مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

---

پیدایش فرقه‌ها و شاخه‌های جدید از ادیان قدمتی برابر با تاریخ تمدن بشری دارد. موقعیت جغرافیایی و سیاسی کشورهای مسلمان مخصوصاً در حوزه غرب آسیا و شمال آفریقا سبب شده تا از دوران باستان پیروان ادیان گوناگون در کنار هم زندگی کرده و برحسب شرایط سیاسی و حکومتی در دوره‌های مختلف تاریخی هریک از ادیان دچار افت و خیز شوند. مخصوصاً ایران که همواره مستعد پرورش و ظهور ادیان، فرقه‌ها و مکاتب جدید بوده و پیدایش نمونه-های بسیاراز قبیل ادیان میترائیسم، زرتشتی، مانویت، مزدکیسم و... ویا قدرت‌گیری مذهب نسطوری در دوره ساسانی در ایران و عراق و همچنین ادیان دیگر در دوره‌های مختلف تاریخی شاهدی بر این مدعاست. پس از حمله اعراب و ظهور دین مبین اسلام نیز به همین ترتیب شاخه‌های جدیدی از مذاهب تحت تأثیر اعتقادات باستانی وآموزه‌های نو بوجود آمد. در مورد چگونگی شکل گیری مذهب تشیع و رواج آن عقاید گوناگونی اظهار شده است ولی آنچه بدیهی و آشکار است علاوه بر تأثیرات مختلف آن از ایرانیان، بالندگی این مذهب در ایران و محدود بودن تعداد پیروان آن در مقایسه با جمعیت سنی مذهب در ایران قبل از استیلای صفویان است. در یمن و مکه و هندوستان و عراق کنونی و قفقاز و مصر و...نیز تشیع فراز و نشیب‌هایی داشته و جمعیت شیعی دربعضی از این نواحی امروزه نیز تعداد قابل توجهی را تشکیل می‌دهد. طبعاً بدلیل کمبود نسبی منابع ، پژوهش در این مورد مشکل‌تر می‌نماید. از آن‌جایی که بسیاری از حکومت‌های محلی نیز برای اعلان استقلال سکه ضرب کرده‌اند توجه به این سکه‌ها می‌تواند نکات مبهمی از تاریخ را که در منابع مکتوب کمتر به آن‌ها اشاره شده بازگو نماید. حمله مغول با وجود وحشی‌گری‌ها و خرابی‌های بسیار ببار آورده، پیامدهای مثبتی هم بدنبال داشت که نمونه آن اوج آزادی مذهبی پس از اسلام بدلیل تسامح مذهبی مغولان در حوزه حکومتی آن‌ها از آسیای میانه تا سوریه و آناتولی در این دوره بود. علاوه بر مذهب تسنن، آموزه‌هایی از مذاهب شمنی و بودایی که سوغات مغولان بود همراه با آزادی مسیحیان و یهودیان جامعه را دارای تنوع دینی بسیاری کرده بود. در چنین شرایطی مذهب تشیع نیز فرصت خودنمایی و تاثیر گذاری بر طبقه حاکم مغولان یافت تا حدی که توانست سلطان محمد اولجایتو را نیز پیرو خود سازد. شعایر مذهبی شیعی در سکه‌های اسلامی مربوط به پیروان شیعه اسماعیلی، زیدی، دوازده امامی و حتی افرادی که یا مدعی دروغین امامت آخرالزمان بوده (یا خود را به آن منسوب می‌کرده‌اند) می‌باشد و مواردی از آن‌ها در دوره مورد بررسی توسط حکومت‌های محلی حاشیه دریای خزر (مازندران)، حاکمان یمن ،ایلخانان، حاکمان محلی در آناتولی، سربداران، قراقویونلوها، مشعشعیان و... ضرب شده‌اند.بررسی سکه‌ها فصل تازه‌ای در مطالعات سیاسی و مذهبی هرکدام از این سلسله باز کرده و منابع جدیدی را در اختیار پژوهشگران قرار داد. برای اولین بار در این پژوهش سکه‌ها نشان دادند که تشیع اولجایتو برخلاف گفته اکثر منابع تا زمان مرگش پایدار بوده و علاوه بر آن در این رساله برای اولین بار سکه‌های خاندان آل صفی معرفی شده-است.زمانی‌که بالاخره صفویه قدرت یافته و شیعه درکشور ایران رسمی شد فصلی نو در تاریخ مذاهب اسلامی جهان اسلام گشوده شد و مخصوصاً تاثیر بسزایی برآینده کشورهای حوزه ایران تاریخی و فرهنگی و مناطق همجوار گذاشت.

‫بر اساس ادله موجود، تشيع در دوران حيات پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم و بنا بر قولي، همگام با دعوت به شهادتين، شکل گرفته است. اندونزي از بزرگ‌ترين کشورهاي مسلمان محسوب مي‌شود. با اين حال، زمان و نحوه ورود تشيع به اندونزي، مورد اختلاف است. پژوهش حاضر در پنج فصل در پي آن است که ورود مذهب شيعه، به ويژه تشيع معاصر پس از پيروزي انقلاب اسلامي به کشور اندونزي را بررسي کند. نويسنده در بحث از آغاز تشيع در اندونزي، پس از نگاهي کلي به کشور اندونزي، سه ديدگاه را درباره ورود اسلام به اندونزي ارائه نموده است. شيعه در سوماترا، شيعه در جاوه، و آثار تاريخي و فرهنگي شيعه در اندونزي، از ديگر عناوين اين مبحث است. وي ورود اسلام به اندونزي را از ورود شيعه به اندونزي جدا نمي‌داند؛ زيرا مذهب شيعه، اولين اسلامي است که به اندونزي وارد شده است. شيعيان در سال 840 ميلادي، سلطنت اسلامي پرلاک را در سوماترا تأسيس کردند و پس از يک قرن، به خاطر درگيري آنان با سنّيان، قدرتشان از بين رفت. شيعيان قرامطه نيز در سوماتراي غربي، دوران شکوفايي را سپري نمودند. شيعيان در جزيره جاوه نيز مقام خود را تثبيت کردند که در اينجا نيز با سنيان در امر حکومت رقابت مي‌کردند. پس از چند قرن، فقط آثار تاريخي و فرهنگي شيعه، از جمله آداب و رسوم عاشورا در بنکگولو و برخي مناطق باقي ماند. مهم‌ترين عوامل تشکيل جمعيت شيعه در اندونزي، عبارت است از: وجود نسل سادات در اندونزي، وقوع انقلاب اسلامي ايران، و وجود دانش‌آموختگان اندونزيايي از حوزه قم. مرحوم علامه سيد حسين بن ابي بکر الحبشي، دکتر سيدعمر شهاب، سيد حسين شهاب، دکتر جلال‌الدين رحمت، حجت الاسلام و المسلمين حسن تونو و دکتر محسن حبيب، از شخصيت‌هاي برجسته شيعه معاصر اندونزي شمرده شده‌اند. نويسنده پس از اين، به معرفي سازمان‌ها، مؤسسه‌ها و نهادهاي اجتماعي-آموزشي پرداخته است.