مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

---

‫موالي" در لغت جمع "مولي" مي‌باشد، و مولي در اصطلاح به بنده آزاد شده‌اي گفته مي‌شود که از سوي سرور خود کسب حمايت و اعتبار مي‌کند. به اقوامي مانند: فارس، رومي، ترک، و آفريقايي که عرب نبودند، و بعد از اسلام آوردن، وارد جامعه اسلامي شده و در کنار مسلمانان زندگي مي‌کردند نيز موالي گفته مي‌شد. اين شيوه نام‌گذاري با تفکرات عصر جاهلي و تعصبات نژادي حاکم بر جامعه عربي سازگار بود. چنين افرادي مرتباً از سوي حاکمان و عموم افراد جامعه مورد بي‌مهري قرار مي‌گرفتند. رفتار انساني پيامبر اسلام(ص) با موالي، خصوصاً در قالب برقراري پيمان برادري ميان موالي با ساير مسلمانان، و همچنين ايجاد زمينه ازدواج موالي با اعراب مسلمان، و رعايت عدالت در تقسيم غنايم ميان موالي و ديگر مسلمانان، باعث شد تا ذهنيت غلط اعراب مسلمان که يادگار دوران نکبت‌بار جاهلي بود نسبت به موالي اصلاح شود. تشيع و در رأس آن‌ها امامان شيعه با الهام از بينش اصيل اسلامي و با الگوپذيري از سيره پيامبر اکرم( خواستار ايجاد عدالت و مساوات در مورد همه موالي بودند، و در تمامي عرصه‌ها از آن‌ها حمايت مي‌کردند. اين سياست‌ها و حمايت‌ها باعث گرايش موالي به تشيع و تحکيم آن گرديد. اما سياست‌هاي نژادپرستانه و ظالمانه امويان، باعث گسستن رشته ميان موالي و خلفاي اسلامي شد. در اين ميان بني‌عباس از دشمني ميان امويان و موالي نهايت استفاده را برده، و با منتسب کردن خودشان به اهل بيت(ع)، و فريب موالي با شعار "الرضا من آل محمد(" براي رسيدن به خلافت سود بردند. اما وقتي به قدرت رسيدند، همان روش استبدادي و بي‌مهري را که امويان داشتند، نسبت به موالي ادامه دادند. حمايت‌هاي همه‌جانبه اهل بيت(ع) و سجاياي اخلاقي آن‌ها باعث گرايش موالي به تشيع و زمينه‌ساز جنبش‌هاي شيعي مانند قيام امام حسين(ع) ، قيام مختار ثقفي و قيام زيد بن علي(ع) بر عليه امويان گرديد.

---