد که به نحو مستقيم يا غيرمستقيم بر نوع منش، رفتار و حيات اجتماعي انسان‌ها اثرگذار مي‌باشد. کتاب حاضر در راستاي بيان چيستي، قلمرو و روش کلام اجتماعي در قالب يک مقدمه و چهار بخش تنظيم شده است.

در این پژوهش، داده‌ها به صورت اسنادی و کتابخانه‌ای گردآوری شده‌اند و با روش توصیفی ـ تحلیلی به تحلیل محتوای آنها پرداخته می‌شود و نیز با رویکردی اجتماعی به علم کلام تلاش خواهد شد خاستگاه‌های اجتماعی پیدایش اندیشه کلامی شخصیتی چون ابن‌تیمیه مورد بررسی قرار گیرد. مهم‌ترین نتایج تحقیق حاکی از آن است که عوامل اصلی تأثیرگذار در شکل‌گیری اندیشه‌های وی را می‌توان در قالب مؤلفه‌هایی چون «شرایط سیاسی»، «سقوط خلافت عباسی» و به دنبال آن، «اضمحلال اقتدار سیاسی بخشی از جامعه اسلامی»، «مناقشه‌های معرفتی»، «مناقشه‌های کلامی»،«جهت‌دهی خاص به روش‌های فهم آیات، روایات و احادیث نبوی» و «فعالیت دراویش و نصیریه» در شام احصاء نمود. جاذبه‌های اندیشه ابن‌تیمیه با توجه به شرایط بحرانی جهان اسلام، وضعیتی را به بار آورده است که همچنان خود را در جریان‌های سلفی معاصر احیا می‌کند.

کلام اجتماعی یک رشته از چند رشته ای است که در ذیل دانش الهیات اجتماعی قرار دارد آنچه در این رشته مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرد موضوعاتی هستند که به زندگی اجتماعی افراد مربوط می شود و لفظ اجتماعی به این نکته اشاره دارد و ازآنجا که این مسائل با متون اجتماعی آیات قرآن کریم و احادیث اسلامی مطالعه می شوند؛ به آن کلام اجتماعی گفته می شود.

از آنجایی که فعالیت های جمعی انسان بخش وسیعی از حیات زمینی وی را در بر می گیرد از اینرو شناخت صحیح نسبت به حیات اجتماعی و نقش رسالت انسان در آن ساحت، از جمله ضروری ترین معرفتهای بشری است که تنها در صورت اصلاح این روابط و تصحیح مناسبات، فرد و جامعه رشد و تکامل پیدا می کند، لذا این بخش در سعادتمندی انسان نقش مهمی را ایفا می کند و اهمیت و کاربرد کلام اجتماعی را دو چندان می نماید. در این راستا بهره گیری از کلام و مباحث عمیق آیت الله جوادی آملی از اهداف اصلی اجرای پایان نامه بوده و از سوی دیگر بر اساس یافته های صورت گرفته استاد بر این باورند که روح جمعی در همه احکام و حِکَم اسلام منتشر و مفروش است . همانگونه که گلاب در برگ گل مفروش و منتشر گشته است.

موضوع تحقیق این رساله بررسی ارای کلام اجتماعی آیت‌ا... جعفر سبحانی است. نظر به اینکه کلام اجتماعی حوزه مهمّی از رسالت اجتماعی انبیاء و امامان (ع) را در بر‌می‌گیرد و بخش قابل توجهی از آموزه‌هایدینی را شامل می‌شود، از این رو آن بخش از مباحث ایشان که مورد گفتمان متکلمین اسلامی و غیر‌اسلامی نیز هست در نوشتار پیش رو بیان شده است. ایشان در مقوله زندگی اجتماعی بشر بر این باورند که انسان فطرتاً اجتماعی آفریده شده و با استناد به آیاتی از قرآن کریم و سابقه طولانی حیات اجتماعی گذشته او، عقیده خود را مستدل می‌نماید و قوام و دوام جامعه را منوط به قانون و مقررات می‌داند و در ادامه اظهار می‌دارند که تدوین یک قانون اجتماعی جامع و کامل و هدایتگر خارج از توان اندیشه بشری است، لذا خداوند مجموعه‌ای از قوانین فردی و اجتماعی که سامان دهنده دنیای او و هم تأمین کننده سعادت حیات ابدی اوست بر انسان‌های برگزیده خود (پیامبران) نازل کرد و آنان را مأمور اجرای آن نمود و این اِنزال کتب و ارسال رسل به جهت آن بود که در جامعه عدالت اقامه گردد تا بشر بتواند بدور از بی‌عدالتی‌ها و چالشها بدون دغدغه به سمت هدف عالی خود سیر کند. سپس به این مطلب اشاره دارند که این دین مُنْزَل باید توسط این انسانهای برگزیده تفهیم و تبیین و اجراء گردد و اطاعت مردم را از آنان واجب گردانید، لذا برخی پیامبران خاصه پیامبر گرامی اسلام اقدام به تشکیل حکومت کردند و اجتماع را براساس قوانین الهی سامان بخشیدند، با توجه به اینکه حیات منور آن حضرت رو به پایان بود خداوند به وی فرمان داد: علی (ع) را بعنوان جانشین خود معرفی کند تا دین خدا در بوته فراموشی و دستخوش دنیاطلبان و جاهلان قرار نگیرد لذا رسول اکرم (ص) علی (ع) و فرزندان او را بعنوان زعیم امت و مرجع دین مردم قرار دادند تا آن اهداف الهی را که پیامبر خدا دنبال می‌کرد ادامه دهند. و ایشان با توجه بر برخی روایات معتقدند که در عصر غیبت آن وظائفی که برعهده امامان معصوم و منصوب بود بردوش فقیهان عادل سیاستمدار قرار داده شد.از مباحث دیگری که از اهداف اجتماعی انبیاء و در راستای کلام اجتماعی بطور خلاصه تشریح نموده‌اند یکی بحث امر به معروف و نهی از منکر را مطرح نمودند که با ذکر آثار و ثمرات مهم اجتماعی آن از واجبات دین معرفی نموده‌اند. دیگری مسئله تقیّه است که ایت ا... سبحانی با استناد به آیاتی از قرآن و بعضی اتفاقات تاریخی قویّاً از آن دفاع نموده‌اند.

کلام اجتماعی از حوزه های مطالعاتی اندیشه اجتماعی اسلام و شاخه ای از الهیات اجتماعی اسلامی است که به تبیین و دفاع از آموزه های ایمانی و دیدگاه های دینی درباب مسائل اجتماعی می پردازد. مهم ترین اصول روش شناختیِ کلام اجتماعی عبارتند از: سنجش اعتبار تاریخی، واقع گرایی و معناداری، اعتبار هرمنوتیکی، روشمندی اجتهاد و استنباط معارف. در مقابل، اصول روش شناختی جامعه شناسی دین در فهم موضوع و دستیابی به غایت در تقسیم پارادیمی به سه دسته اثباتی، تفسیری و انتقادی قابل تفکیک است. تبیین کارکردی، نمونه ای از سنخ تبیین های روش اثباتی است که مبتنی بر دو اصل: اصالت کل و اصالت سودمندی با ویژگی هایی چون تأکید بر سودمندی اشیا، نفی معیارهای ماوراءطبیعی و نسبی گرایی می باشد. در مقابل، منطق کارکردی کلام اجتماعی، یک منطق کارکردی جدید با محوریت آموزه های دینی و فاقد ویژگی های توجیه کارکردی جامعه شناسی دین و پیامدهای عرفی کننده آن است. عدم توجه استقلالی به کارکردهای دنیوی دین و تقدم حقانیت بر کارکرد ازجمله مهم ترین اسباب تمایز منطق کارکردی متکلمان از توجیه کارکردی جامعه شناسان دین هستند.